11. Daire 1997/2340 E. , 1999/657 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBİRİNCİ DAİRE
Esas No : 1997/2340
Karar No: 1999/657
Temyiz İsteminde Bulunan : 1-…
2-Babaeski Vergi Dairesi Müdürlüğü
Babaeski/KIRKLARELİ
İstemin Özeti : Temel gıda maddeleri ticaretiyle uğraşan yükümlünün 1995 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucunda, yersiz katma değer vergisi iadesi aldığı belirtilerek adına Ocak dönemi için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır. … Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29. maddesine göre temel gıda maddeleri nedeniyle katma değer vergisi iadesi alınabilmesi için, temel gıda maddeleri tesliminde katma değer vergisi oranının Bakanlar Kurulunca indirilmiş olması ve ayrıca yüklenilen katma değer vergisinin indirimle giderilmemiş bulunması gerektiği, olayda temel gıda maddelerinin alım satımında katma değer vergisi oranı değiştirilmediğinden katma değer vergisinin iadesinin söz konusu olamayacağı, bu durumda yersiz katma değer vergisi iadesi aldığı saptanan yükümlü adına tarh edilen katma değer vergisinde isabetsizlik bulunmadığı, ancak olayın niteliği ve matrahın tespit biçimi nedeniyle kesilen ağır kusur cezasının kusur cezasına çevrilmesi icap ettiği gerekçesiyle vergi aslı onanmış, ağır kusur cezası ise kusur cezasına çevrilmiştir. Yükümlü tarafından, katma değer vergisi oranının indirilmemiş olmasının katma değer vergisi iadesi hakkını ortadan kaldırmayacağı, vergi dairesi tarafından, kesilen ağır kusur cezasının yasaya uygun olduğu ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenilmiştir.
Savunmanın Özeti : Vergi dairesince karşı taraf temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş olup, yükümlü tarafından savunma verilmemiştir.
Danıştay Savcısı …’un Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp Vergi Mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında, anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin reddi ile vergi mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’nin Düşüncesi : 3065 sayılı Kanunun 28.,29/2.madde hükümleriyle bu konuya ilişkin düzenlemeyi içeren 39 seri nolu Katma Değer Vergi Genel Tebliği’nin birlikte değerlendirilmesinden, temel gıda maddeleri ticareti ile uğraşan yükümlünün, stokta yer olan emtiaların katma değer vergileri de dahil olmak üzere, temel gıda maddeleri ticareti ile uğraşan yükümlünün, hesaplanan katma değer vergisinden, indirilebilir katma değer vergilerinin toplamının düşüleceği, indirilemeyen bir kısım kalır ve miktar bildirimde beyan edilen iade hakkı doğuran işlemin bünyesine giren vergiden büyük olursa bünyeye giren verginin tamamının iade edileceği tartışmasız olduğundan ve bu düzenleme ile de katma değer vergisinin temel mantığına uygun bir biçimde ve özelliği olan bir alan olması nedeniyle de kanun koyucu tarafından özendirilen temel gıda ticaretiyle uğraşan ticaret erbabının mağduriyetinin önlenmesi amaçlandığından mahkemece uyuşmazlığın bu çerçevede yorumlanarak çözülmesi gerekirken bu hususlar irdelenmeden verilen kararda isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle vergi dairesi temyiz isteminin reddi, yükümlü temyiz isteminin ise kabulü ile vergi mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onbirinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, temel gıda maddeleri alım-satımıyla uğraşan yükümlünün, stoktaki mallar için yüklendiği katma değer vergisini iade olarak aldığının yapılan inceleme sonucu saptanması üzerine adına 1995 yılının Ocak dönemi için salınan ağır kusur cezalı katma değer vergisinden doğmuştur.
Vergi dairesi temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar mahkeme kararının lehlerine bozulmasını sağlayacak durumda görülmemiştir.
Yükümlü temyiz istemine gelince;
3065 sayılı Kanunun 28. maddesinde, “Katma değer vergisi oranı, vergiye tabi her bir işlem için %10′ dur. Bakanlar Kurulu bu oranı, dört katına kadar artırmaya, %1’e kadar indirmeye, bu oranlar dahilinde muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkilidir. ” hükmü yer almış, aynı Kanunun “Vergi indirimi” başlıklı 29. maddesinin 2. fıkrasında da “Bir vergilendirme döneminde indirilecek katma değer vergisi toplamı mükellefin vergiye tabi işlemleri dolayısıyla hesaplanan katma değer vergisi toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki fark sonraki döneme devrolunur ve iade edilmez. Şu kadar ki 28. madde uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen sadece temel gıda maddeleri ile ilgili olup indirilemeyen vergi iade olunur. ” hükmüne yer verilmiştir.
