Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2022/6595 E.  ,  2023/594 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2022/6595
Karar No : 2023/594

YETKİLİ YARGI YERİNİN BELİRLENMESİ KARARI

Davacı … vekili Av. … tarafından, müvekkili hakkında alınan yurt dışı çıkış yasağına dair idari tedbir kararının kaldırılması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin; hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istemiyle … Valiliğine karşı açılan davada, Bursa 4. İdare Mahkemesi’nce verilen, uyuşmazlığın görüm ve çözümünde Ankara İdare Mahkemesinin yetkili olduğuna ilişkin 12/08/2022 tarih ve E:2022/748, K:2022/731 sayılı karar ile Ankara 2. İdare Mahkemesi’nin uyuşmazlığın görüm ve çözümünde Bursa İdare Mahkemesinin yetkili olduğuna ilişkin 08/09/2022 tarih ve E:2022/1936, K:2022/1711 sayılı kararı üzerine ortaya çıkan yetki uyuşmazlığına ilişkin dosya, 2577 sayılı Kanun’un 43. maddesi uyarınca incelenerek gereği görüşüldü:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesinin 1. fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla bu Kanunda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili idare mahkemesinin, dava konusu idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Ek 7. maddesinde, “Millî güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle;
A) 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ilan edilen olağanüstü hal kapsamında kabul edilen kanunlar uyarınca kamu görevinden çıkarılmaları veya rütbelerinin alınması nedeniyle pasaportları iptal edilenler ile haklarında pasaport verilmemesine yönelik idari işlem tesis edilmiş olanlardan,
B) 18/10/2016 tarihli ve 6749 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanunun 5 inci maddesi ve 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 35 inci maddesi uyarınca pasaportları iptal edilenler ile haklarında pasaport verilmemesine yönelik idari işlem tesis edilmiş olanlardan,
C) Mahkemelerce yurt dışına çıkmaları yasaklananlar hariç olmak üzere bu Kanunun 22 nci maddesi uyarınca pasaportları iptal edilenler ile haklarında pasaport verilmemesine yönelik idari işlem tesis edilmiş olanlardan, haklarında aynı nedenlerden dolayı; devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma veya kovuşturma bulunmayanlara, kovuşturmaya yer olmadığına, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına, davanın reddine veya düşmesine karar verilenlere, mahkûmiyet kararı bulunanlardan cezası tümüyle infaz edilenlere veya ertelenenlere, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilenlere, başvurmaları hâlinde kolluk birimlerince yapılacak araştırma sonucuna göre İçişleri Bakanlığınca pasaport verilebilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun maddesinin uygulanması amacıyla yayımlanan ” İdari Karar İşlemleri
” konulu 14/12/2019 tarih ve 2019/14 sayılı İçişleri Bakanlığı Genelgesinde ise, “… İllerimizdeki idari karar uygulamalarına ilişkin iş ve işlemler aşağıda belirtilen şekilde yürütülecektir.
1) İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlükleri tarafından;
­ Kurumlarının bildirimi üzerine sistemde idari karar kaydı bulunanlardan; milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle, devam eden idari soruşturması bulunup bulunmadığı hususu bildirim yapılan kurumdan,
­ İlgili kişiler hakkında devam eden adli soruşturma veya kovuşturma olup/olmadığı ile idari karar kayıtlarının kaldırılmasında genel güvenlik açısından mahzur bulunup/bulunmadığı hususu İl Emniyet Müdürlüklerinden,
sorulacaktır.
2) İl Emniyet Müdürlükleri tarafından;
­ İl Emniyet Müdür Yardımcısı (TEM Şube Müdürlüğünden sorumlu) başkanlığında, TEM, KOM ve İstihbarat Şube Müdürlerinin katılımı ile 10 gün içerisinde komisyon oluşturulacaktır.
Bu komisyonca; milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle, devam eden adli soruşturma veya kovuşturma olup/olmadığı ve neticelenen adli işlemlere ilişkin bilgiler ile idari karar kaydının kaldırılmasında genel güvenlik açısından mahzur bulunup/bulunmadığına ilişkin ilgili kişiler hakkında yapılacak değerlendirme sonucunda;
a) İdari karar kaydının kaldırılması,
b) İdari karar kaydının devam etmesi,
c) İdari karar kaydının kaldırılmasına/devam etmesine ilişkin kanaat belirtilememiştir,
şeklinde oluşturulacak görüşler gerekçeleriyle birlikte 15 gün içerisinde İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine bildirilecektir.
Emniyet Müdürlüğünde oluşturulan komisyon tarafından; idari karar kaydına dair işlem yapılan kişilerin ikameti Jandarma sorumluluk sahasında bulunması durumunda, Jandarma Komutanlığının görüşü alınarak değerlendirmesi yapılacaktır.
