Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2022/1450 E.  ,  2023/28 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2022/1450
Karar No : 2023/28

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMLERİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, 07/01/2015-08/01/2015 tarihleri arasında Urla ilçesinde meydana gelen don olayı nedeniyle serada bulunan çiçeklerinin zarar gördüğünden bahisle, tabii afetlerden zarar gören çiftçilerin belirlenmesine yönelik hasar cetveline yaptığı itirazın reddine ilişkin Urla Kaymakamlığının … tarih ve … sayılı işleminin iptali ile uğranıldığı ileri sürülen 130.000,00 TL maddi zararın 08/01/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kararın Danıştay Onuncu Dairesince temyiz incelemesi sonrasında bozulması üzerine bozma kararına uyularak verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; İlçe Hasar Tespit Komisyonunun; komisyon başkanı Malmüdürü olmak üzere, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdür Vekili, Malmüdürlüğü Muhasebe Şefi, Ziraat Odası Başkanı, Ziraat Bankası yetkilisi ve mühendisten oluştuğu, ilgili muhtarların komisyonda yer almadığının görüldüğü, bu durumda hasar gören tarımsal ürünlerin bulunduğu yerdeki köy muhtarlarının katılımıyla komisyon oluşturularak karar verilmesi gerekirken, bu usule uyulmadığı görülmekte olup, İlçe Hasar Tespit Komisyonunun usulüne uygun olarak teşekkül etmemiş olması nedeniyle, komisyon tarafından verilen kararda ve karara istinaden tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, maddi tazminat istemi yönünden; dava konusu işlemle ile ilgili olarak yukarıda yer verilen gerekçenin, İlçe Hasar Tespit Komisyonunun yeniden teşekkül etmesine yönelik olduğu dikkate alındığında, davacıya yardım yapılıp yapılmayacağı, yardım yapılacak ise ne tutarda yardım yapılacağı hususunda usulüne uygun olarak teşekkül edecek hasar tespit komisyonu tarafından karar verilecek olması nedeniyle, bu aşamada tazminat istemi bakımından karar verilmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, tazminat istemi bakımından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI :
Davalı idare tarafından, % 75 oranda zarardan bahsedilirken kalan % 25lik kısmın zarar görmediğinin kastedilmediği, mevcut bitkinin o haliyle pazar değerinin olup olmadığı, herhangi bir gelir elde edilip edilmediği vb. hususların dikkate alındığı, hasar cetvelinin askıya çıkarıldığı, davacının beyanı üzerine zarar hesaplandığı ileri sürülmektedir.
Davacı tarafından, maddi tazminat yönünden verilen karar verilmesine yer olmadığı yolundaki kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek Mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMASI : Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, 07/01/2015-08/01/2015 tarihleri arasında Urla ilçesinde meydana gelen don olayı nedeniyle serada bulunan çiçeklerinin zarar gördüğünden bahisle, tabii afetlerden zarar gören çiftçilerin belirlenmesine yönelik hasar cetveline yaptığı itirazın reddine ilişkin Urla Kaymakamlığının … tarih ve … sayılı işleminin iptali ile uğranıldığı ileri sürülen 130.000,00 TL maddi zararın 08/01/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:
