Danıştay Kararı 13. Daire 2005/196 E. 2005/914 K. 21.02.2005 T.

13. Daire         2005/196 E.  ,  2005/914 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No: 2005/196
Karar No: 2005/914

Davacı: … A.Ş.
Vekili : …
Davalılar: 1-Başbakanlık
2-Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
Vekili : …

Davanın Özeti : Radyo ve televizyon yayın izni ve lisansı başvurularında aranan belgelerden olan “ulusal güvenlik belgesi”nin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olduğu öne sürülen Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliğinin 7. maddesinin 1. fıkrasına “Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik”in 3. maddesiyle eklenen (d) bendinin; 3984 sayılı Yasanın 29. maddesiyle radyo ve televizyon izni verilmeyeceklerin belirlendiği, buna rağmen yönetmelikle sınırlama getirilemeyeceği, Anayasanın 133. maddesi ve uluslararası sözleşme hükümleri gereğince sınırlamanın yasa ile yapılması gerektiği öne sürülerek iptali istenilmektedir.

Başbakanlık Savunmasının Özeti: Başbakanlık Güvenlik İşleri Başkanlığı’nın ulusal güvenlik belgesi verilmesi hususundaki davaya konu işleminin olumsuz olmayıp, yayın kuruluşunun yönetiminde yer alan şahısların değiştirilmesinden ibaret olduğu; yayın izni ve lisans verilmesine ilişkin yönetmelikte yapılan değişikliğin ulusal güvenlik, ulusal çıkarlar, kamu yararı ve hukuki eksikliklerin giderilmesine yönelik tedbirleri içerdiği belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Savunmasının Özeti: Kanal ve frekans tahsisi ile ilgili usul ve şartların yönetmelikle düzenleneceğinin 3984 sayılı Yasanın 40. maddesinde belirtildiği, yönetmelikle getirilen değişikliğin, uygulamada çıkan sorunların çözümü için yapıldığı, ulusal güvenlik bakımından Başbakanlığın görüşünü ortaya çıkaracak ulusal güvenlik belgesinin basın hürriyetini kısıtlamadığı, dolayısıyla kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda yönetmelik değişikliğinin yapıldığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi: Dava, ulusal güvenlik belgesi verilmesi istemiyle, davacı tarafından yapılan başvurunun reddine ilişkin Başbakanlık Güvenlik İşleri Başkanlığı’nın işlemi ile söz konusu işlemin dayanağı olan ve 3.2.1999 tarih ve 23600 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Radyo ve Televizyon Kuruluşlarına Kanal veya Frekans Tahsisi Şartları Ve Bunlara İlişkin İhale Usulleri ile Yayın Lisansı ve İzni Yönetmeliği’nin 7. maddesinin (d) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
3984 sayılı “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun”un 8. maddesinin (b) bendinde; önşartları yerine getirmiş müracaatçı kuruluşlara, tarafsızlık ve hakkaniyet ölçüleri dahilinde yayın izni ve lisans vermek, kanal ve frekans bandları tahsis etmek görevi ve yetkisi davalı Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna verilmiştir.
Aynı Yasa’da; kanal ve frekans bandı tahsisinde gözetilecek bazı ilkeler Yasanın 8/b ve 8/e maddeleri ile 17. maddesinde açıklanmış; özel radyo ve televizyon kuruluşlarının anonim şirket olarak kuruluşu ve ortaklarında aranacak koşullar yine Yasa’nın 29. maddesinde düzenlenmiş ise de; yukarıda aktarılan 8/b maddesinde sözü edilen “önşartlar” düzenlenmemiş, kanal ve frekans tahsisi şartları ile ihale usullerinin düzenlenmesi yetkisi davalı idareye bırakılmıştır.
Bu haliyle, davalı idarenin 3984 sayılı Yasanın 4. maddesi uyarınca “kamu hizmeti” anlayışı içerisinde ve sayılan ilkelere uygun olarak yapılması istenilen radyo ve televizyon yayıncılığını gerçekleştirecek olan anonim yayın kuruluşunun gerekli teknik yeterliliğe sahip olup olmadığını önceden belirleyecek önşartları düzenlemesinde ve sorumlu yayın müdürleri ve yönetim kurulu başkanı ya da en fazla paya sahip ortak hakkında bazı önşartlar ve özellikler aramasında anılan Yasa’ya aykırılık bulunmamaktadır.
Ancak bu şekilde belirlenecek önşartların somut ve objektif kriterlere dayanmasının gerektiği de tartışılmamaktadır.
