11. Daire         2009/51 E.  ,  2009/8376 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2009/51
Karar No: 2009/8376

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) : …
Vekili : …
Karşı Taraf (Davalılar) : 1- … Kaymakamlığı
2- Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
Vekili : …
İsteğin Özeti : … İdare Mahkemesince verilen … günlü ve E:…, K:… sayılı kararın, davalı idarece, hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Davalı … Kaymakamlığınca savunma verilmemiş olup, diğer davalı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Babasından dolayı yetim aylığı alan davacı tarafından, … İlçe İdare Kurulunca kısmen muhtaç olduğu, kısmen muhtaç olmadığı yolunda verilen muhtaçlık kararının iptali ile kesilen yetim aylıklarının yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle açılan davayı reddeden mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar Mahkeme kararının, dava konusu işlemin 27.4.2005 tarihinden sonraki kısmına yönelik hüküm fıkrası yönünden bozulmasını gerektirecek nitelikte bulunmamaktadır
5434 sayılı yasanın 74. maddesinde, ölüm tarihinde iyileştirilmesi olanaksız hastalıklarının veya sakatlıklarının çalışmalarına engel olduğu Sağlık Kurulunca onaylanacak raporla tespit edilenlere muhtaç olmaları koşuluyla, ölüm tarihindeki yaşları ne olursa olsun ölüm tarihini izleyen ay başından, sonradan bu şekilde malül ve muhtaç duruma düştükleri anlaşılanlara kendileri veya veli veyahut vasileri tarafından Sandığa müracaat tarihlerini takip eden ay başından itibaren aylık bağlanacağı, aynı yasanın 27.4.2005 gün ve 25798 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5335 sayılı yasa ile değişik muhtaçlıkla ilgili 108. maddesinde de ” 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesi uyarınca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen asgari ücretin net tutarından daha az aylık geliri olup, kendisini ve Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre bakmaya mecbur olduğu ailesi fertlerini geçindirmeye yetecek kadar malı da ( para veya o mahiyetteki kıymetler dahil ) olmayanlar bu Kanunun uygulanmasında muhtaç sayılırlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce 1.1.1994 tarihinden itibaren babasından dolayı yetim aylığı alan davacının Bağ-Kur Genel Müdürlüğünden maaş aldığının saptanması üzerine … Kaymakamlığı’ndan aylıklarının asgari ücretle karşılaştırılarak muhtaç olup olmadığının bildirilmesini istemesi üzerine İlçe İdare Kurulunca davacının 1994 yılından 2006 yılının Eylül ayına kadar aldığı maaşları yıllar itibarıyla asgari ücretler dikkate alınarak maaşının asgari ücretin altında veya üstünde olup olmamasına göre dönemler itibarıyla muhtaçlığına veya muhtaç olmadığına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda 5434 sayılı yasanın 108.maddesinde 5335 sayılı yasa ile yapılan değişiklikle getirilen muhtaçlığın tespitinde esas alınacak asgari ücret kriteri, ancak 5335 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 27.4.2005 tarihinden sonraki dönemlerde muhtaçlıkların saptanmasında esas alınabileceğinden İlçe İdare Kurulunca, anılan yasa hükmünün yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerde de asgari ücret dikkate alınmak suretiyle davacının muhtaç olup olmadığına ilişkin tesis edilen dava konusu işlemin 27.4.2005 tarihinden önceki dönemlere ilişkin kısmında ve mahkemece bu işleme karşı açılan davanın tamamen reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kısmen kabulü ile mahkeme kararının dava konusu işlemin 27.4.2005 tarihinden öncesine ilişkin hüküm fıkrası yönünden bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onbirinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Sandıktan yetim aylığı almakta olan davacı hakkında … İlçe İdare Kurulunca verilen kısmen muhtaç olduğuna kısmen muhtaç olmadığına ilişkin 17.1.2007 gün ve … sayılı işlemin iptali ile kesilen yetim aylıklarının yasal faizi ile birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, Emekli Sandığı mevzuatı uyarınca yetim aylığı bağlanmasına ilişkin şartı taşıyan, ancak 5434 sayılı Kanunun 108. maddesi uyarınca muhtaç olma şartını taşımayan davacı hakkında tesis edilen kısmen muhtaç olduğu kısmen muhtaç olmadığına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine hükmedilmiştir.
