13. Daire         2005/5263 E.  ,  2005/5709 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No: 2005/5263
Karar No: 2005/5709

Davacı: … A.Ş.
Vekilleri: …
Davalı: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
Vekili: …

İstemin Özeti: Davacı şirket tarafından 28.2.2003 tarih ve 25034 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik”in 2., 3., 4., 5., 6., 8., 10., 17., 21., 22., 23., 25. ,31. (asıl Yönetmeliğe Geçici 16. maddeyi ekleyen fıkrası) ve 32. maddelerinin iptali istenilmektedir.

Savunmanın Özeti: 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması amacıyla yürürlüğe konulduğu, 4628 sayılı Kanun ile elektrik hizmetlerinin yürütülmesinde lisans (ruhsat) usulünün kabul edildiği, 4628 sayılı Kanun uyarınca bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce mevcut sözleşmeleri uyarınca yürütülmekte olan elektrik üretim faaliyetleri için lisans alınmasının zorunlu olduğu, davacının Anayasa’ya aykırılık iddiasının yerinde olmadığı, dava konusu Yönetmelikle 4628 sayılı Kanuna paralel düzenlemeler getirildiği, yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

Tetkik Hâkimi …’un Düşüncesi : 4628 sayılı Yasa ile getirilen sistem ve hükümler çerçevesinde düzenlenen Yönetmelik kurallarında hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı …’nin Düşüncesi: Dava, 28.2.2003 tarih ve 25034 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektirik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 2., 3., 4., 5., 6., 8., 10., 17., 21., 22., 23., 25., 31. (4.8.2002 tarih ve 24836 sayılı Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğine Geçici 16. maddeyi ekleyen fıkrasının) ve 32. maddelerinin iptali ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 3. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinin ilk paragrafının, 5. maddesinin yedinci fıkrasının (r) ve (s) bentlerinin ve geçici 3. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendinin Anayasaya aykırılığı iddiasının kabul edilerek itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine gönderilmesi istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 167. maddesinde, Devletin para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri almak, piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşmeyi ve kartelleşmeyi önlemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1. maddesinde de, Kanunun amacının, elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması olduğu hükmü yer almıştır.
Anılan Kanunun Anayasaya aykırılığı iddia edilen maddelerinin ise, bu amaca uygun olarak, mevcut sözleşmeleri ile üretim tesislerini işletme hakkını elde etmiş olan özel hukuk hükümlerine tâbi tüzel kişilerin Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumuna başvurarak lisans almalarının zorunlu kılınmasını, mevcut sözleşmelerin rekabetçi piyasaya geçişi kolaylaştırmak amacıyla tadil edilmesini, bu amaçla Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumuna görev verilmesini öngördüğü dikkate alındığında, Anayasaya aykırılık iddiası ciddi görülmemiştir.
İşin esasına gelince;
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunca, 4628 sayılı Enerji Piyasası Kanuna dayanılarak çıkarılan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği (ana Yönetmelik) 4.8.2002 tarih ve 24836 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.
Dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesi ile ana Yönetmeliğin “lisans ve lisans alma yükümlülüğü” başlıklı 5. maddesinin beşinci fıkrasının sonuna: “Birden fazla tesiste aynı tüzel kişilik adına üretim faaliyeti göstermek isteyen tüzel kişiler üretim, otoprodüktör ya da otoprodüktör grubu lisanslarından ancak birini alabilirler.” hükmü eklenmiş, 3. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisans başvurusu” başlıklı 7. maddesinde, 4. maddesi ile ana Yönetmeliğin “İnceleme ve değerlendirme” başlıklı 9. maddesinde, 5. maddesi ile ana Yönetmeliğin “İnceleme ve değerlendirmenin sonuçlandırılması” başlıklı 10. maddesinde, 6. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisans bedelleri” başlıklı 12. maddesinde değişiklik yapılmış, 8. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisansların iptali” başlıklı 16. maddesine bir fıkra eklenmiş, 10. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Üretim lisansı genel hükümleri” başlıklı 19. maddesinin birinci fıkrasının (m) bendi (Özel direkt iletim hattı tesis edilebileceği ve işletilebileceği) metinden çıkarılmış, 17. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisans sahibi tüzel kişilerin diğer yükümlülükleri” başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi metinden çıkarılmış ve (h) bendi (İkili anlaşmalar yoluyla elektrik enerjisi ve/veya kapasite alışverişi yapılabilmesi için, ilgili mevzuatta öngörülen sayaçların tesis edileceği şeklinde) değiştirilmiş, 21. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Yaptırımlar ve denetleme” başlıklı 46. maddesine bir fıkra eklenmiş, 22. madde ile ana Yönetmeliğin “Hisse devri” başlıklı 47. maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendinin (4) ve (5) numaralı alt bentleri ve (b) bendinin (3) numaralı alt bendi değiştirilmiş ve maddeye dokuzuncu fıkra eklenmiş, 23. maddesiyle ana Yönetmeliğin “Tüzük kişilerin birleşmesi” başlıklı 48. maddesinin sonuna bir fıkra eklenmiş, 25. maddesi ile ana Yönetmeliğin geçici 4. maddesinin üçüncü fıkrasının sonuna bir cümle eklenmiş ve dördüncü fıkra değiştirilmiş, 31. maddesi ile ana Yönetmeliğe geçici 14, 15, 16, 17 ve 18. maddeler (davacı tarafından geçici 16. maddenin iptali istenen hükmü: Kanunun Geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca bir aylık süre içeresinde sonuçlandırılmasını teminen, kurul mevcut sözleşmeler kapsamında yapılacak lisans başvuruları ile …, …, …’ın bağlı ortaklıkları ve …’ın lisan başvurmaları için Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 7, 8, 9, ve 10 uncu maddelerinde öngörülen süreler ve uygulamaya ilişkin hükümleri farklı uygulamaya yetkilidir) eklenmiş, 32. madde ile de ana Yönetmeliğin “Tüzel Kişilerin Lisans Başvurusunda Sunmaları Gereken Bilgi ve Belgeler başlıklı Ek-3 bölümü değiştirilmiş bulunmaktadır.
Davacı şirket tarafından, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun yürürlüğe girmesinden önce yap-işlet-devret modeline göre mevcut sözleşmeleri kapsamında elektrik üretimi ve satışı ile uğraşmakta oldukları, mevcut sözleşmeler kapsamındaki tüzel kişilere de üretim lisansı alma zorunluluğu getirilmesinin sözleşme özgürlüğü, kazanılmış hak ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu, dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan Kanuna aykırı hükümler içerdiği ileri sürülerek söz konusu maddelerin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 3. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25550 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi, 24.2.2005 tarih ve 25737 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesi ve 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi ile; 4. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25520 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesi ve 26.1.2005 tarih ve 25708 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi ile; 5. maddesi, 31.12.2003 tarih ve 25333 (3. mükerrer) sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi, 24.2.2005 tarih ve 25737 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 3. maddesi ve 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesi ile; 6. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25520 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 4. maddesi ve 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 3. maddesi ile; 8. maddesi, 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 6. maddesi ile değiştirildiğinden ve 32. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25520 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 13. maddesi ile Yönetmelik metninden çıkartıldığından, belirtilen değişiklikler ve çıkartılan hüküm yönünden istem hakkında karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
Yönetmeliğin iptali istenilen diğer kurallarına yönelik isteme gelince;
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 3. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinin birinci paragrafında, mevcut ve kurulacak olan üretim tesisleri için üretim şirketlerinin elektrik enerjisi üretimi ve üretilen elektriğin satışına yönelik olarak, her bir üretim tesisi için Kurumdan almak zorunda oldukları üretim lisansının, alınma usul ve esaslarının yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere 4628 sayılı Kanunda üretim lisansı alınması konusunda mevcut tesisler ile yeni kurulacak üretim tesisleri arasında herhangi bir ayrıma yer verilmemiştir.
