Danıştay 12. Daire Başkanlığı 2023/824 E. , 2023/709 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2023/824
Karar No : 2023/709
HAKİMİN REDDİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
Emekli amiral olan davacı … vekili Av. … tarafından, Türk Silahlı Kuvvetler İç Hizmet Yönetmeliği’nin 664. maddesinin 2. fıkrasının 4. bendinin (ç) alt bendi uyarınca askeri sosyal tesislere girişinin 5 yıl süreyle yasaklanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle Milli Savunma Bakanlığına karşı açılan davada; … İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karara karşı yapılan yürütmenin durdurulması istemli istinaf başvurusu üzerine, yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… sayılı kararı üzerine, davacı tarafından, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin başkanı ve üyeleriyle ilgili reddi hakim talebinde bulunulması üzerine, söz konusu talep hakkında karar verilmek üzere Dairemize gönderilen dosyada gereği görüşüldü:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Mahkemelerde çekinme ve ret” başlıklı 57. maddesi;
“1. Tek hakimle görülen davalarda hakimin reddi istemi, reddedilen hakimin katılmadığı idare veya vergi mahkemesince incelenir.
2. İtiraz üzerine veya doğrudan davaya bakmakta olan bölge idare mahkemesi ile idare ve vergi mahkemesi başkan ve üyelerinin reddi istemi, reddedilen başkan ve üyenin katılmadığı bölge, idare ve vergi mahkemesince incelenir.
3. İdare ve vergi mahkemelerinde reddedilen başkan ve üye birden çok ise istem bölge idare mahkemesince incelenir. Bölge idare mahkemelerinde reddedilen başkan veya üye birden çok ise istem Danıştayca incelenir.
4. Danıştayca ve bu mahkemelerce ret istemleri yerinde görülürse işin esası hakkında da karar verilir.
5. Davaya bakmaktan çekinme halinde diğer bir hakimin görevlendirilmesi ile mahkemenin noksan üyesinin tamamlanması veya görevli mahkemenin belirlenmesinde yukarıdaki hükümler uygulanır.” hükmünü içermektedir.
2577 sayılı Kanun’un 31. maddesinde, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na atıf yapılan konular arasında hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi konusu da yer almaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 36. maddesinde, “Hakimin tarafsızlığından şüpheyi gerektiren önemli bir sebebin bulunması hali” hakimin reddi sebebi olarak kabul edilirken; maddenin (a) bendinde, “Davada, iki taraftan birine öğüt vermiş ya da yol göstermiş olması.”; birinci fıkrasının (b) bendinde, “Davada, iki taraftan birine veya üçüncü kişiye kanunen gerekmediği halde görüşünü açıklamış olması.”; (c) bendinde, “Davada, tanık veya bilirkişi olarak dinlenmiş veya hakim ya da hakem sıfatıyla hareket etmiş olması.”; (ç) bendinde, “Davanın, dördüncü derece de dahil yansoy hısımlarına ait olması.”; (d) bendinde ise, “Dava esnasında, iki taraftan birisi ile davası veya aralarında bir düşmanlık bulunması.” hallerinde hakimin reddi sebebinin var olduğunun kabul edileceği hükme bağlanmıştır.
6100 sayılı Kanun’un “Ret usulü” başlıklı 38. maddesinde, (1) Hâkimin reddi sebebini bilen tarafın, ret talebini en geç ilk duruşmada ileri sürmesi gerektiği, tarafın, ret sebebini davaya bakıldığı sırada öğrenmiş ise en geç öğrenmeden sonraki ilk duruşmada, yeni bir işlem yapılmadan önce bu talebini hemen bildirmek zorunda olduğu, belirtilen sürede yapılmayan ret talebinin dinlenemeyeceği, (2) Hâkimin reddinin, dilekçeyle talep edileceği, bu dilekçede, ret talebinin dayandığı sebepler ile delil veya emarelerin açıkça gösterilmesi ve varsa belgelerin eklenmesi gerektiği, (3) Hâkimin reddi dilekçesinin, reddi istenen hâkimin mensup olduğu mahkemeye verileceği, (4) Ret talebinin geri alınamayacağı, … (9) Bu kararlar aleyhine ancak hükümle birllikte kanun yollarına başvurulabileceği belirtilmiş; 41. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, ret talebi süresinde yapılmamış ise kabul edilmeyerek geri çevrileceği, 44. maddesinin birinci fıkrasında ise, esas hüküm bakımından temyiz yolu kapalı bulunan dava ve işlerde, bölge adliye mahkemesi başkan ve üyelerinin reddine ilişkin bölge adliye mahkemesi kararlarının kesin olduğu hükmüne yer verilmiştir.
Reddedilen Bölge İdare Mahkemesi başkan ve üye sayısı birden fazla olduğu için; istemin, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 57. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Dairemizce incelenmesi gerekmektedir.
Davacı tarafından, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi Başkanı … , Üye … , Üye … , Üye … hakkında reddi hakim talebinde bulunulmasına karşın, ret istemine ilişkin olarak ileri sürülen nedenlerin yukarıda yer verilen mevzuat hükmünde belirtilen sebeplerden hiçbirisine girmediği, ilgililerin tarafsızlıklarından şüpheyi gerektirecek bir durumun oluşmadığı anlaşıldığından, reddi hakim istemi yerinde görülmemiştir.
Diğer taraftan, davacı tarafından reddi istenen … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi üyelerinden …’ın Uyuşmazlık Mahkemesinde görev yapmaya başladığı anlaşıldığından, adı geçen üye ile ilgili red istemi hakkında karar verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; yukarıda isimleri belirtilen … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi başkan ve üyelerine ilişkin reddi hakim talebinin reddine, Uyuşmazlık Mahkemesinde görev yapan … hakkında karar verilmesine yer olmadığına 20/02/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.