13. Daire         2007/10127 E.  ,  2009/944 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2007/10127
Karar No: 2009/944

Davacı : …
Vekili : …
Davalı : Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Vekili : ….
Davalı İdare Yanında Müdahil : …
Vekili : …

Davanın Özeti : … A.Ş.’ne ait …. A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin “satış” suretiyle özelleştirilmek amacıyla 20.4.2005 tarihinde yapılan ihale sonucu İhale Şartları Belgesi çerçevesinde satılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptaline ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının; … A.Ş.’nin kurucuları arasında kamu tüzel kişilerinin ve Manisa’da sınai ve ticarî faaliyette bulunan 47 tüccarın yer aldığı ve Manisa’ya yatırım sağlamak amacıyla kurulan bir şirket olup Manisa Valiliği ile Manisa Belediyesi’nin eşgüdümünde Manisa’ya yatırımlar yapmak, yatırım yapılmasını ve istihdam açılmasını sağlamak, kentsel gelişime katkıda bulunmak amacıyla bir araya gelindiği, 1998 ve 2004 yıllarında iki kez ihaleye çıkan ve teklif alınmayan sözü edilen şirketin hisselerinin üçüncü kez yapılan ihalede en iyi teklifi vermeleri nedeniyle lehlerine ihale edildiği, ihale sürecinin kanun ve usule uygun yapıldığı, 13.06.2005 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile satışın onaylanması sonrası 12.07.2005 tarihinde hisse satış sözleşmesi imzalandığı, davalı idare ile aralarında imzalanan anılan hisse satış sözleşmesi özel hukuk sözleşmesi olup, devredilen hisseler üzerinde davalı idarenin herhangi bir yetkisi bulunmadığı gibi kamu hisselerinin tek yanlı idarî işlem ile geri alınmasının da hukuken mümkün olmadığı, Özelleştirme Yüksek Kurulunun, Başbakanlık Teftiş Kurulu kararı ve davalı idarenin yazısını dayanak göstererek devredilen kamu hisselerini tek yanlı bir idarî işlem ile geri almasının açıkça yok hükmünde olduğu, Başbakanlık Teftiş Kurulu’nun raporunda sözü edilen hisselerin özelleştirilmesi Nisan 2005’de yapılmasına rağmen, 2006 yılındaki verilerden hareket edilerek değerlendirme yapılmasının ve sözleşme imzalandıktan sonra alıcı ortak girişim grubunun işlemlerinden kaynaklanan değer artışının gerekçe olarak kullanılıp geçmişe yönelik bir değerlendirme yapılmasının idarî işlemlerin geriye yürümezliği ilkesine aykırı olduğu, sözü edilen hisselerin satışına ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararına karşı açılan davanın feragat ile sonuçlanması nedeniyle anılan davada Danıştay Onüçüncü Dairesinin yürütmenin reddine ilişkin karar sonrası Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun itiraz kabul kararının satışa ilişkin Kurul kararının geri alınmasına dayanak olarak gösterilmesinin hukuken mümkün olamayacağı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Davalı İdarenin Savunmasının Özeti : Sözü edilen kamu hissesinin özelleştirilmek amacıyla 20.04.2005 tarihinde yapılan ihale sonucu ihale şartları belgesi çerçevesinde satılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davada Danıştay Onüçüncü Dairesinin 28.02.2006 tarih ve E:2005/8376 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin kararına itiraz üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 04.05.2006 tarih ve YD. İtiraz No:2006/321 sayılı kararı ile, şirket değerinin gerçeğe uygun tespit edilmediği, ihalenin açıklık ve rekabet ilkelerine uygun yapılmadığı anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka ve kamu yararına uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle itirazın kabulüne, dava konusu … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının yürütülmesinin durdurulmasına karar verildiği, bilahare davadan feragat edilmesi nedeniyle Danıştay Onüçüncü Dairesinin 25.09.2006 tarih ve E:2005/8376, K:2006/3559 sayılı kararıyla feragat nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verildiği, anılan kamu hisselerinin değerinin çok altında satılması ve bu nedenle kamu zararına sebebiyet verilmesi yönündeki iddialar üzerine Başbakanlık makamının … tarih ve … sayılı Olur’una istinaden Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığınca inceleme başlatıldığı, sözü edilen inceleme sonrası Başbakanlık makamının 05.04.2007 tarihli oluruyla Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı