Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2022/7383 E. , 2023/25 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2022/7383
Karar No : 2023/25
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Valiliği
2- … Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dava, İzmir ili, Urla ilçesinde çiftçilik yapan davacının 07/01/2015-08/01/2015 tarihleri arasında meydana gelen don olayı nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zararının, 2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun hükümleri uyarınca tazmin edilmesi istemiyle yaptığı 02/06/2015 ve 07/07/2015 tarihli başvurularının reddine ilişkin Urla Kaymakamlığı İlçe Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali ile uğranıldığı ileri sürülen 120.000,00 TL zararın tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kararın Danıştay Onuncu Dairesince temyiz incelemesi sırasında bozulması üzerine bozma kararına uyularak verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacı tarafından, 05/02/2015 tarihli dilekçe ile serasındaki ürünlerin zarar gördüğünden bahisle tespit yapılması isteminde bulunduğu, bu dilekçede ayrıca arazilerin babasının adına kayıtlı olduğu, babasının vefat ettiği ve kira sözleşmesi olmadığı yönünde beyanda bulunduğunun görüldüğü, idarece belirtilen bu beyanlar üzerine … tarihli ve … sayılı İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararında evrakların tamamlanmaması veya beyanda bulunmaması üzerine değerlendirme dışında kaldığı bilgisine yer verildiği, davalı idare açıklamalarından davacının gerekli evrakları temin edemeyeceği hususunda imzalı beyanda bulunduğundan bahisle değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmakla, anılı dilekçede davacı tarafından evrakların temin edilemeyeceği yönünde beyanda bulunulmadığı, babasının vefat ettiği ve kira sözleşmesinin olmadığı bilgisi verildiği, bu kapsamda, hasar tespit cetvelinde davacının babasının adına yer verildiği de göz önünde bulundurulduğunda, idare tarafından gereken belgelerin belirterek davacıya temin etmesi için zaman tanınması gerekirken, davacı beyanlarının gerekli belgelerin temin edemeyeceği olarak yorumlanması neticesinde, değerlendirme dışı tutulmasının hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı, bu durumda, davalı idarece, ödeme yapılabilmesi için gereken evrakların belirtilerek davacıdan temini için süre verilmesi gerekirken, böyle bir süre tanınmadan davacı beyanlarının evrakların temin edilemeyeceği yönünde algılanarak, davacı başvurusunun değerlendirme dışında tutulması nedeniyle hasar sonucu oluşan zararların tarafına ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair … tarih ve … sayılı işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı, maddi tazminat istemi yönünden; dava konusu işlem ile ilgili olarak yukarıda yer verilen gerekçe doğrultusunda, davacıya evrak temini için süre verilmesi, evrak temini sağlanması sonrası yardım yapılıp yapılmayacağına, yardım yapılacak ise ne tutarda yardım yapılacağına ilişkin değerlendirme yapılacağı dikkate alındığında, bu aşamada tazminat istemi bakımından karar verilmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle kısmen dava konusu işlemin iptali, kısmen karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı tarafından askı süresi boyunca itirazın olmadığı, 09/01/2015 tarihinde zarar tespiti talebinde bulunan davacının yaklaşık 1 ay sonra “arazisinin olmadığı, kira belgesinin bulunmadığı, arazinin babasına ait olduğu ve vefat ettiğine” dair imzalı beyan sunduğu, evrak istendiği konusunda davacının bilgisinin olduğu, afet desteklemelerin toplu olarak değerlendirildiği, gerek askı süresince gerek 07/07/2015 tarihli itiraz dilekçesine kadar evrakları tamamlamadığı, Yönetmelikte süre