Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2021/7232 E.  ,  2023/301 K.

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/7232
Karar No : 2023/301

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından; Antalya ili, Aksu ilçesi, … Mahallesinde bulunan ve hisseli maliki olduğu 28 adet taşınmazı da kapsayan alanda “Antalya Aksu Çayı Taşkın Koruma İnşaatı AT ve TİGH Projesi” kapsamında yapılan arazi toplulaştırmasının davacıya tahsis edilen … ada, … parsel sayılı taşınmaz yönünden iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K… sayılı kararıyla; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 21/02/2020 tarihli raporun teknik incelemelere ilişkin kısımları ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu toplulaştırma işlemine konu … parselde nar bahçesi ve … parselde sera, ev, bahçe, depo vs. (sabit tesisler) bulunduğu ve bu sabit tesislere ilişkin parseller toplulaştırma işlemine dahil edilmek suretiyle yapılan dağıtımın hatalı olduğu, toplulaştırma işlemine dahil edilen davacıya ait taşınmazlardan sabit tesis bulunan parsellerin çıkarılarak değerlendirilmesi gerektiği, davacı adına yapılan toplulaştırma işleminin bu yönüyle taşınmazlarının bütününü etkilediği, tesis edilen işlemin mevzuata ve hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Mahkeme kararına karşı taraflarca istinaf yoluna başvurulması üzerine, … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 16/08/2021 tarihli ek rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, davacının toplam 28 adet parselde bulunan muhtelif büyüklüklerdeki hisselerinin toplanarak … ada, … parselde birleştirilerek yer verildiği, önceki parsel değerinin uygulama ile verilen yerdeki parselin değerinden yüksek olduğu ancak verilen yerdeki hisse miktarının artırılarak verildiği, davacının sabit tesis iddiasının ve bu yönde bilgi ve belgesi bulunmadığından bu husustaki bilirkişi tespitlerine itibar edilmeyerek dava konusu toplulaştırma işleminde dava konusu taşınmazlar bakımından hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun reddine, davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, Mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından; kesinleşen parselasyon planına güvenerek satın aldığı taşınmazlara ait tescil işleminin idare tarafından hiç bir gerekçe olmadan keyfi bir şekilde durdurulduğu, adına tahsis edilen parselin yeri değiştirilerek 4. kez askı yapıldığı, 4. askıdan sonra bilgilendirme askısı ile adına tahsis edilen parselin tekrar değiştirildiği, ilk önce kendisine tahsis edilip tescile gönderilen parselin sonradan tahsis edilen parselden 10 kat daha kıymetli olduğu, toplulaştırma projesi onaylanıp tescili için tapu müdürlüğüne gönderildikten sonra yapılan işlemlerin yok hükmünde sayılması gerektiği, askı sürelerine de uyulmadığı, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden davacının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının … tarih ve … sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulunun 19/11/2015 tarih ve 29537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 09/11/2015 tarih ve 2015/8220 sayılı kararıyla, karara ekli listede belirtilen yerlerde 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 13. Bölge Müdürlüğü tarafından “zorunlu arazi toplulaştırması” yapılması kararlaştırılmıştır. Anılan karar doğrultusunda, “Antalya Aksu Çayı Taşkın Koruma İnşaatı AT ve TİGH Projesi” kapsamında, Antalya ili, Aksu ilçesi, Kundu Mahallesinde arazi toplulaştırması yapılmasına karar verilmiştir.
Yürütülen toplulaştırma çalışmaları sonucunda hazırlanan 1. parselasyon haritası ve mülkiyet listeleri 15/09/2015 – 30/09/2015 tarihleri arasında, 2. parselasyon haritası ve mülkiyet listeleri 03/05/2017 – 23/05/2017 tarihleri arasında, 3. parselasyon haritası ve mülkiyet listeleri 09/05/2018 – 24/05/2018 tarihleri arasında, 4. parselasyon haritası ve mülkiyet listeleri 12/04/2019 – 13/05/2019 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edilmiştir. Daha sonra, parselasyon haritası ve mülkiyet listelerine ilişkin olarak, 29/08/2019 – 13/09/2019 tarihleri arasında 1. bilgilendirme askısı, 14/11/2019 – 14/12/2019 tarihleri arasında ise 2. bilgilendirme askısı yapılmıştır.