kararının iptal edilmesi yönünde bir müzekkere hazırlanması ve davacının feragat etmesi nedeniyle uygulanamayan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04.05.2006 tarihli ve YD. İtiraz No:2006/321 sayılı kararında belirtilen hukukî gerekçeler ile işlem raporundaki tespitlerin de dikkate alınarak hisselerin doğrudan geri alınması yönünde hukukî işlemlerin derhal başlatılması, davacı şirket ile borç ve alacak mahsuplaşmasına ilişkin tespitin mahkeme yoluyla yaptırılması talimatının 06.04.2007 tarihli işlemle bildirilmesi üzerine hisselerin özelleştirilmesine ilişkin Kurulun … tarih ve … sayılı kararının iptal edildiği, dava konusu Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının Başbakanlık Teftiş Kurulu raporuna ve Başbakanlık Olur’una istinaden usul ve yasalara uygun olarak tesis edildiği, davacının iddialarının aksine, kamu hisselerinin tek yanlı bir idarî işlem ile geri alınmasının söz konusu olmayıp, bu satış sözleşmesinin dayanağı olan Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının yine bir başka Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile iptali sonrası, satış sözleşmesinin iptali ve hisselerin geri alınması için … Asliye Ticaret Mahkemesine dava açıldığı, söz konusu özelleştirme uygulamasına ilişkin olarak hazırlanan Başbakanlık Teftiş Kurulu raporu ve bu rapordaki değerlendirmeleri uygun bulan Başbakanlık Oluru üzerine satış sözleşmesinin dayanağını teşkil eden Özelleştirme Yüksek Kurulunun nihai devir kararının iptali için dava konusu Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının tesis edilmesinin usulde ve yetkide paralellik ilkesine uygun olduğu, davacının diğer iddialarının yasal dayanağı bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı Yanında Müdahilin Savunmasının Özeti : … A.Ş.’ne ait … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin özelleştirilmek amacıyla 20.04.2005 tarihinde yapılan ihale sonucu ihale şartları belgesi çerçevesinde satılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davada Danıştay Onüçüncü Dairesinin 28.02.2006 tarih ve E:2005/8376 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin kararına itiraz üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 04.05.2006 tarih ve YD. İtiraz No:2006/321 sayılı kararı ile, şirket değerinin gerçeğe uygun tespit edilmediği, ihalenin açıklık ve rekabet ilkelerine uygun yapılmadığı anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka ve kamu yararına uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle itirazın kabulüne karar verildiği, davadan feragat edilmesi nedeniyle Danıştay Onüçüncü Dairesinin 25.09.2006 tarih ve E:2005/8376, K:2006/3559 sayılı kararıyla feragat nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi sonrası kamu zararına sebebiyet verilmesi yönündeki iddialar üzerine Başbakanlık makamının … tarih ve … sayılı Olur’una istinaden Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığınca inceleme başlatıldığı, sözü edilen inceleme sonrası Başbakanlık makamının … tarihli ve … sayılı Olur’u ile; Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı kararının iptal edilmesi yönünde bir müzekkere hazırlanması, davacının feragat etmesi nedeniyle uygulanamayan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04.05.2006 tarihli ve YD.İtiraz No:2006/321 sayılı kararında belirtilen hukukî gerekçeler ile işlem raporundaki tespitler de dikkate alınarak hisselerin doğrudan geri alınması yönünde hukukî işlemlerin derhal başlatılması, davacı şirket ile borç ve alacak mahsuplaşmasına ilişkin tespitin mahkeme yoluyla yaptırılması talimatı üzerine hisselerin özelleştirilmesine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptal edildiği, bu itibarla anılan işlemin iptaline yönelik davacı iddialarının hukuki dayanağının bulunmadığı gibi anılan işlemin idarî davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hâkimi …’ın Düşüncesi : Dosyadaki belgeler ile Başbakanlık Teftiş Kurulunun 16.03.2007 tarihli konuya ilişkin inceleme raporunda yapılan tespit ve açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, 20.04.2005 tarihinde özelleştirilmek üzere ihale edilen … A.