3) Haklarında;
­ Adli işlem tesis edilmemiş kişilerden,
­ Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilen kişilerden,
­ Beraat kararı verilen kişilerden,
­ Ceza verilmesine yer olmadığına dair karar verilen kişilerden,
­ Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair karar verilen kişilerden,
­ Davanın reddine veya düşmesine karar verilen kişilerden, İl Emniyet Müdürlüğünde
oluşturulan komisyon tarafından yapılacak araştırma sonucuna göre,
İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerince;
a) İdari karar kayıtlarından kaldırılması şeklinde görüş verilenlerin idari karar kayıtları kaldırılarak pasaportları geçerli hale getirilecektir. Tüm işlem tesis edilen idari karar dosyaları MERNİS uygulama yazılımı üzerinden Genel Müdürlüğe (Pasaport İdari Karar Komisyonuna) gönderilecektir.
b) İdari karar kayıtlarının devam etmesi şeklinde görüş verilenlerin idari karar kayıtları kaldırılmayacak ve pasaportları geçerli hale getirilmeyecektir. Bu kişilerin itirazı halinde dosyalar MERNİS uygulama yazılımı üzerinden Genel Müdürlüğe gönderilecektir.
c) İdari karar kayıtlarının kaldırılıp kaldırılmamasına dair kanaat belirtilmeyen durumlarda gerekçeler ile birlikte dosyalar MERNİS uygulama yazılımı üzerinden Genel Müdürlüğe gönderilecektir.
4) Haklarında;
-Devam eden soruşturma ve/veya kovuşturma bulunan kişilerin,
-Mahkûmiyet kararı bulunanlardan cezası tümüyle infaz edilen veya ertelenen kişilerin, İdari karar dosyaları İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü görüşü belirtilerek İl Emniyet Müdürlüğünde oluşturulan komisyon tarafından yapılacak araştırma sonuçları ile birlikte MERNİS uygulama yazılımı üzerinden Genel Müdürlüğe gönderilecektir.
..” düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen Kanun hükümlerinden, millî güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ilan edilen olağanüstü hal kapsamında kabul edilen kanunlar uyarınca kamu görevinden çıkarılmaları veya rütbelerinin alınması nedeniyle pasaportları iptal edilenlerle, 6749 sayılı Kanun’un 5. maddesi veya 375 sayılı KHK’nın Geçici 35. maddesi uyarınca pasaportları iptal edilenlerin ve memleketten ayrılmalarında genel güvenlik bakımından mahzur bulunduğu İçişleri Bakanlığınca tespit edilenlerin pasaportlarının iptal edilmesi ve haklarında yurt dışına çıkış yasağı getirilmesi durumunda, belirli şartların gerçekleşmesi halinde yine İçişleri Bakanlığınca haklarındaki tahditlerin kaldırılabileceği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, anılan Kanun’un Ek 7. maddesi ile getirilen ve İçişleri Bakanlığına verilen ilgililerin haklarındaki yurt dışına çıkmalarına yönelik tahditlerin kaldırılması konusundaki yetkinin kullanılmasına ilişkin olarak düzenlenen 2019/14 sayılı Genelge’de, İçişleri Bakanlığının anılan yetkisinin, bazı hallerde illerde teşkilatlanmış nüfus ve emniyet idarelerince kullanılarak uyuşmazlığın bu ölçekte çözülmesinin düzenlendiği, il ölçeğinde çözülemeyen başvuruların ise İçişleri Bakanlığına gönderilmesinin kurala bağlandığı görülmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından, yurt dışı çıkış yasağı idari tedbir kararının kaldırılması talebiyle yapılan başvurunun, Pasaport İdari Karar Komisyonu kararıyla reddedildiği ve Bursa Valiliği İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemiyle davacıya bildirildiği, bunun üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; davacı tarafından yapılan başvurunun İçişleri Bakanlığı bünyesinde yer alan Pasaport İdari Karar Komisyonu kararıyla reddedildiği, Bursa Valiliği İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin ise Komisyon kararının davacıya bildirilmesi mahiyetinde olduğu anlaşıldığından, iş bu davanın görüm ve çözümünde, yukarıda yer verilen 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesinin 1. fıkrası uyarınca ret işlemini tesis eden Komisyonun bulunduğu yer idare mahkemesi olan Ankara İdare Mahkemesinin yetkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın görüm ve çözümünde Ankara İdare Mahkemesinin yetkili olduğuna, dosyanın Ankara 2. İdare Mahkemesine gönderilmesine, kararın Bursa 4. İdare Mahkemesi’ne ve taraflara bildirilmesine, 16/02/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.