Danıştay 12. Daire Başkanlığı         2019/258 E.  ,  2023/1197 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/258
Karar No : 2023/1197

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Ana Jet Üs Komutanlığında astsubay olarak görev yapmakta iken, Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde ahlak dışı hareketlerde bulunduğundan bahisle hakkında Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayırma işlemi tesis edilen davacının, bu işlemin iptali ve statü dışında geçen sürede yoksun kalınan aylıklarının hak ediş tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açtığı davanın reddi yolunda Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesince verilen kararın yargılamanın yenilenmesi yoluyla kaldırılarak Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayırma işleminin iptali ile yoksun kaldığı özlük haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararla; davacı tarafından yargılamanın yenilenmesi nedeni olarak ileri sürülen hususların 2577 sayılı Kanunun 53. maddesinde yer verilen sebeplerin hiçbirisine uymadığı gerekçesiyle yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu … İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Hava Kuvvetleri Komutanlığı İstihbarat Başkanlığı tarafından bilgisine başvurulmak üzere, belirli ve somut fiiller belirtilmeden ve hangi hukuki işleme esas alınacağı konusunda bilgi verilmeden Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na çağrıldığı, bilgisine başvurulmak üzere çağrılmasına rağmen insanlık onuruyla bağdaşmayan işkence gibi sayılabilecek ölçüde saatlerce sorguya maruz kaldığı, görevli kişiler tarafından manevi baskı yapıldığı, sorgu sırasında askeri hizmetle ilgisi olmayan sorular sorulduğu, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde görülen davanın duruşmasında 3 hakim üye ve hakim sınıfından olmayan 2 kurmay subayın yer aldığı, mahkemenin bağımsız ve tarafsız olamayacağı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesi, 1. paragrafının ihlal edildiği, ayırma işlemini tesis eden kişilerin FETÖ Terör Örgütü üyesi, örgüte hizmet eden ve TSK’yı tasfiye etmeyi amaçlayan kişiler olduğu, idari tahkikatta hukuka aykırı ifade alan Hava Kuvvetleri Komutanlığı İstihbarat personelinin neredeyse tamamının TSK’dan ihraç edildiği veya görevden el çektirildiği, ayırma işleminde Anayasa’nın 20. ve 22. maddelerinin ihlal edildiği, takdir yetkisinin kamu yararı ile birey yararı dengesi gözetilerek ve objektif kriterlere bağlı kalınarak kullanılmadığı belirtilerek yargılamanın yenilenmesi talebinin reddine ilişkin Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyizi istenen kararının usule ve hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
30/08/2005 tarihinde astsubay çavuşluğa naspedilen davacının, … Ana Jet Üs Komutanlığı emrinde görev yapmakta iken Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde ahlak dışı hareketlerde bulunduğundan bahisle hakkında silahlı kuvvetlerde kalmasının uygun olmadığına ilişkin ayırma sicil belgesi düzenlenerek Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesildiği, bu işlemin iptali istemiyle açılan davanın Askerî Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reddedildiği, karar düzeltme talebinin aynı Dairenin 28/05/2014 tarih ve E:2014/602, K:2014/530 sayılı kararıyla reddedilmesi üzerine anılan kararın kesinleştiği, sonrasında davacı tarafından belirli ve somut fiiller belirtilmeden ve hangi hukuki işleme esas alınacağı konusunda bilgi verilmeden sorguya maruz kaldığı, sorgu sırasında görevli kişiler tarafından manevi baskı yapıldığı ve askeri hizmetle ilgisi olmayan sorular sorulduğu, ayırma işlemini tesis eden kişilerin FETÖ Terör Örgütü üyesi, örgüte hizmet eden ve TSK’yı tasfiye etmeyi amaçlayan kişiler olduğu, idari tahkikatta hukuka aykırı ifade alan Hava Kuvvetleri Komutanlığı İstihbarat personelinin neredeyse tamamının TSK’dan ihraç edildiği veya görevden el çektirildiği ileri sürülerek yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulduğu anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
11/02/2017 tarih ve 29976 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6771 sayılı T.C. Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Anayasa’ya eklenen Geçici 21. maddenin (E) bendinde, askeri yargının kaldırıldığı ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde görülmekte olan dosyalardan kanun yolu incelemesi aşamasında olanların Danıştaya, diğer dosyaların ise görevli ve yetkili idari yargı mercilerine, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 4 ay içinde gönderileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
25/08/2017 tarih ve 30165 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 694 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 203. maddesinde, 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu’nun yürürlükten kaldırıldığı, 36. maddesiyle 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’na eklenen geçici 45. maddesinde ise, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde kanun yolu incelemesi aşamasında olan dosyaların Danıştaya, diğerlerinin Ankara İdare Mahkemelerine herhangi bir karara gerek kalmaksızın gönderileceği düzenlenmiştir.