Ş.’ne ait … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin değerinin gerçeğe uygun belirlenmediği, ihalenin açıklık ve rekabet ilkelerine göre yapılmadığı anlaşıldığından satış kararının geri alınması amacıyla tesis edilen uyuşmazlığa konu Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarih ve … sayılı kararında 4046 sayılı Kanunla belirlenen ilkelere, kamu yararına ve hukuka aykırı bir yön görülmediğinden davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi : Dava; … A.Ş.’ne ait … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin “satış” suretiyle özelleştirilmek amacıyla 20.4.2005 tarihinde yapılan ihale sonucu İhale Şartları Belgesi çerçevesinde satılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptaline ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun “Amaç ve Kapsam” başlıklı 1. maddesinin (A) fıkrasında, bu Kanunun amacının maddede sayılan kuruluşların ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemek olduğu belirtildikten sonra, özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkeler anılan Kanunun 2. maddesinde düzenlenmiş ve kuruluşun özelliklerine ve içinde bulunduğu koşullara göre özelleştirme yöntemlerinin belirlenmesi, özelleştirme işlemlerinin değer saptaması da dahil aleniyet içinde yürütülmesi gerektiğine yer verilmiştir. Kanunun 3. maddesinin (c) bendinde, kuruluşların; satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar ile devredilmelerine ilişkin özelleştirme yöntemlerinden hangisi ile özelleştirileceğini belirlemek, (d) bendinde ise anılan yöntemlerle yapılan ihaleler sonucunda ihale komisyonlarınca verilen nihai kararları onaylamak Özelleştirme Yüksek Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Özelleştirme yöntemleri, değer tespiti ve ihale yöntemleri ise, Kanunun 18. maddesinde düzenlenmiş olup; (A) bendinde; özelleştirme yöntemleri belirlenerek işin gereğine göre bu belirlenen özelleştirme yöntemlerinden hangilerinin uygulanacağına Kurulca karar verileceği düzenlenmiş, (B) bendinde özelleştirme programına alınan kuruluşların değer tespiti çalışmalarının bu Kanuna göre idarece oluşturulan değer tespit komisyonları tarafından yürütüleceği öngörülmüş; bu bendin (c) alt bendinde de komisyonunun görevleri “komisyon değer tespit çalışmalarını, özelleştirilecek kuruluşun niteliği, gördüğü hizmetin özelliği, gelecekteki nakit akımı potansiyeli, faaliyette bulunduğu sektör ve pazarın özellikleri, sahip olduğu sınaî ve sosyal tesisler, makine araç ve gereçler, techizat, malzeme ve hammadde ile yarı mamul ve malul madde stokları, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, vasıfları ve hali hazır durumları, senetli ve senetsiz bütün alacak ve borçları ile bilumum hak ve yükümlülükleri ve özelleştirilecek kuruluşa uygulanacak özelleştirme yöntemini de dikkate alarak uluslararası kabul görmüş olan; indirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer), defter değeri, net aktif değeri, amortize edilmiş yenileme değeri, tasfiye değeri, fiyat/kazanç oranı, piyasa kapitalizasyon değeri, piyasa değeri/defter değeri, ekspertiz değeri, fiyat/nakit akım oranı metodlarından en az üçünü, (olay tarihinde yürürlükte olan düzenlemeye göre) uygulamak suretiyle yürütür.” şeklinde belirlenmiştir.
Kanunun 18. maddesinin gerekçesinde; Yasalarla getirilen ekonomik ve sosyal zorunlulukların dikkate alınması ve özelleştirme uygulamalarına açıklık kazandırılması amacıyla; bu madde ile uygulamalarda izlenecek özelleştirme yöntemlerinin ayrı ayrı belirlendiği, ayrıca özelleştirme programına alınan kuruluşların satış değerlerinin belirlenmesi sırasında takip edilecek yollar ile ihale yöntemleri de saptanarak, satış konusu kuruluşların değerlemelerinin daha etkin ve sağlıklı bir şekilde belirlenmesinin ve kamu mallarının gerçek değerleri üzerinden özelleştirilmelerinin sağlanmasının amaçlandığı vurgulanmıştır.
4046 sayılı Kanunun yukarıda anılan maddeleri ve değer tespitini de düzenleyen 18. maddesinin gerekçesi birlikte değerlendirildiğinde, Kanunun özelleştirme işlemlerinin açıklık içinde yürütülmesini, özelleştirilecek kuruluşların değerinin gerçeğe uygun tespit edilmesini ve sonuç olarak özelleştirmenin rekabet koşulları sağlanarak gerçek değeri üzerinden yapılmasını amaçladığı görülmektedir.
