11. Daire         2006/5872 E.  ,  2006/4550 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBİRİNCİ DAİRE
Esas No : 2006/5872
Karar No : 2006/4550

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : Sağlık Bakanlığı-ANKARA
Karşı Taraf (Davacı) : …
İsteğin Özeti : … Eğitim Hastanesinde hemşire olarak görev yapan davacının, hataen fazla ödendiği iddiasıyla yersiz olarak ödenen toplam 4.088.758.103-TL. nöbet ücreti ile zam ve tazminatının geri istenilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada; … İdare Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 12. maddesi hükmü uyarınca dosyanın incelenmesinden; hemşire olarak görev yapmakta iken 2 yıllık sosyal bilimler ön lisans programını bitirmesi nedeniyle 1998 yılı Ocak ayından itibaren yüksek öğrenim bitirmiş hemşirelere ödenen oran üzerinden tazminat ve nöbet ücreti ödenmeye başlandığı, ancak bu ödemenin hatalı yapıldığının anlaşılması üzerine 4.088.758.103-TL. borç çıkarılarak ilgiliden bu tutarın geri ödenmesinin istenildiği, bu arada davacının borcun taksitlendirilmesi yolundaki isteminin de bulunduğu öne sürülerek bu talebinin kabul edildiği ve borcun taksitler halinde ödenebileceğinin davacıya bildirildiği, davacının ise borcu kabul etmediği gibi herhangi bir taksitlendirme talebinin de bulunmadığı iddiasıyla iş bu davanın açıldığı, buna göre davacıya fazla ödeme yapılıp yapılmadığının, yapılmış ise bunun davacının idareyi yanıltıcı kasıtlı, kusurlu veya ihmalkar davranışından kaynaklanıp kaynaklanmadığının davalı idare tarafından genel hükümlere göre açılacak bir alacak davasında ileri sürülmesi ve mahkemece zararın ödenmesi gerektiği yolunda bir karar verilmesi halinde davacıdan istenilmesinin mümkün olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Dava, yüksek öğrenim nedeniyle intibakı yapılan davacıya mevzuata aykırı olarak ödenen 4.088.758.103-TL. nöbet ücreti ile zam ve tazminatın istirdatına ilişkindir.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 gün ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararı ile idarenin hatalı terfi veya intibak işlemine dayanarak ödediği meblağın bir mahkeme kararına lüzum olmadan istirdadına karar verebileceği kuralı uyarınca işlem tesis edebileceği ve idarenin açık hatası bulunduğu durumlarda süre şartı aranmaksızın hatalı ödemenin geri alınabileceği açık olup, anılan kural uyarınca davacıya yapılan ödemenin açık hata kapsamında bulunduğu da tartışmasızdır.
Bu durumda, davalı idarece yapılan fazla ödemelerin, idari yoldan davacıdan geri istenileyemeceği gerekçesiyle, anılan ödemenin istirdadına ilişkin işlemin iptaline karar veren idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Davacıya, fazladan ödendiğinden bahisle nöbet ücreti ve tazminat tutarlarının istirdadı yolunda tesis edilen işlemi, 657 sayılı Yasanın 12.maddesinde, uyarınca genel hükümlere göre tahsili gerektiği gerekçesiyle iptal eden İdare Mahkemesi kararının bozulması istenilmektedir.
657 sayılı Yasanın 12. maddesinde, Devlet memurunun herhangi bir eyleminden dolayı Devlete verdiği zararın ilgilisine ödettirilmesinde izlenecek yöntem belirlenmiştir.
Oysa, uyuşmazlık Devlet memuru olan davacının eylemli olarak Devlete verdiği zararın tazminine ilişkin olmayıp, davacıya memuriyet statüsünden doğan haklarından dolayı fazladan ödendiği öne sürülen meblağın davalı idarece kamu gücü ve kudreti ile hareket edilerek, idare işlevine ilişkin ve tek yanlı olarak tesis edilen bir işlemin varlığından doğmuş olduğundan, davanın da idare hukuku kuralları uygulanarak bu çerçevede çözüme bağlanması gerekmektedir.