2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun’un “Amaç” başlıklı 1. maddesinde; “Bu Kanunun amacı; yangın, yersarsıntısı, yer kayması, fırtına, taşkın, sel, don, dolu, kuraklık, haşere ve hastalık gibi nedenlerle tarımsal ürünleri, canlı – cansız (toprak dahil) üretim araçları ve tesisleri zarar gören veya yok olan ve bu yüzden çalışma ve üretme imkanları önemli ölçülerde bozulan çiftçilere, köylünün kurmuş olduğu tarımsal amaçlı üretim kooperatiflerine, Devletçe gerekli yardımların yapılmasını sağlamak ve yapılacak yardımlara ilişkin usulü ve esasları belirlemektir.” hükmüne, “Hasar tespit komisyonları” başlıklı 3. maddesinde, “Afetlerden zarar gören çiftçilerin zarar ve ziyanlarının mahiyetini, oranlarını ve tutarlarını tespit etmek, çiftçinin ödeme gücüne göre karşılama şekillerini belirtmek amacıyla her il ve ilçede hasar tespit komisyonları kurulur. Komisyonlar: A) İllerde vali veya adına görevlendireceği yardımcısının başkanlığında; defterdarlık, teknik ziraat müdürlüğü, veteriner müdürlüğü, T.C. Ziraat Bankası Müdürlüğü ve Ziraat Odası Başkanlığından, B) İlçelerde, kaymakam veya adına görevlendirilen vekilinin başkanlığında; ilçe Ziraat Mühendisliği, ilçe veteriner hekimliği, mal müdürlüğü, T.C. Ziraat Bankası Müdürlüğü, ziraat odası başkanlığı ile ilgili muhtarlar ve belediye olan yerlerde çiftçi malları koruma başkanlığı yetkililerinden, oluşur. Komisyonların yetkileriyle çalışma yöntemleri yönetmelikte belirtilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanunun 10. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu Kararıyla hazırlanan ve 27/08/2006 tarih ve 26272 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Yönetmeliğin, 5. maddesinde: “…Yardımdan yararlanılabilmesi için, çiftçi veya çiftçilerin birlikte kurdukları kooperatifler aşağıdaki şartları haiz olmalıdır:
a) Tarımsal ürünlerinin, canlı-cansız üretim araçları ve tesisleri dahil tüm tarımsal varlığının toplam parasal değerinin en az %40 ve daha fazla oranda zarar görmesi ile birlikte;
1) Çiftçinin veya çiftçilerin birlikte kurdukları kooperatiflerin bu zararı diğer tarım ve tarım dışı gelirleri ile karşılayacak gücünün bulunmaması,
2) Kredi veren banka, kooperatif ve benzeri kuruluşlardan zararlarını karşılayacak borç ve tazminat alma imkânlarının bulunmaması,
3) Zarar ve ziyanlarının herhangi bir suretle karşılanmamış olması,
b) Tarımsal ürünlerinin, canlı-cansız üretim araçları ve tesislerinin %40’dan daha az zarar görmesi ile birlikte;
1) Kredi alma imkânı bulunmaması,
2) Tarım dışı gelirinin yeterli bulunmaması dolayısıyla, tarımsal faaliyetlerini devam ettiremeyecek ve geçimini sağlayamayacak kadar muhtaç olması,
(3) İkinci fıkranın (a) veya (b) bentlerindeki şartları taşıyan yardıma muhtaç çiftçi ailesinin, bu Yönetmelikte yer alan yardımlardan yararlanabilmesi için, yıllık gelir toplamının, her yıl Bakanlar Kurulunca açıklanan 16 yaş ve üzeri asgari ücret brütünün yıllık toplamının üç katına tekabül eden miktar veya altında olması gereklidir…” hükmüne, “İlçe Hasar Tespit Komisyonunun Görevleri” başlıklı 11. maddesinde; “İlçe hasar tespit komisyonu, arazide yaptığı hasar tespit çalışmaları sonucunda hazırladığı hasar tespit listesinin, ilgili köy veya mahalle muhtarlıklarında askıya çıkarılarak on gün süre ile ilan edilmesini sağlar. Askıya çıkarılma ve askıdan indirilme saat ve tarih belirtilmek suretiyle tutanakla tespit edilir. Tutanak muhtar veya bir aza tarafından imzalanır. Bu süre içerisinde; çiftçiler hasar tespit komisyonu tarafından hazırlanan listelere gerekçeli olarak itiraz edebilirler. Komisyon itiraz dilekçelerini inceleyerek, gerek gördüğü takdirde mahallinde dilekçe sahibinin de katılımıyla tespitte bulunur. Söz konusu sürenin bitiminden sonra yapılan itirazlar değerlendirilmez. Yapılan