Bu durumda, 4628 sayılı Kanuna paralel hükümler içeren dava konusu Yönetmeliğin lisans alımı ile ilgili usul ve esasları düzenleyen ve bilahare değişikliğe uğramayan hükümleri yönünden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 21. maddesine gelince;
Söz konusu maddede: “Kurul, lisans sahibi tüzel kişinin faaliyet ve uygulamaları ile işlem, hesap ve mali tablolarının bağımsız denetim kuruluşları ve/veya teknik denetim yapabilecek kişi veya kuruluşlar vasıtasıyla denetlenmesini kararlaştırabilir. Bu tür denetim hizmetlerinin bedeli ilgili lisans sahibi tüzel kişi tarafından karşılanır. Ancak, Kurulun gerek görmesi halinde, bedeli Kurumca karşılanmak kaydıyla da denetim yaptırılabilir.” hükmü yer almaktadır.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun görevleri arasında 4628 sayılı Kanunun 5. maddesinin beşinci fıkrasının (j) bendinde, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin denetlenmiş mali tablolarını incelemek veya incelettirmek de sayıldığından, hizmetten yararlanan konumundaki tüzel kişilerin denetim hizmetlerinin bedelini ödemesini öngören düzenlemede hukuka aykırı bir yön görülmemiştir.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 22. maddesine gelince;
Ana Yönetmeliğin “Hisse devri” başlıklı 47. maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendinin (4) ve (5) numaralı alt bentleri ve (b) bendinin (3) numaralı alt bendi değiştirilmiş, “Otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere bu madde hükümleri uygulanmaz” fıkrası, dokuzuncu fıkra olarak eklenmiştir.
Tüzel kişi ve ortaklarının mali durumunu gösteren bilgi ve belgeler ile tüzel kişilikte yüzde on veya üzerinde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek kişilerin isim ve adresleri ile adli sicil belgeleri ve gerçek kişinin adli sicil belgelerinin lisans sahibi tüzel kişilerin ana sözleşmelerinde ve ilgili lisanslarında yer alacağına ilişkin değişik yapan düzenleme, 4628 sayılı Kanunun 8. maddesinde Kurula tanınan yetkiler çerçevesinde gerçekleştirildiğinden, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık görülmemiştir.
Ayrıca, üretim tesisi sahibi olan davacı şirketin, dokuzuncu fıkranın iptalinde hukuki menfaati bulunmamaktadır.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 23. maddesine gelince;
Ana Yönetmeliğin “Tüzel kişilerin birleşmesi” başlıklı 48. maddesine: “Otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere bu madde hükümleri uygulanmaz” fıkrası eklenmiştir.
Bu durumda, üretim şirketi sahibi olan davacı şirketin, bu fıkranın iptalinde hukuki menfaati bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu edilen Yönetmeliğin değişikliğe uğrayan hükümleri ile Yönetmelikten çıkartılan hüküm yönünden karar verilmesine yer olmadığına, değişikliğe uğramayan hükümlere yönelik istemin kısmen esastan, kısmen de ehliyet yönünden reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce duruşma için önceden belirlenen 29.11.2005 tarihinde davacı vekili Av. …’in; davalı vekili Av. …’nin geldiği; Danıştay Savcısı …’nin hazır bulunduğu görülerek duruşmaya başlanıldıktan taraflara usulüne uygun olarak söz verilip dinlendikten sonra Danıştay Savcısı’nın düşüncesi de alınarak duruşmaya son verilip dosya incelenerek gereği görüşüldü:
Dava, 28.2.2003 tarih ve 25034 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Elektirik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 2., 3., 4., 5., 6., 8., 10., 17., 21., 22., 23., 25., 31. (4.8.2002 tarih ve 24836 sayılı Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğine Geçici 16. maddeyi ekleyen fıkrasının) ve 32. maddelerinin iptali ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 3. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinin ilk paragrafının, 5. maddesinin yedinci fıkrasının (r) ve (s) bentlerinin ve geçici 3. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendinin Anayasaya aykırılığı iddiasının kabul edilerek itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine gönderilmesi istemiyle açılmıştır.