tanınmasına yönelik bir madde olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava, İzmir ili, Urla İlçesinde çiftçilik yapan davacının 07/01/2015-08/01/2015 tarihleri arasında meydana gelen don olayı nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zararının, 2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun hükümleri uyarınca tazmin edilmesi istemiyle yaptığı 02/06/2015 ve 07/07/2015 tarihli başvurularının reddine ilişkin Urla Kaymakamlığı İlçe Tarım, Gıda ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali ile uğranıldığı ileri sürülen 120.000,00 TL zararın tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun’un “amaç” başlıklı 1. maddesinde; “Bu Kanunun amacı; yangın, yersarsıntısı, yer kayması, fırtına, taşkın, sel, don, dolu, kuraklık, haşere ve hastalık gibi nedenlerle tarımsal ürünleri, canlı – cansız (toprak dahil) üretim araçları ve tesisleri zarar gören veya yok olan ve bu yüzden çalışma ve üretme imkanları önemli ölçülerde bozulan çiftçilere, köylünün kurmuş olduğu tarımsal amaçlı üretim kooperatiflerine, Devletçe gerekli yardımların yapılmasını sağlamak ve yapılacak yardımlara ilişkin usulü ve esasları belirlemektir.” hükmüne, “Hasar tespit komisyonları” başlıklı 3. maddesinde, “Afetlerden zarar gören çiftçilerin zarar ve ziyanlarının mahiyetini, oranlarını ve tutarlarını tespit etmek, çiftçinin ödeme gücüne göre karşılama şekillerini belirtmek amacıyla her il ve ilçede hasar tespit komisyonları kurulur. Komisyonlar: A) İllerde vali veya adına görevlendireceği yardımcısının başkanlığında; defterdarlık, teknik ziraat müdürlüğü, veteriner müdürlüğü, T.C. Ziraat Bankası Müdürlüğü ve Ziraat Odası Başkanlığından, B) İlçelerde, kaymakam veya adına görevlendirilen vekilinin başkanlığında; ilçe Ziraat Mühendisliği, ilçe veteriner hekimliği, mal müdürlüğü, T.C. Ziraat Bankası Müdürlüğü, ziraat odası başkanlığı ile ilgili muhtarlar ve belediye olan yerlerde çiftçi malları koruma başkanlığı yetkililerinden, oluşur. Komisyonların yetkileriyle çalışma yöntemleri yönetmelikte belirtilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanunun 10. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu Kararıyla hazırlanan ve 27/0872006 tarih ve 26272 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Yönetmeliğin, “Hasar tespit işlemleri” başlıklı 10. maddesinde, “(1) Kanunda tanımlanan afetlerden herhangi birinin meydana gelmesi halinde, zarar gören çiftçi veya ilgili muhtar tarafından, özel durumlar hariç, en geç bir hafta içerisinde mahallin mülki amirliğine dilekçe ile başvuru yapılır. (2) Bu başvuru üzerine hasar tespit komisyonu başkanı derhal komisyonu toplayarak, hasarın yerinde tespit edilmesini sağlayacak sürede, tabii afetin meydana geldiği mahale gidilecek günü tespit eder ve tabii afetten zarar gören çiftçi veya temsilcisi ile ilgili muhtarın, tespit edilen tarihte mahallinde bulunması gerekliliği en kısa zamanda ilgili muhtarlıklara duyurulur. (3) Hasar tespit komisyonları aşağıdaki tespitleri yapar: a) Tarımsal varlık ile zarar gören varlığın tespitinde;
1) Çiftçinin adı ve soyadı,
2) Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
3) Tabii afetten zarar gören çiftçinin bağlı bulunduğu il, ilçe, bucak, belde ve köyü,
4) Gün, ay ve yıl olarak tabii afetin meydana geldiği tarih,
5) Tabii afetin nevi,
6) Ürünlerin dekar olarak alanları, çeşitleri ve parasal değeri,
7) Hayvan varlığının cinsi, sayısı ve parasal değeri,
8)Tarımsal amaçlı üretim araçları ve tesisleri ile bunların parasal değerleri, cetvellerde yer alır.
b) Diğer gelirlerin tespitinde:
1)Hasar tespiti sırasında zarar gören çiftçinin, sosyal güvenlik kurumlarından maaşı, ticari geliri ve kira gelirleri gibi diğer gelirleri konusunda beyanı ile ilgili belgeler alınır.