Kaldı ki, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 gün ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararıyla da, idarenin hatalı ödediği meblağı bir mahkeme kararına dayanmadan doğrudan istirdat edebileceğine karar verilmiştir.
Belirtilen nedenlerden dolayı, temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onbirinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, … Eğitim Hastanesinde hemşire olarak görev yapan davacının, hataen fazla ödendiği iddiasıyla yersiz olarak ödenen toplam 4.088.758.103-TL. nöbet ücreti ile zam ve tazminatının geri istenilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12. maddesinde, Devlet memurlarının görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorunda oldukları, Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal ve tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedel üzerinden ödenmesinin esas olduğu ve zararların ödettirilmesinde genel hükümlerin uygulanacağı hükme bağlanmış, madde hükmünde, “genel hükümler uygulanır” denilmek suretiyle kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlik sonucu idareyi zarara uğratan Devlet memurlarına bu zararın ödettirilmesinde, mahkemece verilmiş bir yargı kararının bulunması gerektiğine işaret edilmiştir.
Bu hükme dayalı olarak çıkarılan Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin “Zararların tazmini için gerekli şartlar” başlıklı 6. maddesinde ise, zararın doğrudan doğruya memurun fiilinden doğması gerektiği belirtilmiştir.
Öte yandan, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 gün ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararı ile idarenin hatalı terfi veya intibak işlemine dayanarak ödediği meblağın istirdadına, bir mahkeme kararına lüzum olmadan karar verebileceği ve idarenin, yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde süre aranmaksızın hatalı ödediği tutarı her zaman geri alabileceği kural olarak benimsenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, … Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hemşire olarak görev yapan davacının, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Sosyal Bilimler ön lisans programını bitirerek, almış olduğu diplomasını intibakının yapılması için davalı idareye 15.1.1998 tarihinde sunduğu, davalı idarece, intibakının yapıldığı, ancak nöbet ücretleri ile zam ve tazminatlara ilişkin oranın ise sehven mesleki yüksek öğrenim görmüş sağlık personeline uygulan oranlar üzerinden belirlenerek ödemenin yapıldığının anlaşılması üzerine 15.1.1998 tarihi ile 15.2.2004 tarihleri arasında yersiz ödenen 4.088.758.103.-TL tutarın davacı adına borç çıkartılarak geri istenilmesine ilişkin işlemin dava konusu edildiği, mahkemece 657 sayılı yasanın 12. maddesi hükmüne dayanılarak, davacıya fazla ödeme yapılıp yapılmadığının, yapılmış ise bunun davacının idareyi yanıltıcı kasıtlı, kusurlu veya ihmalkar davranışından kaynaklanıp kaynaklanmadığının davalı idare tarafından genel hükümlere göre açılacak bir alacak davasında ileri sürülmesi ve mahkemece zararın ödenmesi gerektiği yolunda bir karar verilmesi halinde davacıdan istenilmesinin mümkün olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmış bulunmaktadır.
Buna göre, dava konusu edilen işlemin, davacıya usule aykırı olarak yapılan bir ödemenin istirdadına ilişkin olduğu, idare mahkemesince verilen karara dayanak yapılan 657 sayılı Kanunun 12. maddesinin, temyize konu davada uygulanamayacağı açık olup, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 gün ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararı uyarınca, idarenin hatalı terfi veya intibak işlemine dayanarak ödediği meblağı bir mahkeme kararına lüzum olmadan istirdadına karar verebileceği kuralı uyarınca çözümlenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle; … İdare Mahkemesince verilen … günlü E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, yukarıda belirtilen hususlar gözetilerek yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 4.10.2006 tarihinde oybirliği ile karar verildi.