Olayda, … A.Ş.’ye ait olan … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin satışı için 1998 ve 2004 yıllarında iki kez ihale yapıldığı, ancak yeterli teklif olmaması nedeniyle ihalelerin iptal edildiği, daha sonra Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile Şirketin üretim birimleri kapatılarak kapsam içi personelin iş akitleri feshedilip, tazminat ve diğer hakların Şirket tarafından ödendiği; ihale öncesinde … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile sanayi alanında bulunan 144.198 m² Şirket arsasının imar planı değiştirilerek 92.228 m²’lik “özel koşullu ticaret alanı” ve 48.110 m²’lik “park-yeşil alan” oluşturulduğu; Şirketin değerinin tespiti amacıyla oluşturulan değer tespit komisyonunca görevlendirilen … A.Ş.’ne yaptırılan değerleme raporunda, Şirketin değerinin 5 ayrı yöntem kullanılarak belirlendiği, değer tespit komisyonunca Şirket değerinin İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi, Net Aktif Değeri Yöntemi ve Tasfiye Değeri Yöntemine göre hesaplanan değerlerle tespit edilmesine karar verildiği, buna göre, Şirketin İndirgenmiş Nakit Akımları Değeri … ABD Doları, Net Aktif Değeri … ABD Doları ve Tasfiye Değeri … ABD Doları olduğunun belirlendiği ve tasfiye yöntemine göre değeri belirlenirken “özel koşullu ticaret alanı” haline getirilen Şirket arsası üzerinde ticaret merkezi inşaa edilebileceği ve çevredeki dükkan ve büroların gayrimenkul satış değeri dikkate alınarak arsanın m²’sinin … ABD Doları olarak tespit edildiği; Şirketin satış yöntemi ile özelleştirilmesi için 28.2.2005-31.3.2005 tarihleri arasında ihale ilanının yayımlandığı ve İhale Şartları Belgesinin hazırlandığı; ihaleye … adlı bir kişi, … Grubu (Manisa Valiliği İl Özel İdaresi, Manisa Belediyesi … A.Ş., … Odası, … Borsası, … Odası, … Odası ve Manisa’da ticaretle uğraşan 47 işadamı, sanayici ve esnafın bir araya gelmesiyle oluşturulan bir girişim grubu) ve … Şti. adlı şirket tarafından teklif verildiği, teklif verenlerden …’nin aynı zamanda … Grubu üyesi olması nedeniyle ihale dışı bırakıldığı, … Şti.’nin teklifini arttırmadığı, … Grubunun ise … ABD Doları olan teklifini … ABD Doları olarak yenilediği ve 20.4.2005 tarihinde nihai teklifini … ABD Doları olarak bildirdiği, İhale Komisyonunca Şirketin bu bedelle … Grubuna satılmasına, adı geçen Grubun üyelerinin kuracağı ve sermayesinin en az %51’ine sahip olacağı şirkete devrin yapılmasına karar verilerek ihalenin Özelleştirme Yüksek Kurulunun onayına sunulduğu ve Özelleştirme Yüksek Kurulunun … günlü, … sayılı kararı ile ihalenin onaylandığı, Aralık 2005’te Şirketi devralan …. Grubu tarafından 92.228 m²’lik Şirket arsasının 55.000 m²’lik kısmının … ABD Doları bedelle … Noterliğinin … tarih ve … yevmiye No.lu Düzenleme Şeklindeki Gayrimenkul Satış Vaadi Anlaşması ile … A.Ş.’ne satıldığı, keyfiyetin … Bölge Tapu Sicil Müdürlüğündeki tapu kaydına tescil edildiği, öte yandan, … isimli kişinin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açtığı davada; Danıştay Onüçüncü Dairesinin 28.2.2006 tarih ve E:2005/8376 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması talebinin reddedildiği, söz konusu karara yönelik itiraz üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 4.5.2006 tarih ve YD. İtiraz No:2006/321 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar verildiği, daha sonra adı geçen kişinin davadan feragat etmesi nedeniyle Danıştay Onüçüncü Dairesinin 25.9.2006 tarih ve E:2005/8376, K:2006/3559 sayılı kararıyla iptal istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmedildiği, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 4.5.2006 tarih ve YD.İtiraz No:2006/321 sayılı kararı sonrasında … A.Ş.’nin arsa alımından vazgeçtiği, 13.4.2007 tarihinde taşınmazın …-… (….-YTL) … A.Ş.’ye satıldığı, Özelleştirme Yüksek Kurulunun dava konusu yapılan … tarih ve … sayılı kararıyla; Başbakanlık Makamının … tarih ve … sayılı Oluruna istinaden … A.Ş.’nin … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin özelleştirilmesine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptaline karar verildiği açıldığı anlaşılmaktadır.