Davacının Anayasa’ya aykırılık iddiası ciddi görülmeyerek işin esasına geçildi:
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunca, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanuna dayanılarak çıkarılan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği (ana Yönetmelik) 4.8.2002 tarih ve 24836 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.
Dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesi ile ana Yönetmeliğin “lisans ve lisans alma yükümlülüğü” başlıklı 5. maddesinin beşinci fıkrasının sonuna: “Birden fazla tesiste aynı tüzel kişilik adına üretim faaliyeti göstermek isteyen tüzel kişiler üretim, otoprodüktör ya da otoprodüktör grubu lisanslarından ancak birini alabilirler. ” hükmü eklenmiş, 3. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisans başvurusu” başlıklı 7. maddesinde, 4. maddesi ile ana Yönetmeliğin ” İnceleme ve değerlendirme ” başlıklı 9. maddesinde, 5. maddesi ile ana Yönetmeliğin “İnceleme ve değerlendirmenin sonuçlandırılması” başlıklı 10. maddesinde, 6. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisans bedelleri” başlıklı 12. maddesinde değişiklik yapılmış, 8. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisansların iptali” başlıklı 16. maddesine bir fıkra eklenmiş, 10. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Üretim lisansı genel hükümleri” başlıklı 19. maddesinin birinci fıkrasının (m) bendi (Özel direkt iletim hattı tesis edilebileceği ve işletilebileceği) metinden çıkarılmış, 17. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Lisans sahibi tüzel kişilerin diğer yükümlülükleri” başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi metinden çıkarılmış ve (h) bendi (İkili anlaşmalar yoluyla elektrik enerjisi ve/veya kapasite alışverişi yapılabilmesi için, ilgili mevzuatta öngörülen sayaçların tesis edileceği şeklinde) değiştirilmiş, 21. maddesi ile ana Yönetmeliğin “Yaptırımlar ve denetleme” başlıklı 46. maddesine bir fıkra eklenmiş, 22. madde ile ana Yönetmeliğin “Hisse devri” başlıklı 47. maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendinin (4) ve (5) numaralı alt bentleri ve (b) bendinin (3) numaralı alt bendi değiştirilmiş ve maddeye dokuzuncu fıkra eklenmiş, 23. maddesiyle ana Yönetmeliğin “Tüzel kişilerin birleşmesi” başlıklı 48. maddesinin sonuna bir fıkra eklenmiş, 25. maddesi ile ana Yönetmeliğin geçici 4. maddesinin üçüncü fıkrasının sonuna bir cümle eklenmiş ve dördüncü fıkra değiştirilmiş, 31. maddesi ile ana Yönetmeliğe geçici 14, 15, 16, 17 ve 18. maddeler eklenmiş, davacı tarafından geçici 16. maddenin iptali istenen kısmında, Kanunun Geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca bir aylık süre içeresinde sonuçlandırılmasını teminen, kurulun mevcut sözleşmeler kapsamında yapılacak lisans başvuruları ile …, …, …’ın bağlı ortaklıkları ve …’ın lisans başvuruları için Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 7, 8, 9, ve 10 uncu maddelerinde öngörülen süreler ve uygulamaya ilişkin hükümleri farklı uygulamaya yetkili olduğu hükmü eklenmiş, 32. madde ile de ana Yönetmeliğin “Tüzel Kişilerin Lisans Başvurusunda Sunmaları Gereken Bilgi ve Belgeler” başlıklı Ek-3 bölümü değiştirilmiş bulunmaktadır.