Yapılan 3. ve 4. parselasyon sonucunda, davacının hisselerinin bulunduğu 28 adet parsele karşılık, davacı adına … ada, … parsel tahsis edilmiş, 1. bilgilendirme askısı ve 2. bilgilendirme askısına çıkarılan parselasyonda ise, davacı adına … ada, … parsel tahsis edilmiş, bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan “Arazi toplulaştırması ve dağıtımı” başlıklı 17. maddesinin 1. fıkrasında, “Arazinin rasyonel kullanımını sağlamak amacıyla parsel büyüklüklerinin optimum ölçülerde oluşması için, arazinin yarısından çoğuna malik bulunan ve sayıca maliklerin yarısından fazlasını oluşturanların muvafakati üzerine isteğe bağlı, Bakanlığın veya kurulların talebi üzerine kamu yararı gözetilerek isteğe bağlı olmaksızın, Bakanlar Kurulu kararı ile arazi toplulaştırma proje sahası belirlenir ve uygulanır.” hükmüne; son fıkrasında ise, “Toplulaştırma çalışmaları ile ilgili usul ve esaslar tüzükle düzenlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan hüküm uyarınca 24/07/2009 tarih ve 27298 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan ve 24/06/2018 tarihinde yürürlükten kaldırılan Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzük’ün “Yeni Parselasyon Planlarının Askıya Çıkarılması ve Onaylanması” başlıklı 27. maddesinin 1. fıkrasında, “Proje idaresince arazi derecelendirmeleri esas alınarak yapılan veya yaptırılan yeni parselasyon planı ve yeni mülkiyet listeleri mahallinde on beş gün süre ile askıya çıkarılarak ilan edilir. Arazi malikleri ve diğer ilgililer ilan süresinin bitiminden itibaren on beş gün içinde proje idaresine itiraz edebilirler, itirazlar en geç otuz gün içinde karara bağlanır. Yeni parselasyon planı ve yeni mülkiyet listeleri Bakanlığın onayı ile kesinleşir.” düzenlemesi; 2. fıkrasında, “Kesinleşen parselasyon planına uygun olarak yeni parseller hak sahiplerine dağıtılır. Bu konuda doğabilecek anlaşmazlıklar yeni duruma göre sonuçlandırılır.” düzenlemesi yer almıştır.
Öte yandan, 6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce Yürütülen Hizmetler Hakkında Kanunun Ek-9 uncu maddesi, 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanununun 6 ncı maddesi ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 24 üncü maddesine istinaden hazırlanarak 07/02/2019 tarih ve 30679 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Arazi Toplulaştırması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliğinin 29/01/2021 tarihinde yapılan değişiklikten önce yürürlükte olan haliyle “Yeni Parselasyon Planlarının Askıya Çıkarılması ve Onaylanması” başlıklı 17. maddesinde, “(1) DSİ veya proje idaresince arazi derecelendirmeleri esas alınarak yapılan veya yaptırılan yeni parselasyon planı ve yeni mülkiyet listeleri mahallinde muhtarlık binası, köy konağı, köy cami, yerleşim biriminin bağlı olduğu mal müdürlükleri ve belediyelerin ilan tahtalarında otuz gün süreyle askıya çıkılarak ilan edilir. Arazi malikleri ve diğer ilgililer, ilan süresinin bitiminden itibaren on beş gün içinde DSİ veya proje idaresine yazılı olarak itiraz edebilirler. İtirazlar kayıt altına alınarak en geç on beş gün içinde karara bağlanır ve yazılı olarak bildirilir. İtiraz sonrası değerlendirilen parselasyon planları aynı ilan yöntemleriyle otuz gün süreyle askıya çıkarılarak kesinleşir. DSİ veya proje idaresince, gerekli görülmesi halinde hazırlanacak gerekçeli rapor ile üç askı yapılabilir. Ancak kamu yatırımlarının zorunlu kıldığı hallerde DSİ ve/veya proje idaresinin onayı alınarak yeni bir askı daha yapılabilir.