Dava konusu düzenlemede ise; yayın kuruluşlarının ortaklarıyla yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile sorumlu müdürleri hakkında esas ve kriterleri Başbakanlıkça belirlenen ve Başbakanlıktan alınacak olan ulusal güvenlik açısından sakınca bulunmadığını gösteren belge, yayın lisansı için, dolayısıyla kanal ve frekans bandı tahsisi ve sonuçta yayın izni için gereken ön koşullardan biri olarak yer almaktadır.
Bu durumda yasanın yetkilendirdiği ve görevlendirdiği davalı idarece öngörülen ancak objektif ve somut kriterlere dayanmayan, yalnızca Başbakanlıktan alınması istenilen belgenin temel bir hakkın kullanımında ön koşul olarak düzenlenmesine ilişkin Yönetmeliğin iptali istenilen (d) fıkrasında, Anayasanın 133. maddesi ile 3984 sayılı Yasanın yukarıda aktarılan kurallarına uyarlık bulunmamaktadır.
Dava konusu Yönetmeliğin hukuka uygun olarak düzenlenmeyen 7. maddesinin (d) bendi esas alınarak davacı şirketin ortak ve yöneticilerinin “ulusal güvenlik belgesi” verilmesi yönünden sakıncalı bulunması nedeniyle, yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemde de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu yönetmeliğin 7. maddesinin (d) fıkrasının ve bu hüküm esas alınarak tesis edilen uygulama işleminin iptali gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı …’nun Düşüncesi : Dava, davacı şirketin Başbakanlığa “ulusal güvenlik” belgesi verilmesi istemiyle yaptığı başvurunun, şirket ortağı ve yöneticisi olan altı kişinin değiştirilerek yeniden başvurulması istenmek suretiyle reddine ilişkin işleme yapılan itirazın zımnen reddine dair işlem ile bunun dayanağı olan Radyo ve Televizyon Kuruluşlarına Kanal veya Frekans Tahsisi Şartları ve Bunlara İlişkin İhale Usulleri ile Yayın Lisansı ve İzni Yönetmeliğinin 7. maddesinin (d) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 1. maddesinde, radyo ve televizyon yayınlarının düzenlenmesine ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun kuruluş görev yetki ve sorumluluklarına ilişkin esas ve usulleri belirlemenin bu Yasanın amacı olduğu belirtilmiş, 4. maddesinde yayın ilkeleri ortaya konulmuş; 8.maddesinin (b) bendinde ön koşulları yerine getirmiş kuruluşlara yayın izni ve lisansı vermek görev ve yetkisi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna verilmiştir.
Buna göre ve Yasanın 40.maddesinin verdiği yetkiyle çıkarılan dava konusu Yönetmelikle, yayın kuruluşlarının ortaklarıyla, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile sorumlu müdürlerinin Başbakanlıktan alacakları ulusal güvenlik belgesi, Üst Kurula verilecek zorunlu belgeler arasında sayılmıştır.
Yasada öngörülmüş yayın ilkelerini gerçekleştirerek yayın yapacak yayın kuruluşlarının ortaklarıyla yöneticilerinde bazı koşullar yanında, Başbakanlıktan alınacak ulusal güvenlik belgesi aranmasında, basın-yayın özgürlüğünü aksatacak bir yön bulunmadığı gibi, kamu hizmeti, kamu güvenliği ve kamu yararı ilkelerine de aykırı bir husus saptanmamıştır.