Dosyadaki belgeler ile Başbakanlık Teftiş Kurulunun … tarih ve … sayılı inceleme raporu birlikte değerlendirildiğinde, Şirketin asıl değerini arsasının oluşturduğu, Değerleme Raporunda da bu husus belirtildiği halde arsanın m²’si için … ABD Doları değerin tespitine ilişkin somut bilgi ve belgelerin ortaya konulmadığı; ihale öncesinde … günlü, … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile Şirket arsasında yapılan imar planı değişikliğinin gerek ihale ilanında gerekse İhale Şartları Belgesinde belirtilmediği, diğer yandan, Şirketin devri gerçekleştikten sonra Şirket arsasının 55.000 m²’lik kısmının … ABD Doları bedelle satıldığı, Teftiş Kurulunca teşkil olunan bilirkişi heyetince söz konusu arazinin değerinin …-YTL olarak hesaplandığı görülmektedir.
Bu tespit ve açıklamalar karşısında, Şirketin değerinin gerçeğe uygun belirlenmediği, ihalenin açıklık ve rekabet ilkelerine göre yapılmadığı anlaşılmakla, ihale sürecinde yaşanan hukuki sakatlıklar dikkate alınmak suretiyle satış kararının geri alınması amacıyla tesis edilen Özelleştirme Yüksek Kurulunun dava konusu … tarih ve … sayılı kararında 4046 sayılı Kanunla belirlenen ilkelere ve hukuka aykırı bir yön görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, … A.Ş.’ne ait … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin “satış” suretiyle özelleştirilmek amacıyla 20.4.2005 tarihinde yapılan ihale sonucu İhale Şartları Belgesi çerçevesinde satılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptaline ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulunun .. tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un Amaç ve Kapsam başlıklı 1/A maddesinde; bu Kanunun amacının bu maddede belirtilen ve Kanun’un uygulanmasında “kuruluş ” adı ile anılacak olan maddede sayılanların ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemek olduğu belirtildikten sonra, özelleştirme uygulamalarında esas alınacak ilkeler anılan Kanun’un 2. maddesinde düzenlenerek, bu ilkeler arasında özelleştirme uygulamalarında; kuruluşun özelliklerine ve içinde bulundukları şartlara göre özelleştirme yöntemlerinin belirlenmesi, özelleştirme işlemlerinin değer saptaması da dahil aleniyet içinde yürütülmesi de sayılıp, belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda alınacak kararlarda öncelikler ile bunların tabi olacağı özelleştirme uygulamalarına ilişkin esas ve usullerin, kuruluşların nitelikleri ve ülke ekonomisinin gerektirdiği şartlar da dikkate alınarak Özelleştirme Yüksek Kurulu’nca belirleneceği hükme bağlanmıştır. Kanun’un 3/c maddesinde kuruluşların; satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar ile devredilmelerine ilişkin özelleştirme yöntemlerinden hangisi ile özelleştirileceğini belirlemek, (d) bendinde ise anılan yöntemlerle yapılan ihaleler sonucunda ihale komisyonlarınca verilen nihai kararları onaylamak Kurul’un görevleri arasında sayılmıştır.