(2) Yeni parselasyon planı ve mülkiyet listeleri uygulamayı yapan DSİ veya proje idaresi tarafından onaylandıktan sonra kesinleşir.
(3) Kesinleşen parselasyon planına uygun olarak yeni parseller hak sahiplerine yer teslim tutanağı ile dağıtılır. Dağıtıma katılmayan veya fiilen yer teslimi yapılamayan hak sahiplerinin yeni parsellerine ait parsel kroki örneği iadeli taahhütlü resmi yazı ile ilgili muhtarlıklara gönderilir. İlgili muhtarlığa yapılan teslimatı müteakiben hak sahiplerinin yeni parsellerine ait parsel kroki örneğinin ilgili muhtarlıkta olduğu hususu DSİ veya özel arazi toplulaştırmasını gerçekleştiren proje idaresinin internet sayfalarında ve ayrıca köy veya mahalle muhtarının çalışma yerinde otuz gün süre ile ilan ettirilir. Bu madde gereğince yapılan ilanlar, ilgili gerçek kişilere, kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine şahsen tebliğ edilmiş sayılır.
(4) Tescile esas parselasyon planlarının yapımında, 30/4/2018 tarihli ve 2018/11962 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulur.” kuralları; “Tescil” başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasında, Kesinleşen parselasyon planı, araziye uygulanır. Uygulama sonucu meydana gelen yeni duruma ilişkin teknik dosya DSİ veya proje idaresince hazırlanarak kadastro müdürlüğüne gönderilir. Kadastro müdürlüklerince gerekli kontroller yapıldıktan sonra tescil edilmek üzere tapu müdürlüğüne gönderilir. (…) kuralları; Geçici 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Bakanlar Kurulu Kararı alınarak çalışmalarına başlanmış arazi toplulaştırma projelerinde ilgili yönetmeliklerin bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümleri uygulanır.” kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bakılan uyuşmazlıkta, yapılan 3. ve 4. parselasyon sonucunda, davacının hisselerinin bulunduğu 28 adet parsele karşılık, davacı adına … ada, … parsel tahsis edilmiş, 1. bilgilendirme askısı ve 2. bilgilendirme askısına çıkarılan parselasyonda ise, davacı adına 14823 ada, 12 parsel müstakil olarak tahsis edilmiştir.
Uyuşmazlığın özü, yapılan 3. ve 4. parselasyon sonucunda, davacının hisselerinin bulunduğu 28 adet parsele karşılık, davacı adına … ada, … parsel tahsis edilmiş iken, 1. bilgilendirme askısı ve 2. bilgilendirme askısına çıkarılan parselasyonda ise, davacı adına … ada, … parselin tahsis edilmesinden kaynaklanmaktadır. Buna göre, toplulaştırma sürecinde 6 kez askı yapılıp yapılamayacağının ve ilana çıkarılmadığı halde davacının mülkiyet durumunda değişiklik yapan bilgilendirme askısının hukuka uygun olup olmadığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Arazi toplulaştırması ile Anayasada güvence altına alınmış mülkiyet hakkına doğrudan müdahale edildiğinden, bu işleme göre yapılan parselasyonların anılan mevzuata uygun olarak askıya çıkarılması ve ilan edilmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen ve dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Tüzük ile işlemin tesis edildiği tarihten sonra yürürlüğe konulan Yönetmelik hükümlerinde yapılacak parselasyonların ne şekilde ve kaç defa askıya çıkarılacağı düzenlenmiştir.
