Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2011/1080 E.  ,  2017/4073 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2011/1080
Karar No:2017/4073

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı): … Valiliği (… İl Özel İdaresi)
Vekili: …
Karşı Taraf (Davacı): …
Vekili: …

İstemin Özeti: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; …- … Baraj Gölü’nün 1.500 metrekarelik kısmında su ürünleri yetiştiriciliği yapan davacıya ait balık işletmesinin projesindeki termin planına göre 30.10.2008 tarihinde tam kapasiteyle üretime geçmesi gerekirken, herhangi bir faaliyette bulunmadığının Tarım İl Müdürlüğü elemanlarınca tespiti üzerine tesis edilen su yüzeyi kira sözleşmenin feshine ilişkin işlemin hukuka uygun olduğu, fesih işleminin Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliği uyarınca tesis edildiği, kira sözleşmesinin 8. maddesinde, üst üste iki dönem kira bedelinin ödenmemesi durumunda kira sözleşmesinin tek taraflı feshedileceğinin hüküm altına alındığı ve adli yargıda açılan alacak davasının da idare lehine sonuçlandığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hâkimi …’inin Düşüncesi: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
6360 sayılı Kanun’un 1. maddesinin beşinci fıkrası ve 36. maddesi uyarınca, davalı il özel idaresinin tüzel kişiliğinin ilk mahalli idareler seçiminin yapıldığı tarih olan 30.03.2014 tarihi itibarıyla ortadan kalktığı; aynı Kanun’un 3. maddesinin ikinci fıkrasında ise, il özel idarelerinin mahkemelerde süren davaları ile il özel idaresi olarak faaliyet gösterdikleri dönem ve yapılan işlemlere ilişkin olarak açılacak davalarda muhatabın, devir işleminin yapıldığı ilgili kurum ve kuruluş olduğunun kurala bağlandığı görüldüğünden, devir ve tasfiye komisyonunun almış olduğu 08.05.2014 tarih ve 2014/01 sayılı karar doğrultusunda, davalı … İl Özel İdaresi yerine … Valiliği’nin davalı sıfatıyla bakılan davaya taraf olmasına karar verilerek esasın incelenmesine geçildi.
Dava, davacı ile davalı idare arasında imzalanan ve konusu … Baraj Gölü’nde su ürünleri yetiştiriciliği için su yüzeyi kiralaması olan sözleşmenin feshine ilişkin il daimi encümeninin 07.01.2010 tarih ve 2 sayılı kararının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesi’nce; davacı ile il özel idaresi arasında imzalanan 7.6.2007 tarihli su yüzeyi kiralama sözleşmesinin “işletme projesindeki termin planına göre 30.10.2008 tarihinde tam kapasiteyle üretime geçilmesi gerekirken bugüne kadar herhangi bir faaliyette bulunulmadığının tarım il müdürlüğü elemanlarınca tespit edildiği” gerekçesiyle feshedildiği, sözleşmede tek taraflı olarak fesih sebebini düzenleyen bir maddenin bulunmadığı, taraflar arasında usulünce imzalanıp yürürlüğe giren ve tarafların edimlerini ifa yükümlülüğünü başlatan sözleşmenin hükümleri arasında bulunmayan bir sebebe müsteniden ve tek taraflı irade beyanı içeren idari bir işlemle feshin mümkün olmadığı, idarenin bu konuda amaçladığı sonucu adli yargıda açacağı sözleşmenin feshi davasıyla elde etmesinin gerektiği, sözleşmede yer almayan bir nedene dayanılarak tesis edilen işlemde yetki yönüyle hukuka uygunluk bulunmadığı; davalı idarece, sözleşmenin 8. maddesinin de ihlâl edildiğinden ve davacının temerrüde düştüğünden bahsedilmişse de, işlemin sebep unsurunu oluşturmayan bu hususun varılan sonucu etkiler nitelikte görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idare tarafından temyiz edilmiştir.
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 4. maddesinde, “Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki baraj, dalyan, voli yerleri, göller, havuzlar, nehirler ve nehir ağızlarındaki av yerleri ile deniz ve iç sularda belirlenmiş yerlerdeki su ürünleri üretim hakkı; öncelikle o yerde kurulan, üyeleri beş yıldan az olmamak üzere üretim bölgesinde ikâmet eden, münhasıran su ürünü üretim ve pazarlaması ile iştigal eden kooperatif, kooperatif birliği veya köy birliklerine başta Çevre ve Orman Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca tespit edilecek esaslar dâhilinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu esaslarına göre, gelirleri kendilerine ait olmak üzere il özel idarelerince kiraya verilir.” kuralına yer verilmiştir.
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 10. maddesinin (f) bendinde, taşınmaz mal alımına, satımına, trampa edilmesine, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın akar hâline getirilmesine izin; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi yirmibeş yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesisine karar vermek il genel meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin (h) bendinde, Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki baraj, dalyan, voli yerleri, göller, havuzlar, nehirler ve nehir ağızlarındaki av yerleri ile deniz ve iç sularda belirlenmiş yerlerdeki su ürünleri üretim hakkının, 22/03/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’na göre il özel idarelerince kiraya verilmesi işinin ihalesinin pazarlık usulüyle yapılabileceği kurala bağlanmıştır.
29.06.2004 tarih ve 25507 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliği’nin “Projenin İptal Edilmesi” başlıklı 10. maddesinin (a) bendinde, “Kurulacak tesis ile ilgili olarak, tamamlanması gereken kiralama işlemlerinden, en son tamamlanan kiralama işlemi ile ilgili kiralama tarihi başlangıç kabul edilerek, termin planında öngörülen sürenin bitimini takip eden bir yıl içerisinde, yatırımını tamamlayıp üretime geçmeyen müteşebbisin projesi iptal edilir. Müteşebbisin gerekçeli talebi ve bu talebin Bakanlık merkez teşkilatınca uygun bulunması halinde, bu süre bir defaya mahsus olmak üzere bir yıl uzatılır. Sürenin aşılması durumunda, onayı il müdürlüğünce yapılan projelerin iptali İl Müdürlüğünce yapılır ve Bakanlık merkez teşkilatına bildirilir. Onayı Bakanlık merkez teşkilatınca yapılan projelerin iptali ise, İl Müdürlüğünün teklifi üzerine Bakanlık merkez teşkilatınca yapılır. ” düzenlemesi yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı ile il özel idaresi arasında imzalanan 07.06.2007 tarihli su yüzeyi kiralama sözleşmesinin, işletme projesindeki termin planına göre 30.10.2008 tarihinde tam kapasiteyle üretime geçmesi gerekirken, bugüne kadar herhangi bir faaliyette bulunulmadığının Tarım İl Müdürlüğü elemanlarınca tespit edildiği gerekçesiyle feshedildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, kurulacak tesisin, kiralama tarihi başlangıç kabul edilerek termin planında öngörülen sürenin bitimini takip eden bir yıl içerisinde yatırımını tamamlayıp üretime geçmesi gerektiği, bu süre içinde üretime geçmeyen müteşebbisin projesinin iptal edileceği yönündeki düzenleme uyarınca, 30.10.2008 tarihinde tam kapasiteyle üretime geçilmesi gerekirken, bu tarihten çok sonra yapılan tespite göre tesiste herhangi bir faaliyette bulunulmadığının anlaşılması üzerine tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 19.12.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.