Kanun’un “Özelleştirme Yöntemleri, Değer Tespiti, İhale Yöntemleri” başlıklı 18. maddesinin (B) bendinde ise; özelleştirme programına alınan kuruluşların değer tespiti çalışmalarının bu Kanuna göre idarece oluşturulan değer tespit komisyonları tarafından yürütüleceği öngörülmüş; bu bendin (c) alt bendinde de komisyonun görevleri belirlenirken, Komisyon’un “…değer tespit çalışmalarını, özelleştirilecek kuruluşun niteliği, gördüğü hizmetin özelliği, gelecekteki nakit akımı potansiyeli, faaliyette bulunduğu sektör ve pazarın özellikleri, sahip olduğu sınaî, ticarî ve sosyal tesisler, makine araç ve gereçler, teçhizat, malzeme ve hammadde ile yarı mamul ve mamul madde stokları, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, vasıfları ve hali hazır durumları, senetli ve senetsiz bütün alacak ve borçları ile bilumum hak ve yükümlülükleri ve özelleştirilecek kuruluşa uygulanacak özelleştirme yöntemini de dikkate alarak uluslararası kabul görmüş olan; indirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer), defter değeri, net aktif değeri, amortize edilmiş yenileme değeri, tasfiye değeri, fiyat/kazanç oranı, piyasa kapitalizasyon değeri, piyasa değeri/defter değeri, ekspertiz değeri, fiyat/nakit akım oranı metodlarından en az ikisini uygulamak suretiyle yürütür.” şeklinde kural öngörülmüş, aynı maddenin “İhale Komisyonlarının Oluşumu ile İhale Usul ve İşlemleri” başlıklı (C) bendinde ise, bu maddenin (A) bendinde yer alan özelleştirme yöntemlerinin uygulanmasına ilişkin ihale işlemlerinin bu Kanuna göre oluşturulan ihale komisyonları tarafından yürütüleceği belirtilmiş, komisyonun oluşumu, çalışması ve görevleri düzenlenmiş, ihale usulleri arasında sayılan pazarlık usulü: “İhalelere birden fazla teklif sahibinden kapalı zarf içerisinde teklif almak şartıyla başlanabilir… Teklif sahipleri ile birden fazla pazarlık görüşmesi yapılabilir. Pazarlık görüşmeleri teklif sahipleri ile ayrı ayrı yapılır. Pazarlık görüşmelerinin, ihalenin herhangi bir aşamasında pazarlık görüşmelerine devam edilen teklif sahipleri ile müştereken yapılmasına komisyonca karar verilebilir. Komisyonca, pazarlık görüşmeleri sırasında ortaya çıkabilecek yeni durumlar karşısında, rekabete engel teşkil etmemek, ihale ilânında ve/veya şartnamede yer alan hususlara aykırı olmamak ve pazarlık görüşmelerine devam edilen teklif sahiplerine eşit olarak uygulanmak kaydı ile yeni esaslar belirlenebilir. Komisyonca gerekli görüldüğü takdirde ihale, pazarlık görüşmesine devam edilen teklif sahiplerinin katılımı ile açık artırma suretiyle sonuçlandırılabilir. Bu husus ilânda ve/veya şartnamede belirtilir. Görüşmeler komisyon tarafından bir tutanakla tespit edilir, tutanak komisyon üyeleri ve teklif sahiplerince imzalanır.” şeklinde tanımlanmıştır. Maddenin son fıkrasında ise, ihale işlemleri sonucunda ihale komisyonunca verilen kararların idare tarafından Kurulun onayına sunulacağı, ihale sonuçlarının Kurul tarafından onaylanacağı öngörülmüştür.
Öte yandan, söz konusu Kanunun 18. maddesinin gerekçesinde; Yasalarla getirilen ekonomik ve sosyal zorunlulukların dikkate alınması ve özelleştirme uygulamalarına açıklık kazandırılması amacıyla; bu madde ile uygulamalarda izlenecek özelleştirme yöntemlerinin ayrı ayrı belirlendiği, ayrıca özelleştirme programına alınan kuruluşların satış değerlerinin belirlenmesi sırasında takip edilecek yollar ile ihale yöntemleri de saptanarak, satış konusu kuruluşların değerlemelerinin daha etkin ve sağlıklı bir şekilde belirlenmesinin ve kamu mallarının gerçek değerleri üzerinde özelleştirilmelerinin sağlanmasının amaçlandığı belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, Bakanlar Kurulu’nun 11.09.1987 tarih ve 87/12184 sayılı kararıyla özelleştirme kapsamına alınan ve 4046 sayılı Kanun’un geçici 11. maddesi gereğince özelleştirme programına alınmış sayılan … A.