Dava konusu işleme gelince:
Dava dosyasındaki belgelerin incelenmesinden, davacı şirketin ulusal güvenlik belgesi almak için idareye yaptığı başvuruya eklediği şirket ortak ve yöneticilerinin nitelikleri dikkate alındığında tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince Tetkik Hakimi’nin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, radyo ve televizyon yayın izni ve lisansı başvurularında aranan belgelerden olan “ulusal güvenlik belgesi” başvurusunun reddine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olduğu öne sürülen, 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliği”nin 7. maddesine, 03.02.1999 tarih ve 23600 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik”in 3. maddesiyle eklenen (d) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun’un 5. maddesinde, radyo ve televizyon faaliyetlerini düzenlemek amacıyla, özerk ve tarafsız bir kamu tüzelkişiliği niteliğinde Radyo ve Teleyizyon Üst Kurulu kurulduğu belirtilmiş olup, 8. maddesinde, adı geçen kurulun görev ve yetkileri sayılarak, (b) bendinde, önşartları yerine getirmiş müracaatçı kuruluşlara, tarafsızlık ve hakkaniyet ölçüleri dahilinde yayın izni ve lisans vermek, kanal ve frekans bandlarının, zaman paylaşımlı ve bölgesel dengelere uygun biçimde kullanımını gözeterek kanal ve frekans bandları tahsis etmek, (f) bendinde, yurt içinden yayın yapacak kamu ve özel radyo-televizyon kuruluşlarının yayın izni ve lisans talebinde bulunabilmek için yerine getirmeleri gerekli ön şartları tespit etmek ve kamuoyuna duyurmak görev ve yetkisi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna verilmiştir. Anılan Yasa’nın 40. maddesinde, Üst Kurulun ve teşkilatının çalışma esas ve usulleri, kanal ve frekans tahsisi şartları ve ihale usulleri ile telif ve yapımcı haklarını koruma esas ve usullerinin, Üst Kurul tarafından hazırlanan yönetmeliklerle düzenleneceği öngörülmüştür.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, 3984 sayılı Yasa’nın kendisine verdiği görev ve yetkilerin gereğini yerine getirmek amacıyla anılan Yasa’nın 40. maddesini dayanak almak suretiyle ilk olarak 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliği”ni hazırlayarak yürürlüğe koymuş olup, 03.02.1999 tarih ve 23600 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile adı geçen Yönetmeliğin başlığında ve çeşitli maddelerinde değişiklik yapılmıştır.
Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliğinin 3.2.1999 tarihli değişiklikten önceki 7. maddesinde, lisans başvurusu için gerekli belgeler olarak Ek:2’de yer alan formlar doldurulmak suretiyle kuruluş ve yayın hizmeti ile teknik alt yapıya ve kuruluşun mali yapısı ve kaynaklarına ilişkin bilgileri içeren üç ayrı dosyanın verileceği belirlenmiş iken dava konusu Yönetmelik değişikliği ile 7. maddeye (d), (e), (f) ve (g) bendleri ile II. fıkra eklenerek yürürlüğe konulmuştur.
3.2.1999 tarih ve 23600 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan “Radyo ve Televizyon Yayın İzni ve Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik”in 3. maddesi ile yukarıda anılan Yönetmeliğin 7. maddesine eklenen ve iptali istenilen (d) bendinde; lisans başvuruları için gerekli belgeler arasında, yayın kuruluşlarının ortaklarıyla, yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile sorumlu müdürleri hakkında Başbakanlıktan alacakları, ulusal güvenlik açısından sakınca bulunmadığını gösterir belgenin, ibrazı gerektiği öngörülmüştür.
Buna göre, 3984 sayılı Yasa’nın Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na verdiği görevin yerine getirilmesi amacıyla ve aynı Yasa’nın 40. maddesi dayanak alınarak Yönetmelik hazırlamak suretiyle yayın izni ve lisans başvurularında ön şart niteliğinde aranacak belgelerden olan “ulusal güvenlik belgesi”nin ibrazı gerektiğine ilişkin dava konusu Yönetmeliğin 7. maddesinin (d) bendinde kamu yararı, kamu güvenliği ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu işlemin iptali istemine gelince;
Dosyanın incelenmesinden, yukarıda anılan uyuşmazlığa konu Yönetmeliğin 7/d maddesinde, yayın izni ve lisansı başvurusunda “ulusal güvenlik belgesi” adı altında belge öngörülmesi nedeniyle, davacı kuruluşun adına ulusal güvenlik belgesi verilmesi istemiyle yaptığı başvurunun şirket yönetim kurulu başkanı ve üyelerinin isimlerinin değiştirilerek yeniden başvurulması gerektiğinden bahisle, Başbakanlık Güvenlik İşleri Başkanlığı’nca reddedildiği anlaşılmaktadır.
Hukuka uygunluğu yukarıda yapılan inceleme sonucu tespit edilen Yönetmeliğin 7/d maddesi uyarınca yapılması gerekli “ulusal güvenlik belgesi” başvurularının hangi esas ve kriterlere göre değerlendirileceği hususunda Başbakanlığın 23.3.1999 tarih ve 00534 sayılı oluru ile Özel Radyo ve Televizyon Kuruluşlarına Ulusal Güvenlik Belgesi Verilmesinde Uygulanacak Esaslar belirlenmiş olup davacınının başvurusu da bu esaslar çerçevesinde değerlendirilip reddedilmiştir.
Bu durumda, yukarıda yer alan Yönetmelik hükmü uyarınca “Ulusal güvenlik belgesi” başvurusunun Başbakanlıkça yürürlüğe konulan esaslar çerçevesinde değerlendirilerek reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen …- YTL. avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelerden Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na verilmesine 21.02.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.