Söz konusu hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden, kural olarak iki kez askı yapılmasının öngörüldüğü, gerekli görülmesi halinde hazırlanacak gerekçeli rapor ile üç askı yapılabileceği, ancak kamu yatırımlarının zorunlu kıldığı hallerde davalı DSİ Genel Müdürlüğünün onayı alınarak yeni bir askı daha yapılabileceği, bunların dışında başka askı yapılamayacağı, dolayısıyla, belirtilen durumların mevcut olması durumunda, en fazla 4 askı yapılabileceği anlaşılmaktadır. Ayrıca, bilgilendirme askısı adı altında parselasyon planında değişiklik yapılması suretiyle yeni bir askı yapılmasına ilişkin bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; yürütülen toplulaştırma çalışmaları sonucunda hazırlanan 3. parselasyon haritası ve mülkiyet listelerinin 09/05/2018 – 24/05/2018 tarihleri arasında askıya çıkarılarak ilan edildiği ve onaylandığı, onaylanan kesin askı parselasyon planının Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 13. Bölge Müdürlüğünün … tarih ve .. sayılı yazısıyla, Aksu Tapu Müdürlüğüne gönderilmek üzere, Antalya İl Kadastro Müdürlüğüne gönderildiği, ancak ‘parselasyon ve eklerinin uyumsuz olduğu’ gerekçesiyle tescile gönderilen projenin geri çekildiği, 12/04/2019 – 13/05/2019 tarihleri arasında (30 gün) 4. kez askının yapıldığı, 29/08/2019 – 13/09/2019 tarihleri arasında (15 gün) 1. bilgilendirme askısının yapıldığı, daha sonra davalı idarece bu defa, ‘vatandaşlarla yapılan şifahi görüşmelerde genel memnuniyetsizlik’ olduğundan bahisle revize edilen projenin 11/11/2019 tarihinde tekrar onaylandığı ve 14/11/2019 – 14/12/2019 tarihleri arasında (30 gün) 2. bilgilendirme askısı yapıldığı, bu şekilde mevzuata aykırı olarak altı askı yapıldığı, 30 gün süreyle yapılması gereken 1. bilgilendirme askısının 15 gün süreyle yapıldığı, 2. ve 3. askı ile 1. ve 2. bilgilendirme askısına ilişkin tutanaklarda ilan yerlerinin belirtilmediği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuatta düzenlenen usul ve esaslara bağlı kalmaksızın, idarenin yeniden askı yapmasının mülkiyet hakkının özüne dokunan toplulaştırma projesinin sonu belirsiz bir şekilde uzatılması anlamına geldiği, bu durumun ise mülkiyet hakkı ve anılan Kanun’un amacına aykırı olduğu açık olup, somut olaya bakıldığında da, 2015 yılında başlayan toplulaştırma işleminin 2018 yılında 3. askı ile tamamlandığı, ancak idarenin 3 askı daha yapmak suretiyle proje sürecini 2019 yılına kadar devam ettirdiği, 22/04/2021 tarihli ara karar cevabında ise, projenin henüz tescil edilmediğinin ifade edildiği görülmektedir.
Bu durumda, kişilerin mülkiyet haklarında yapılan değişikliklerden haberdar olmasını sağlayan ve bu değişikliklere itiraz etme imkanı tanıyan askıların, anılan Tüzük ve Yönetmelik hükümlerinde belirtilen usul ve esaslara aykırı olarak tesis edildiği sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan, yapılan incelemede, dava konusu işlemin anılan mevzuatta düzenlenen usul ve esaslara aykırı olarak yapıldığı tespit edilmiş olup, davacıya tahsis edilen taşınmazlar yönünden ayrıca bir değerlendirme yapılmamıştır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2. ..Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Konya Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 08/02/2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.