Davacı şirket tarafından, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce yap-işlet-devret modeline göre mevcut sözleşmeleri kapsamında elektrik üretimi ve satışı ile uğraşmakta olduklarını, mevcut sözleşmeler kapsamındaki tüzel kişilere de üretim lisansı alma zorunluluğu getirilmesinin sözleşme özgürlüğü, kazanılmış hak ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu, dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan Kanuna aykırı hükümler içerdiği ileri sürülerek söz konusu maddelerin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 3. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25550 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi, 24.2.2005 tarih ve 25737 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesi ve 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi ile; 4. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25520 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesi ve 26.1.2005 tarih ve 25708 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi ile; 5. maddesi, 31.12.2003 tarih ve 25333 (3. mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 1. maddesi, 24.2.2005 tarih ve 25737 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 3. maddesi ve 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesi ile; 6. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25520 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 4. maddesi ve 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 3. maddesi ile; 8. maddesi, 23.7.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 6. maddesi ile; 22. maddesi ile Ana Yönetmeliğin 47/6. maddesi 23.07.2005 tarih ve 25884 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile değiştirildiğinden ve 32. maddesi, 12.7.2004 tarih ve 25520 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin 13. maddesi ile Yönetmelik metninden çıkartıldığından, belirtilen değişiklikler ve çıkartılan hüküm yönünden istem hakkında karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
Yönetmeliğin iptali istenilen diğer kurallarına gelince;
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 1. maddesinde bu Kanunun amacının elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, malî açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetiminin sağlanması olduğu öngörülmüş ve adı geçen Kanuna dayanılarak Elektirik Piyasası Lisans Yönetmeliği yürürlüğe konulmuştur.
Dava konusu Yönetmelikle lisanslara dair düzenleme yapılmakta, halen piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin de lisans almaları gerektiği hükme bağlanmaktadır.
Ana Yönetmeliğin lisansın tanımına yer verilen 5. maddesinde, lisansın bir tüzel kişinin piyasada faaliyet gösterebilmek için almak zorunda olduğu bir yetki belgesi olduğu, 44. maddesinin son fıkrasında, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun mevcut sözleşmelere ilişkin olarak Kanun hükümleri uyarınca rekabetçi piyasaya geçişi kolaylaştıracak hususlarda ihtilafların halli için arabuluculuk yapabileceği hükme bağlanırken Geçici 2. maddesinde de mevcut sözleşmeleri kapsamında yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli yoluyla üretim faaliyeti göstermekte olan veya tüm işlemleri tamamlayarak üretim faaliyeti gösterme hakkı elde etmiş tüzel kişilerin lisans başvurularına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Geçici 4. maddenin son fıkrasında ise, Kanunun öngördüğü hazırlık dönemi sonundan itibaren altmış gün içerisinde mevcut sözleşmeler kapsamındaki tüm haklarından feragat ettiğini yazılı olarak bildiren tüzel kişilerin lisans başvurularının bu Yönetmelikte öngörülen duyuru yapılmaksızın doğrudan inceleme ve değerlendirmeye alınacağı kurala bağlanmaktadır.
Adı geçen Yönetmeliğin dayanağını oluşturan 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 3. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin 1. alt bendinde, üretim lisansı, lisans türleri arasında sayılarak tanımlanmış, üretim lisansı alınması konusunda mevcut tesisler ile yeni kurulacak üretim tesisleri arasında ayrıma yer verilmemiştir. Kanunun 5. maddesinin 7. fıkrasının (r) bendinde, mevcut sözleşmelerle ilgili olarak, bu sözleşmelerin tarafları arasında yapılacak toplantılara gerek görüldüğünde katılmak da Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu görevleri arasında sayılmıştır.