Davacı tarafından, Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun ”Dul ve Yetim Aylıkları” başlıklı 66. maddesinin c) fıkrasında, dul ve yetim aylıklarının, emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı alanlardan (Aylığa müstehak duruma girip de henüz bağlama yapılmamış olanlar dahil) ölenlerin ölüm tarihinde bu kanuna göre aylığa müstehak dul ve yetimlerine bağlanacağı, aynı Kanunun 74. maddesinin 7. fıkrasında ise, ölüm tarihinde iyileştirilmesi olanaksız hastalıklarının veya sakatlıklarının çalışmalarına engel olduğu Sağlık Kurulunca onaylanacak raporla tespit edilenlere muhtaç olmaları şartıyla, ölüm tarihindeki yaşları ne olursa olsun ölüm tarihini izleyen ay başından, sonradan bu şekilde malul ve muhtaç duruma düştükleri anlaşılanlara kendileri veya veli veyahut vasileri tarafından Sandığa müraacat tarihlerini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan, aynı Kanunun ”Muhtaçlık” başlıklı 108. maddesinde, kendisine ve Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre bakmaya mecbur olduğu ailesi fertlerini geçindirmeye yetecek geliri, malı (para veya o mahiyetteki kıymetler dahil) veya kazancı bulunmayanlara bu kanun hükümlerinin uygulanmasında (muhtaç) denileceği şeklinde bir düzenleme mevcut iken, bu hüküm 27.4.2005 tarih ve 25798 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 21.4.2005 tarih ve 5335 sayılı Kanunun 3. maddesi ile; 4857 sayılı İş Kanununun 39 ncu maddesi uyarınca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen asgari ücretin net tutarından daha az aylık geliri olup, kendisini ve Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre bakmaya mecbur olduğu aile fertlerini geçindirmeye yetecek kadar malı da (para veya o mahiyetteki kıymetler dahil) olmayanların bu Kanunun uygulanmasında muhtaç sayılacakları şeklinde değiştirilmiştir.
Yukarıda belirtilen Yasa hükümleri uyarınca, 27.4.2005 tarih ve 25798 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5434 sayılı Kanunun 108. maddesindeki değişikliğe göre ilgililerin muhtaç olup olmama durumu yeniden değerlendirilecek ise de, İl ya da İlçe İdare Kurulunca inceleme yapılarak karar verildiği tarihteki ilgilinin muhtaçlık durumu araştırılacaktır. Bu tarihten önce uygulanan kriterlere göre verilmiş bir muhtaçlık kararı var ise yasa değişikliğine kadar söz konusu muhtaçlık kararı hukuken geçerli olacağından, geçmişe dönük asgari ücret net tutarı kriterlerine göre muhtaçlığın yeniden incelenmesi hukuka aykırıdır.
Dosyanın incelenmesinden, Bağ-Kur’dan aylık bağlanan ve ölen babasından dolayı … İlçe İdare Kurulu’nun 26.1.1994 tarih ve … sayılı muhtaçlık kararına göre Emekli Sandığından yetim aylığı alan davacı ile ilgili olarak, yukarıda belirtilen Yasa değişikliği üzerine davacının muhtaçlık durumunun yeniden tespit edilmesinin istenilmesi üzerine … İlçe İdare Kurulunca bu kez … günlü ve … sayılı kararla, davacının 1994 yılından 2006 Eylül ayına kadar aldığı Bağ- Kur aylıklarının asgari ücretin net tutarının altında veya üstünde olup olmamasına göre aylar itibarıyla muhtaçlığına veya muhtaç olmadığına karar verildiği, bu karara göre de davacının yetim aylıklarının kesildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, karar tarihi itibarıyla muhtaçlık durumunu tespit etmeyen 17.1.2007 tarihli … sayılı İlçe İdare Kurulu kararında hukuki isabet bulunmadığından, anılan işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 14.10.2009 tarihinde oybirliği ile karar verildi.