Bu madde hükümleri ile vergi indiriminin uygulanmasında, öncelikle tahsil edilen vergilerden yüklenilen vergilerin indirilmesi öngörülmüştür. Bu itibarla temel gıda maddeleri için yüklenilen katma değer vergisinin tamamının, diğer işlemlerden dolayı ödenen katma değer vergileriyle birlikte indirim konusu yapılması gerekmekte, ancak Bakanlar Kurulu tarafından vergi oranı indirilen temel gıda maddelerinde yapılacak indirimden arta kalan kısmın iadesi öngörülmüş bulunmaktadır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığınca bu konuya ilişkin olarak 12.3.1992 gün ve 21169 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 39 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde de aynı esaslara yer verilmiş, temel gıda maddesi teslimlerinde iade edilecek vergi hesaplanırken, diğer indirimler dikkate alınmadan, teslimin bünyesine giren vergi ile teslim dolayısıyla hesaplanıp beyan edilen verginin mukayesesinin esas alınmasının söz konusu olamayacağı, yükümlünün hesaplanan toplam katma değer vergisinden, toplam indirilebilir katma değer vergisinin düşüleceği, indirilemeyen kısım kalmazsa iade yapılmayacağı, indirilemeyen bir kısım kalır ve miktar, bildirimde beyan edilen iade hakkı doğuran işlemin bünyesine giren vergiden büyük olursa, bünyeye giren verginin tamamının iade edileceği belirtilmek suretiyle konuya açıklık getirilmiştir.
Yukarıda belirtilen kanun maddeleri ile tebliğ hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; temel gıda emtiası alım satımı ile ilgili iade hakkı, mahkemece hükme bağlandığı gibi yüksek oranlı katma değer vergisine tabi emtialardan düşük oranlı mal üretimi nedeniyle münhasıran mağdur olan mükelleflere tanınmış bir hak olmayıp, vergi iadesi hakkının, temel gıda maddelerine ilişkin olmak üzere Bakanlar Kurulu kararıyla vergi nispetinin indirilmesi ve bu verginin ilgili dönemde indirimle giderilememesi koşullarına bağlandığı, kanun koyucunun bu madde hükmüyle, mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanarak yüklenilen ve vergi nispetinin indirilmesi nedeniyle ilgili dönemde yapılan vergiye tabi (satış) işlemleri üzerinden hesaplanan vergiden indirim yoluyla giderilmesi mümkün olamayacak verginin reddini (iadesini) amaçladığı görülmektedir.
Öte yandan, hem indirim ile ilgili açıklamalara yer veren Katma Değer Vergisi Kanunun 32. maddesinin gerekçesinde, hem de 39 seri nolu Tebliğ’de stok’da yer alan emtialara ilişkin olarak yüklenilen katma değer vergilerinin de indirilebileceği açıkça belirtildiğinden inceleme elemanının bu konudaki görüşüne itibar etmek mümkün değildir.
Bu durumda, yükümlünün hesaplanan katma değer vergisinden, indirilebilir katma değer vergilerinin (stoktaki emtialara ilişkin katma değer vergisi de dahil olmak üzere) toplanarak düşüleceği, indirilemeyen kısım kalmazsa iade yapılmayacağı, indirilemeyen bir kısım kalır ve bu miktar, bildirimde beyan edilen iade hakkı doğuran işlemin bünyesine giren vergiden büyük olursa bünyeye giren verginin tamamının iade edileceği açık olup, mahkemece, ilgili dönemde iade edilmesi gereken katma değer vergisi tutarının belirlenmesinde yukarıda belirtilen ilkeler doğrultusunda hesaplama yapılarak bir sonuca ulaşılması gerekirken, salt inceleme raporunda yer alan hatalı yorum esas alınarak davanın reddedilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle yükümlü temyiz isteminin kabulüyle … Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, vergi dairesi temyiz isteminin ise reddine 15.2.1999 gününde oybirliği ile karar verildi.