Ş.’ye ait olan … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin satışı için 1998 ve 2004 yıllarında iki kez ihale yapıldığı, ancak yeterli teklif olmaması nedeniyle ihalelerin iptal edildiği, daha sonra Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile Şirketin üretim birimleri kapatılarak kapsam içi personelin iş akitleri feshedilip, tazminat ve diğer hakların Şirket tarafından ödendiği; ihale öncesinde … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile sanayi alanında bulunan 144.198 m² Şirket arsasının imar planı değiştirilerek 92.228 m²’lik “özel koşullu ticaret alanı” ve 48.110 m²’lik “park-yeşil alan” oluşturulduğu; Şirketin değerinin tespiti amacıyla oluşturulan değer tespit komisyonunca görevlendirilen … A.Ş.’ne yaptırılan değerleme raporunda, Şirketin değerinin 5 ayrı yöntem kullanılarak belirlendiği, değer tespit komisyonunca Şirket değerinin İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi, Net Aktif Değeri Yöntemi ve Tasfiye Değeri Yöntemine göre hesaplanan değerlerle tespit edilmesine karar verildiği, buna göre, Şirketin İndirgenmiş Nakit Akımları Değerinin … ABD Doları, Net Aktif Değerinin … ABD Doları ve Tasfiye Değerinin … ABD Doları olduğunun belirlendiği ve tasfiye yöntemine göre değeri belirlenirken “özel koşullu ticaret alanı” haline getirilen Şirket arsası üzerinde ticaret merkezi inşaa edilebileceği ve çevredeki dükkan ve büroların gayrimenkul satış değeri dikkate alınarak arsanın m²’sinin … ABD Doları olarak tespit edildiği; Şirketin satış yöntemi ile özelleştirilmesi için 28.2.2005-31.3.2005 tarihleri arasında ihale ilanının yayımlandığı ve İhale Şartları Belgesinin hazırlandığı; ihaleye … adlı bir kişi, … Grubu (Manisa Valiliği İl Özel İdaresi, Manisa Belediyesi … A.Ş., … Odası, Manisa .. Borsası, …Odası, …Odası ve Manisa’da ticaretle uğraşan 47 işadamı, sanayici ve esnafın bir araya gelmesiyle oluşturulan bir girişim grubu) ve … Şti. adlı şirket tarafından teklif verildiği, teklif verenlerden …’nin aynı zamanda … Grubu üyesi olması nedeniyle ihale dışı bırakıldığı, … Şti.’nin teklifini arttırmadığı, Manisa Ortak Girişim Grubunun ise … ABD Doları olan teklifini … ABD Doları olarak yenilediği ve 20.4.2005 tarihinde nihai teklifini … ABD Doları olarak bildirdiği, İhale Komisyonunca Şirketin bu bedelle Manisa Ortak Girişim Grubuna satılmasına, adı geçen Grubun üyelerinin kuracağı ve sermayesinin en az %51’ine sahip olacağı şirkete devrin yapılmasına karar verilerek ihalenin Özelleştirme Yüksek Kurulunun onayına sunulduğu ve Özelleştirme Yüksek Kurulunun … günlü, … sayılı kararı ile ihalenin onaylandığı, Aralık 2005’te Şirketi devralan … Grubu tarafından 92.228 m²’lik Şirket arsasının 55.000 m²’lik kısmının … ABD Doları bedelle … Noterliğinin …. tarih ve … yevmiye No.lu Düzenleme Şeklindeki Gayrimenkul Satış Vaadi Anlaşması ile … A.Ş.’ne satıldığı, keyfiyetin … Bölge Tapu Sicil Müdürlüğündeki tapu kaydına tescil edildiği, öte yandan, Taner Yönder isimli kişinin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açtığı davada; Danıştay Onüçüncü Dairesinin 28.2.2006 tarih ve E:2005/8376 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulması talebinin reddine yönelik itiraz üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 4.5.2006 tarih ve YD. İtiraz No:2006/321 sayılı kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar verildiği, daha sonra adı geçen kişinin davadan feragat etmesi nedeniyle Danıştay Onüçüncü Dairesinin 25.9.2006 tarih ve E:2005/8376, K:2006/3559 sayılı kararıyla iptal istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmedildiği, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 4.5.2006 tarih ve YD.İtiraz No:2006/321 sayılı kararı sonrasında … A.Ş.’nin arsa alımından vazgeçtiği, 13.4.2007 tarihinde taşınmazın …-… (…-YTL) … A.Ş.’ye satıldığı anlaşılmaktadır.
