13. Daire         2006/4709 E.  ,  2008/6762 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2006/4709
Karar No: 2008/6762

Davacı : …
Vekili : …
Davalı : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
Vekili : …

Davanın Özeti : Davacının bayilik lisansının iptaline ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının; … İlçesi, … Köyünde 13.09.1988 tarihinden itibaren faaliyet gösterdiği, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile 08.12.2005 tarihinde bayilik lisansı alındığı, ilgili belediyece verilen 2. sınıf gayrisıhhi müessese açma ruhsatının halen elinde olduğu, bu ruhsatın iptalinin söz konusu olmadığı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Davacının lisans başvurusu sırasında sunmuş olduğu İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının … Belediye Başkanlığı’nca iptal edildiğinin bildirilmesi üzerine bu belge dikkate alınarak verilen bayilik lisansının iptalinde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hâkimi …’ın Düşüncesi : Dava, davacının bayilik lisansının iptaline ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının iptali istemiyle açılmış olup, davalı idarece dava konusu işlem tesis edilirken 5015 sayılı Yasanın 20. maddesi uyarınca ön araştırma ve soruşturma yapılmadığı ve davacının savunması alınmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerekceği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’nin Düşüncesi : Dava; davacının bayilik lisansının iptaline ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun “Kurulun petrol piyasası ile ilgili görevleri” başlıklı 5/B maddesinin (h) bendinde, Petrol Piyasası Kanunu hükümlerine, çıkarılan yönetmelik hükümlerine, Kurul tarafından onaylanan tarife ve Yönetmeliklere, lisans hüküm ve şartlarına ve Kurul kararlarına aykırı davranıldığı durumlarda, idari para cezası vermek ve lisansları iptal etmek Kurulun görevleri arasında sayılmıştır.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun (Kanun) 3. maddesinin onuncu fıkrasının (ı) bendinde, lisans kapsamında olsun veya olmasın piyasa ile ilgili faaliyetlerin yönlendirilmesi, gözetimi, denetimi ve benzeri konulara ait usul ve esasların Kurumca çıkarılacak yönetmeliklerle düzenleneceği, 20. maddesinin 1. fıkrasında; lisans sahibi kişiler hakkında, bu Kanuna göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere, Kurumun yazılı talimatlarına veya lisanslarına kayıtlı hususların herhangi birine riayet edilmediği takdirde, Kurum tarafından ön araştırma veya soruşturma başlatılacağı, ayrıca, ilgiliye onbeş gün içerisinde aykırılıkların giderilmesi, aksi halde bahse konu piyasa faaliyetlerinin geçici bir süre için durdurulabileceği veya doğrudan doğruya iptal yaptırımının uygulanacağının ihbar edileceği, bu ihbara rağmen onbeş günlük sürenin bitiminde aykırılıklar giderilmezse, Kurumun piyasa faaliyetini otuz günden az yüzseksen günden çok olmamak üzere geçici olarak durduracağı, geçici durdurma süresince, tehlikeli eylemin veya kötü niyetin veya ürünlerde zarar oluşmasının önlenmesi ile faaliyetin durdurulmasına neden olan durumun ortadan kaldırılmasına ilişkin faaliyetler dışında hiçbir piyasa faaliyetinin yapılamayacağı, lisans iptallerinin Kurumca yapılacak soruşturma neticesine göre karara bağlanacağı; 5. fıkrasında ise, bu Kanuna göre yapılan talep ve işlemlerde, kanuna karşı hile veya gerçek dışı beyanda bulunulduğunun tespiti halinde lisansın iptal olunacağı belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 21. maddesinin 2. fıkrasında, ön araştırma ve soruşturmada takip edilecek usul ve esasların, Kurum tarafından yürürlüğe konulacak Yönetmelikle düzenleneceği kuralına yer verilmiştir.
Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 19. maddesinin 1. fıkrasında, Kurulun resen veya kendisine intikal eden ihbar ve şikâyet üzerine, petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemleri nedeniyle, doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar vereceği; 20. maddesinde; ön araştırma raporunun, Başkan tarafından Kurul gündemine öncelikle alınacağı, Kurul’un, raporu değerlendirerek soruşturma açılıp açılmamasına karar vereceği; 21. maddesinin 1. fıkrasında; doğrudan veya ön araştırma neticesinde soruşturma açılmasına karar verildiği takdirde Başkanın, soruşturmayı yürütmek üzere Daire Başkanlığını görevlendireceği, 3. fıkrasında; Daire Başkanlığınca, hakkında soruşturma açılan gerçek veya tüzel kişiye başlatılan soruşturma bildirilerek, varsa ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın onbeş günlük süre içinde giderilmesi gerektiği, aksi halde yapılmakta olan piyasa faaliyetinin geçiçi bir süre için durdurulabileceği veya lisansının doğrudan iptal edilebileceğinin ihbar edileceği; 23. maddesinin 1. fıkrasında; soruşturma yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından düzenlenen soruşturma raporunun, Daire Başkanlığına iletileceği, raporda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmiş olması halinde, raporun bir nüshasının daire başkanı tarafından hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edileceği, raporda, ihbar veya şikâyet sahiplerinin kimlikleri ile üçüncü kişilerin ticari nitelikli sırlarının korunması amacıyla gerekli önlemlerin alınacağı, 2. fıkrasında ise; soruşturma raporunun tebliğ yazısında, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye otuz günlük süre verilerek, raporda tespit edilen hususlarla ilgili yazılı savunmasını Kuruma göndermesinin isteneceği, süresi içerisinde verilmeyen savunmanın dikkate alınmayacağı, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişinin haklı gerekçeler göstermesi halinde bu sürenin bir kereye mahsus olmak üzere ve en çok bir katına kadar uzatılabileceği; 25. maddesinin 1. fıkrasında, petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelikte düzenlenen ön araştırma ve soruşturma prosedürüne gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, Daire Başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye onbeş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunmasının alınacağı, Daire Başkanının, ilgili gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunacağı, Başkanın, konuyu Kurul gündemine öncelikle alacağı, 2. fıkrasında ise, Kurul’un, yazılı savunma ve konuya ilişkin Daire Başkanlığı görüşünü inceleyerek kararını vereceği; 26. maddesinde, ihbar ve şikâyet üzerine ya da yapılan denetimler sırasında; (a) alınan numunenin ilgili teknik düzenlemeye uymadığının analiz raporu ile tespit edilmesi halinde, (b) lisansa tabi bir piyasa faaliyetinin lisans alınmaksızın yapılmakta olduğunun tespit edilmesi halinde, herhangi bir ön araştırma veya soruşturma yapmaya ya da savunma almaya gerek olmaksızın Kurul tarafından 19 uncu madde hükümlerinin uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile verilen istasyonlu bayilik lisansı kapsamında … Köyü … adresinde faaliyet gösteren davacıya ait akaryakıt istasyonu ile ilgili olarak 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 7. maddesinin 2. fıkrasının (c) alt bendinin verdiği yetki çerçevesinde … İlçesi … Belediye Başkanlığı’nca verilen 2. sınıf işyeri açma ve çalışma ruhsatının, söz konusu akaryakıt istasyonunun Hay…mana İlçesi, … Belediye Başkanlığının mücavir alanı dışında bulunduğunun … Valiliği İl Özel İdaresi Genel Sekreterliğinin denetim elamanlarınca yapılan denetimlerde tespiti üzerine, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 7/g maddesinin verdiği yetki uyarınca, söz konusu istasyona ruhsat verme yetkisinin İl Özel İdaresine ait olduğunun anlaşılması üzerine, İl Özel İdaresinin … tarih ve … sayılı yazısı ile … Belediyesi Başkanlığı’ndan ruhsatın iptal edilmesinin istendiği, adı geçen Belediyece ruhsatın iptal edilmesini müteakip İl Özel İdaresince Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanlığı’na gönderilen … tarih ve .. sayılı yazıda, … Belediye Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısında, … adına verilen ruhsatın iptal edildiğinin bildirildiği, bu nedenle Kurum’ca verilen akaryakıt istasyonu lisans belgesinin iptal edilmesi gerektiğinin bildirilmesi üzerine, davacı hakkında herhangi bir ön araştırma veya soruşturma açılmadan ve savunma da alınmadan doğrudan doğruya bayilik lisansının iptal edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, İl Özel İdaresinin yazısı üzerine mevzuatta öngörülen prosedür işletilmeden, doğrudan lisans iptali yoluna gidilmesine dair Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle dava konusu Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, davacının bayilik lisansının iptaline ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Kurulun petrol piyasası ile ilgili görevleri” başlıklı 5/B maddesinin (h) bendinde, Petrol Piyasası Kanunu hükümlerine, çıkarılan yönetmelik hükümlerine, Kurul tarafından onaylanan tarife ve Yönetmeliklere, lisans hüküm ve şartlarına ve Kurul kararlarına aykırı davranıldığı durumlarda, idarî para cezası vermek ve lisansları iptal etmek Kurulun görevleri arasında sayılmıştır.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 3. maddesinin onuncu fıkrasının (ı) bendinde, lisans kapsamında olsun veya olmasın piyasa ile ilgili faaliyetlerin yönlendirilmesi, gözetimi, denetimi ve benzeri konulara ait usul ve esasların Kurumca çıkarılacak yönetmeliklerle düzenleneceği, 20. maddesinin 1. fıkrasında; lisans sahibi kişiler hakkında, bu Kanuna göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere, Kurumun yazılı talimatlarına veya lisanslarına kayıtlı hususların herhangi birine riayet edilmediği takdirde, Kurum tarafından ön araştırma veya soruşturma başlatılacağı, ayrıca, ilgiliye onbeş gün içerisinde aykırılıkların giderilmesi, aksi halde bahse konu piyasa faaliyetlerinin geçici bir süre için durdurulabileceği veya doğrudan doğruya iptal yaptırımının uygulanacağının ihbar edileceği, bu ihbara rağmen onbeş günlük sürenin bitiminde aykırılıklar giderilmezse, Kurumun piyasa faaliyetini otuz günden az yüzseksen günden çok olmamak üzere geçici olarak durduracağı, geçici durdurma süresince, tehlikeli eylemin veya kötü niyetin veya ürünlerde zarar oluşmasının önlenmesi ile faaliyetin durdurulmasına neden olan durumun ortadan kaldırılmasına ilişkin faaliyetler dışında hiçbir piyasa faaliyetinin yapılamayacağı, lisans iptallerinin Kurumca yapılacak soruşturma neticesine göre karara bağlanacağı; 5. fıkrasında ise, bu Kanuna göre yapılan talep ve işlemlerde, kanuna karşı hile veya gerçek dışı beyanda bulunulduğunun tespiti halinde lisansın iptal olunacağı, hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 21. maddesinin 2. fıkrasında; ön araştırma ve soruşturmada takip edilecek usul ve esasların, Kurum tarafından yürürlüğe konulacak Yönetmelikle düzenleneceği kuralına yer verilmiştir.
Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 19. maddesinin 1. fıkrasında, Kurulun resen veya kendisine intikal eden ihbar ve şikâyet üzerine, petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemleri nedeniyle, doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar vereceği, 20. maddesinde; ön araştırma raporunun, Başkan tarafından Kurul gündemine öncelikle alınacağı, Kurul’un, raporu değerlendirerek soruşturma açılıp açılmamasına karar vereceği, 21. maddesinin 1. fıkrasında; doğrudan veya ön araştırma neticesinde soruşturma açılmasına karar verildiği takdirde Başkanın, soruşturmayı yürütmek üzere Daire Başkanlığını görevlendireceği, 3. fıkrasında; Daire Başkanlığınca, hakkında soruşturma açılan gerçek veya tüzel kişiye başlatılan soruşturma bildirilerek, varsa ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın onbeş günlük süre içinde giderilmesi gerektiği, aksi halde yapılmakta olan piyasa faaliyetinin geçiçi bir süre için durdurulabileceği veya lisansının doğrudan iptal edilebileceğinin ihbar edileceği, 23. maddesinin 1. fıkrasında; soruşturma yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından düzenlenen soruşturma raporunun, Daire Başkanlığına iletileceği, raporda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmiş olması halinde, raporun bir nüshasının daire başkanı tarafından hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edileceği, raporda, ihbar veya şikâyet sahiplerinin kimlikleri ile üçüncü kişilerin ticarî nitelikli sırlarının korunması amacıyla gerekli önlemlerin alınacağı, 2. fıkrasında ise; soruşturma raporunun tebliğ yazısında, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye otuz günlük süre verilerek, raporda tespit edilen hususlarla ilgili yazılı savunmasını Kuruma göndermesinin isteneceği, süresi içerisinde verilmeyen savunmanın dikkate alınmayacağı, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişinin haklı gerekçeler göstermesi halinde bu sürenin bir kereye mahsus olmak üzere ve en çok bir katına kadar uzatılabileceği düzenlenmiştir.