hasar tespitleri neticesinde ek-1’de yer alan cetvel iki nüsha olarak tanzim edilip ilgililerce imzalanır. Çiftçi bazında tanzim edilen ek-1’deki cetvellere göre, ilçe toplamının yer aldığı ek-2’deki cetvel ile % 40 ve üzeri zarar görüp, 5 inci maddenin ikinci fıkrasındaki şartları haiz olan çiftçiler için düzenlenen ek-3’de yer alan cetvel iki nüsha tanzim edilerek komisyon üyelerince imzalanır. Çiftçilerin durumları değerlendirildikten sonra ek-1, ek-2 ve ek-3’de yer alan cetveller komisyon kararına bağlanır ve birer nüsha olarak il hasar tespit komisyonuna gönderilir.” hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu olayda, uyuşmazlık konusu don olayı nedeniyle davalı idare tarafından oluşturulan hasar tespit komisyonu tarafından hasar tespit çalışmaları yapıldığı, söz konusu hasar cetveline göre davacının 4 dekar karanfil ekili arazisinin ve 1 adet çapanın ve diğer gelirlerinin tespit edildiği, bu hasar cetvelinin 04/03/2015 tarihinden itibaren 10 gün süre ile ilan edildiğine ilişkin tutanak bulunduğu, … tarihli ve …sayılı İlçe Hasar Tespit Komisyonu kararı ile zarar gören bitkilere ilişkin birim fiyatlarının belirlendiği, davacı için düzenenen hasar cetvelinde zayiat oranının % 75 olarak belirlendiği, karanfil için dekar başına 42.840 TL, 1 çapa için 2.500,00 TL ve diğer gelirlerin yıllık toplamı olarak 12.480,00 TL olarak hesap edilen davacının toplam varlığı 186.340,00 TL olduğu, toplam zarar miktarının da 128.520,00 TL olduğu, toplam varlığından zarar miktarının çıkarılması sonucu 57.820,00 TL zararın hesaplandığı, bu miktarın da asgari ücretin brütünün yıllık toplamının üç katına tekabül eden miktar olan 43.254,00 TL’den büyük olması nedeniyle davacıya yukarıda belirtilen mevzuat kapsamında yardım yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dosyada bulunan hasar tespit ve zayiat oranı belirlemesi çalışmalarının zarar tarihinden itibaren kısa süre içerisinde yapıldığı, davacının bu süreç içerisinde hasar tespit oranlarına itiraz ettiğine ilişkin bir bilgi ve belgenin bulunmadığı, hasar zayiat oranlarının belirlenmesinde davalı idare görevlileri dışında Ziraat Odası Başkanı ve Ziraat Bankası temsilcisinin ve teknik personelin de bulunduğu, zayiat oranının tespitine ilişkin başka bir teknik değerlendirmenin, teknik raporun bulunmadığı bu nedenle Ziraat Odası Başkanı ve teknik personelin de katıldığı zayiat oranının belirlenmesine ilişkin değerlendirmenin kabul edilmesi gerektiği, davacının tarımsal varlığına ilişkin beyanı dikkate alınarak gelirinin bulunduğu, zayiat oranına göre yapılan hesaplamaya göre davacının varlığının 16 yaş ve üzeri asgari ücret brütünün yıllık toplamının üç katına tekabül eden miktardan fazla olması nedeniyle yardımdan yararlanabilme koşulunu taşımadığı, ilçe hasar tespit komisyonunda muhtarın imzası yer almamakla birlikte bu hususun esasa müessir bir şekil hatası olarak görülmediğinden tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Dava konusu işlem yukarıda açıklanan gerekçe ile hukuka uygun bulunduğundan, işlem nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen davacının tazminat talebinin de reddi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali, tazminat istemi bakımından karar verilmesine yer olmadığı yönündeki Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline, tazminat istemi bakımından karar verilmesine yer olmadığına ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10/01/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.