Diğer yandan anılan kamu hisselerinin değerinin çok altında satılması ve bu nedenle kamu zararına sebebiyet verilmesi yönündeki iddialar üzerine Başbakanlık makamının … tarih ve … sayılı Olur’una istinaden Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığınca inceleme başlatıldığı, sözü edilen inceleme sonrası Başbakanlık makamının … tarihli ve … sayılı Olur’u ile Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı kararının iptal edilmesi yönünde bir müzekkere hazırlanması, davacının feragat etmesi nedeniyle uygulanamayan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04.05.2006 tarihli ve YD. İtiraz No:2006/321 sayılı kararında belirtilen hukukî gerekçeler ile işlem raporundaki tespitler de dikkate alınarak hisselerin doğrudan geri alınması yönünde hukukî işlemlerin derhal başlatılmasına, davacı şirket ile borç ve alacak mahsuplaşmasına ilişkin tespitin mahkeme yoluyla yaptırılmasına ilişkin Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın 06.04.2007 tarihli yazısı gereği Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun uyuşmazlığa konu … tarih ve … sayılı kararıyla; Başbakanlık Makamının … tarih ve … sayılı Olur’una istinaden … A.Ş.’nin … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin özelleştirilmesine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Dosyadaki belgeler ile Başbakanlık Teftiş Kurulunun … tarih ve … sayılı inceleme raporu birlikte değerlendirildiğinde, Şirketin asıl değerini arsasının oluşturduğu, Değerleme Raporunda da bu husus belirtildiği halde arsanın m²’si için … ABD Doları değerin tespitine ilişkin somut bilgi ve belgelerin ortaya konulmadığı; ihale öncesinde … günlü, … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile Şirket arasında yapılan imar planı değişikliğinin gerek ihale ilanında gerekse İhale Şartları Belgesinde belirtilmediği, Başbakanlık Teftiş Kurulunca teşkil olunan bilirkişi heyetince söz konusu arazinin değerinin …-YTL olarak hesaplandığı, nitekim Şirketin devri gerçekleştikten sonra 92.228 m²’lik Şirket arsasının 55.000 m²’lik kısmının … ABD Doları bedelle … Noterliğinin … tarih ve … yevmiye No.lu Düzenleme Şeklindeki Gayrimenkul Satış Vaadi Anlaşması ile … A.Ş.’ne satıldığı, keyfiyetin … Bölge Tapu Sicil Müdürlüğündeki tapu kaydına tescil edildiği,… A.Ş.’nin arsa alımından vazgeçmesi sonrası ise13.4.2007 tarihinde taşınmazın ….-… (…-YTL) … A.Ş.’ye satıldığı görülmektedir.
Bu itibarla, yapılan bu tespit ve değerlendirmeler karşısında Şirketin değerinin gerçeğe uygun belirlenmediği, ihalenin açıklık ve rekabet ilkelerine göre yapılmadığı anlaşıldığından Başbakanlık makamının … tarih ve … sayılı Olur’una istinaden … A.Ş.’ye ait … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin özelleştirilmesine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptaline, söz konusu kamu hisselerinin geri alınması için gerekli işlemlerin idare tarafından yerine getirilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararında hukuka ve kamu yararına aykırılık görülmemiştir.
Davacı devredilen hisseler üzerinde davalı idarenin herhangi bir yetkisinin bulunmadığı gibi kamu hisselerinin tek yanlı idarî işlem ile geri alınmasının da hukuken mümkün olmadığını iddia etmekte ise de, uyuşmazlığa konu işlem devredilen sözü edilen kamu hisselerinin geri alınmasına yönelik olmayıp,kamu hissesinin özelleştirilmesine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptaline ve söz konusu kamu hisselerinin geri alınması için gerekli işlemlerin idare tarafından yerine getirilmesine yönelik olduğundan ve davalı idarece … Ticaret Mahkemesinde E:… esasına kayıtlı dosyada … A.Ş.’de bulunan %99,99 oranındaki kamu hissesinin özelleştirilmesine ilişkin 12.07.2005 tarihli Hisse Satış Sözleşmesinin feshi ile söz konusu hisselerin … A.Ş.’ye iadesi talebiyle dava açıldığı anlaşıldığından davacının anılan iddialarına itibar edilmemiştir
Davacının diğer iddialarında da hukuken itibar edilecek bir yön bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, yasal dayanağı bulunmayan davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen ….-TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta giderinin istemi halinde davacıya iadesine 23.01.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.