Görüldüğü gibi, 4628 sayılı Kanunun yukarıda yazılı maddelerinde yer alan kurallar dava konusu yönetmeliğin iptali istenilen maddeleriyle paralel hükümler taşımakta, dayanağı Kanuna uygun düzenlemeler içeren dava konusu Yönetmelik’in 2., 10.,17., 23., 25. ve 31. maddelerinde bu nedenle hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 21. ve 22. maddelerine gelince;
Söz konusu maddede: “Kurul, lisans sahibi tüzel kişinin faaliyet ve uygulamaları ile işlem, hesap ve mali tablolarının bağımsız denetim kuruluşları ve/veya teknik denetim yapabilecek kişi veya kuruluşlar vasıtasıyla denetlenmesini kararlaştırabilir. Bu tür denetim hizmetlerinin bedeli ilgili lisans sahibi tüzel kişi tarafından karşılanır. Ancak, Kurulun gerek görmesi halinde, bedeli Kurumca karşılanmak kaydıyla da denetim yaptırılabilir.” hükmü yer almaktadır.
Kurumların kanunla kendilerine verilen zorunlu bir kamu hizmetinin yürütülmesinde, yasal bir düzenleme olmadıkça bu hizmetle ilgili şahıslardan bir bedel istenmesi kamu hizmeti kavramına uygun bulunmamaktadır.
4628 sayılı Kanunun 5. maddesinin beşinci fıkrasının (j) bendinde, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin denetlenmiş malî tablolarını incelemek veya incelettirmek Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun görevleri arasında belirlenmiş olup, davalı idarenin yapmakla yükümlü olduğu bu denetim görevi karşısında yukarıda açıklandığı üzere bir bedel istenmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla sözü edilen yönetmelik hükmünün “Bu tür denetim hizmetlerinin bedeli ilgili lisans sahibi tüzel kişi tarafından karşılanır. Ancak, Kurulun gerek görmesi halinde, bedeli Kurumca karşılanmak kaydıyla da denetim yaptırılabilir.” şeklinde düzenlenmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Dava konusu edilen Yönetmeliğin 22. maddesi yönünden,
Ana Yönetmeliğin “Hisse devri” başlıklı 47. maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendinin (4) ve (5) numaralı alt bentleri ve (b) bendinin (3) numaralı alt bendi değiştirilmiş, “Otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere bu madde hükümleri uygulanmaz” fıkrası, dokuzuncu fıkra olarak eklenmiştir.
Tüzel kişi ve ortaklarının mali durumunu gösteren bilgi ve belgeler ile tüzel kişilikte yüzde on veya üzerinde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olan gerçek kişilerin isim ve adresleri ile adli sicil belgeleri ve gerçek kişinin adli sicil belgelerinin lisans sahibi tüzel kişilerin ana sözleşmelerinde ve ilgili lisanslarında yer alacağına ilişkin değişiklik yapan düzenleme, 4628 sayılı Kanunun 8. maddesinde Kurula tanınan yetkiler çerçevesinde gerçekleştirildiğinden, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, 4.8.2002 tarih ve 24836 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde değişiklik yapan dava konusu Yönetmelikle getirilen değişiklikler yönünden iptali istenilen 3, 4, 5, 6, 8 ve 32. maddeler hakkında karar verilmesine yer olmadığına, değişiklik yapan Yönetmeliğin 21. maddesinin (Ana Yönetmelik 46. madde) ise “Bu tür denetim hizmetlerinin bedeli ilgili lisans sahibi tüzel kişi tarafından karşılanır. Ancak Kurulun gerek görmesi halinde, bedeli Kurumca karşılanmak kaydıyla da denetim yaptırılabilir.” ibaresinin iptaline, diğer maddeler yönünden ise davanın reddine, haklılık oranına göre yargılama giderlerinin yarısının davacı üzerinde bırakılmasına, kalan diğer yarısı olan … YTL nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davalı idare vekili için …-YTL duruşmalı vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye, davacı vekili için de …-YTL duruşmalı vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacı vekiline verilmesine 29.11.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.