Aynı Yönetmeliğin Ön Araştırma ve Soruşturma Prosedürüne Gerek Olmayan Haller başlıklı 25. maddesinin 1. fıkrasında; petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelikte düzenlenen ön araştırma ve soruşturma prosedürüne gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, Daire Başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye onbeş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunmasının alınacağı, Daire Başkanının, ilgili gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunacağı, Başkanın, konuyu Kurul gündemine öncelikle alacağı, 2. fıkrasında ise, Kurul’un, yazılı savunma ve konuya ilişkin Daire Başkanlığı görüşünü inceleyerek kararını vereceği belirtilmiştir.
Söz konusu Yönetmeliğin doğrudan para cezası uygulanabilecek haller başlıklı 26. maddesinde; “ihbar ve şikâyet üzerine ya da yapılan denetimler sırasında (a): alınan numunenin ilgili teknik düzenlemeye uymadığının analiz raporu ile tespit edilmesi halinde, (b): lisansa tabi bir piyasa faaliyetinin lisans alınmaksızın yapılmakta olduğunun tespit edilmesi halinde, herhangi bir ön araştırma veya soruşturma yapmaya ya da savunma almaya gerek olmaksızın Kurul tarafından 19 uncu madde hükümlerinin uygulanacağı,” kuralına yer verilmiştir.
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin lisans başvurusu başlıklı 7. maddesinin 5. fıkrasının (d) bendinde, bayilik lisansları için; dağıtıcı lisansı sahipleriyle yapılmış bayilik sözleşmesi ve gayri sıhhî müesseseler hakkında mevzuata göre verilmiş ikinci sınıf gayri sıhhî müessese açılma ruhsatının bulunmasının gerektiği kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile verilen istasyonlu bayilik lisansı kapsamında … Köyü … adresinde faaliyet gösteren davacıya ait akaryakıt istasyonu ile ilgili olarak 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 7. maddesi 2. fıkrasının (c) alt bendinin verdiği yetki çerçevesinde … ilçesi … Belediye Başkanlığı’nca verilen 2. sınıf işyeri açma ve çalışma ruhsatının, söz konusu akaryakıt istasyonunun Haymana ilçesi, Yurtbeyli Belediye Başkanlığının mücavir alanı dışında bulunduğunun … Valiliği İl Özel İdaresi Genel Sekreterliğinin denetim elemanlarınca yapılan denetimlerde tespiti sonucu ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 7/g maddesinin verdiği yetki uyarınca , söz konusu istasyona ruhsat verme yetkisinin İl Özel İdaresine ait olduğunun anlaşılması üzerine, İl Özel İdaresinin … tarih ve … sayılı yazısı ile Yurtbeyli Belediyesi Başkanlığı’ndan ruhsatın iptal edilmesinin istendiği, adı geçen Belediyece ruhsatın iptal edilmesinden sonra İl Özel İdaresince Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanlığı’na gönderilen … tarih ve … sayılı yazıda, … Belediye Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısında, Yolcu Avcı adına verilen ruhsatın iptal edildiğinin bildirildiği, bu nedenle Kurum’ca verilen akaryakıt istasyonu lisans belgesinin iptal edilmesi gerektiğinin bildirilmesi üzerine, davacı hakkında herhangi bir ön araştırma veya soruşturma açılmadan ve savunması da alınmadan doğrudan doğruya bayilik lisansının iptal edildiği anlaşılmıştır.
Yasa ve yönetmelikle yapılan ve yukarıda yer verilen düzenlemeler uyarınca, idarenin öncelikle davacı hakkında soruşturma açıp davacıya aykırılığın giderilmesi için süre vermesi, giderilmediği takdirde öncelikle davacının yaptığı piyasa faaliyetini geçici bir süre için durdurması, ancak davacının lisansını iptal edebilmek için ise, öncelikle davacı hakkında soruşturma açıp savunmasının alınması ya da önaraştırma ve soruşturma prosedürüne gerek olmadığı yönünde Kurul kararı alarak, ancak mutlak suretle davacının savunmasını aldıktan sonra işlem tesis edilmesi gerekirken, İl Özel İdaresinin yazısı üzerine yukarıda belirtilen işlemleri yapmadan ve davacının savunması alınmadan doğrudan lisans iptaline ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararı hukuka aykırı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararının iptaline, aşağıda dökümü yapılan ….-YTL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, Asgari Avukatlık Ücret Tarifesi uyarınca …-YTL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacı vekiline verilmesine, artan posta ücretinin isteği halinde davacıya iadesine, 13.10.2008 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.