Bu Anayasal ve yasal düzenlemelerle, askeri yargının kaldırılması ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde kanun yolu incelemesi aşamasında olan dava dosyalarının Danıştaya, diğer dosyaların ise görevli ve yetkili idari yargı mercilerine gönderilecek olması karşısında, dava dosyalarının devrini müteakip “usul kurallarının derhal uygulanırlığı ilkesi” gereğince idari yargıya devredilen uyuşmazlıkların çözümünde 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 18/06/2014 tarih ve 6545 sayılı Kanun’un 19. maddesiyle değişik 45. maddesinin 1. fıkrasında, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabileceği; 6545 sayılı Kanun’un 27. maddesiyle eklenen geçici 8. maddesinde ise, bu Kanunla idari yargıda kanun yollarına ilişkin getirilen hükümlerin, 2576 sayılı Kanun’un, bu Kanunla değişik 3. maddesine göre kurulan bölge idare mahkemelerinin tüm yurtta göreve başlayacakları tarihten sonra verilen kararlar hakkında uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Kanun’un geçici 8. maddesinde belirtilen bölge idare mahkemeleri, Adalet Bakanlığı tarafından 07/11/2015 tarih ve 29525 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemeleri’nin Tüm Yurtta Göreve Başlayacakları Tarihe İlişkin Kararı” uyarınca 20/07/2016 tarihinde göreve başlamışlardır.
Öte yandan; yargılamanın yenilenmesi istemine konu olan Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının verildiği tarihte yürürlükte bulunan, 2577 sayılı Kanun’un 6352 sayılı Kanun ile değişik “İtiraz” başlıklı 45. maddesinde, bu maddede sayılan uyuşmazlıklarla ilgili olarak, idare ve vergi mahkemelerince verilen nihai kararlar ile tek hakimle verilen nihai kararlara, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebileceği; 3622 sayılı Kanun ile değişik 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştay’da temyiz edilebileceği; 4577 sayılı Kanun ile değişik 47. maddesinde ise, idare ve vergi mahkemelerinin itiraz yolu açık olan kararlarının temyiz edilemeyeceği hüküm altına alınarak, itiraz yolu öngörülmeyen idare mahkemelerinin nihai kararlarının Danıştayda temyiz edileceği belirtilmiştir.
2577 sayılı Kanun’un “Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar” başlıklı 49. maddesinde ise, “görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması” bozma sebepleri arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde; yargılamanın yenilenmesi istemine konu olan ve kaldırılması istenen Askeri Yüksek İdare Mahkemesi … Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, istinaf kanun yolunun uygulanmasına başlandığı 20/07/2016 tarihi öncesinde verilmesi ve verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan 2577 sayılı Kanun hükümlerine göre temyize tabi bir karar olması nedeniyle, bu karara karşı yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulması üzerine verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının da, ilk kararın verildiği tarihte yürürlükte olan kanun yollarına ilişkin hükümlere, dolayısıyla temyiz kanun yolu incelemesine tabi olması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda; yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının Danıştay nezdinde temyiz incelenmesine tabi olduğu hususu göz önüne alındığında, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince görevsizlik kararı verilerek, dosyanın Danıştaya gönderilmesi gerekirken, davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmesinde usul kurallarına uygunluk görülmemiştir.
Nitekim; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 20/01/2021 tarih ve E:2020/916, K:2021/67 sayılı kararı da bu yöndedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere) 15/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.