2) Tarımsal varlıklarındaki zarar oranı % 40’ın üzerinde olan çiftçiler, genel zarar oranının belirlenmesi amacı ile diğer gelirleri ile ilgili belgeleri komisyonun belirleyeceği süre içerisinde komisyona ibraz ederler.” düzenlemesine, “İlçe hasar tespit komisyonunun görevleri” başlıklı 11. maddesinde “(1) İlçe hasar tespit komisyonu, arazide yaptığı hasar tespit çalışmaları sonucunda hazırladığı hasar tespit listesinin, ilgili köy veya mahalle muhtarlıklarında askıya çıkarılarak on gün süre ile ilan edilmesini sağlar. Askıya çıkarılma ve askıdan indirilme saat ve tarih belirtilmek suretiyle tutanakla tespit edilir. Tutanak muhtar veya bir aza tarafından imzalanır. (2) Bu süre içerisinde; çiftçiler hasar tespit komisyonu tarafından hazırlanan listelere gerekçeli olarak itiraz edebilirler. Komisyon itiraz dilekçelerini inceleyerek, gerek gördüğü takdirde mahallinde dilekçe sahibinin de katılımıyla tespitte bulunur. Söz konusu sürenin bitiminden sonra yapılan itirazlar değerlendirilmez. (3) Yapılan hasar tespitleri neticesinde ek-1’de yer alan cetvel iki nüsha olarak tanzim edilip ilgililerce imzalanır. (4) Çiftçi bazında tanzim edilen ek-1’deki cetvellere göre, ilçe toplamının yer aldığı ek-2’deki cetvel ile % 40 ve üzeri zarar görüp, 5 inci maddenin ikinci fıkrasındaki şartları haiz olan çiftçiler için düzenlenen ek-3’de yer alan cetvel iki nüsha tanzim edilerek komisyon üyelerince imzalanır.(5) Çiftçilerin durumları değerlendirildikten sonra ek-1, ek-2 ve ek-3’de yer alan cetveller komisyon kararına bağlanır ve birer nüsha olarak il hasar tespit komisyonuna gönderilir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden; İzmir ili, Urla ilçesinde 2015 yılında meydana gelen don olayı nedeniyle çiftçilerin ürünlerinin zarar gördüğü, bu afet nedeniyle oluşturulan ilçe hasar tespit komisyonunca çiftçilerin tarlalarında tespitlerde bulunularak, 53 çiftçinin hasar gördüğüne ilişkin “hasar tespit cetveli”nin oluşturulduğu, anılan hasar tespit cetvelinde davacının babasının adına yer verildiği, hasar tespit cetvelin davacının da ikamet ettiği köyde 23/02/2015-04/03/2015 tarihleri arasında askıya çıkarıldığı, ardından 33 çiftçinin adının bulunduğu ödeme cetvelinin düzenlendiği, hasar ve ödeme cetvellerinin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına gönderilmesi üzerine, 14/05/2015 tarihinde Bakanlıkça 552.844,68 TL tutarındaki ödeneğin tarımsal varlık zararı gören 33 çiftçiye ödenmek üzere İzmir Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü hesabına aktarıldığı, 27/05/2015 tarihinde İzmir Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından Urla İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden ödeneğin çiftçilerin hesaplarına aktarılmasının istenildiği, diğer çiftçilere yapılan ödemenin ardından davacının kendisine ödeme yapılmaması üzerine 02/06/2015 tarihli dilekçe ile davalı idareye başvurarak durumunun değerlendirilmesi ve zararının tazmin edilmesi talebinde bulunduğu, davalı idare tarafından bu başvuruya cevap verilmemesi üzerine 07/07/2015 tarihinde yaptığı ikinci başvurunun davalı İdare tarafından … tarih ve … sayılı işlemle reddedilmesi üzerine bu işlemin iptali ile uğranıldığı ileri sürülen 120.000,00 TL zararın tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davalı idarece 2015 yılında meydana gelen don olayı nedeniyle davacının 09/01/2015 tarihinde zarar tespit talebinde bulunduğu, yine davacının 05/02/2015 tarihinde verdiği dilekçe ile arazilerinin babasının adına kayıtlı olduğu, kira sözleşmesinin bulunmadığı, babasının vefat ettiği yönünde beyanda bulunduğu, olaydan önce vefat eden babasının da aralarında bulunduğu kişilerin uğramış olduğu zararların mahallinde idare yetkililerince tespit edildiği, bu tespitler neticesinde düzenlenen ve çiftçilerin uğradığı zarar miktarı ile oranlarını gösteren hasar tespit cetvellerinin 23/02/2015-04/03/2015 tarihleri arasında askıya çıkarılmak suretiyle davacının ikamet ettiği köyde ilan edildiği, akabinde 16/03/2015 tarihli İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararı ile davacının evrakları tamamlamaması/beyanda bulunmaması nedeniyle değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilerek idare tarafından ödeme yapılacak çiftçilerin belirlendiği ödeme cetvelinde adına yer verilmediği anlaşılmaktadır.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; zarar gördüğünü iddia eden davacı tarafından, meydana gelen don olayında iddia edilen zararın gerçekleştiği tarımsal faaliyetin yürütüldüğü taşınmazlara ilişkin kayıtların ve gerçek bir üretici olduğunu gösterir zararın ödenmesine dayanak alınabilecek gerekli belgelerin tamamlanmaması üzerine Komisyon tarafından geçerli evrak olmadığından ödeme cetvelinde adına yer verilmemesi üzerine yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline, tazminat yönünden karar verilmesine yer olmadığına ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10/01/2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
(X)-KARŞI OY :
İdare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden İdare Mahkemesi kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği oyuyla aksi yöndeki Daire kararına katılmıyorum.