Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2019/11182 E. , 2020/3058 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/11182
Karar No : 2020/3058
DAVACI : … Cemiyeti
VEKİLİ : Av. …
DAVALILAR : 1- … Bakanlığı
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
2- … Valiliği
DAVANIN KONUSU : 07/08/2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin 27. maddesinin 7. fıkrası ile anılan hüküm uyarınca …’nun … Sitesi Huzurevine yerleştirilmesine ilişkin … Valiliği Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün 28/08/2012 tarih ve 43154 sayılı işleminin iptali istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmelik hükmü ile mali yükümlülük getirildiği, mali yükümlülükler ancak kanunla getirilebileceğinden bu hükmün hukuka aykırı olduğu, eğitimde fırsat eşitliği amacına katkıda bulunan bağışçılarına vefa borcu olarak onların ölene kadar bakımlarını üstlenen …’nın … Siteleri iktisadi amaç gütmediğinden diğer huzurevlerinden ayrıldığı, idarenin dava konusu işlemle kanuna dayanma ilkesini ihlal ettiği ileri sürülmektedir
DAVALILARIN SAVUNMASI :
Davalı Bakanlık tarafından, dava konusu Yönetmelik ve bireysel işlemin kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olduğu, … isimli yaşlının yoksunluk içinde olduğu, İstanbul İlindeki resmi kuruluşlarda kapasitenin dolu olması nedeniyle davacı kuruluşa Yönetmeliğin 27. maddesinin 7. fıkrası uyarınca tertibinin yapıldığı savunulmakta olup, davalı İstanbul Valiliği tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenleme hakkında karar verilmesine yer olmadığına, dava konusu işlemin ise iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, 07/08/2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin 27 nci maddesinin 7 nci fıkrası ile Yönetmeliğin bu kuralına dayanılarak … Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünce, bir yaşlının, … Sitesi Huzurevine ücretsiz yerleştirilmesine ilişkin 28/8/2012 günlü ve 2270-43154 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin “ücret tesbiti” başlıklı 27. maddesinin 7. fıkrasında; her kuruluşun, kapasitesinin en az %5’i oranında ücretsiz yaşlı bakmakla yükümlü olduğu ve ücretsiz bakılacak yaşlıların İl Müdürlüğünce belirleneceği kurala bağlanmış olup dava konusu, Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin bazı maddelerinin iptali istemiyle, “Özel Yaşlı Bakım Kuruluşları Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği” isimli başka bir dernek tarafından açılan davada; Danıştay Onuncu Dairesinin 29/5/2012 gün ve E:2008/9050, K:2012/2624 sayılı kararı ile”…T.C. Anayasasının 61. maddesinde, devletin, yaşlıları koruyacağı ve bu amaçla gerekli teşkilat ve tesisleri kuracağı ve kurduracağının belirlendiği, 2828 sayılı SHÇEK Kanunun 1. maddesinde, Kurumun korunmaya, bakıma veya yardıma muhtaç aile, çocuk, özürlü, yaşlı ve diğer kişilere götürülen hizmetleri planlamak, yürütmek, yürütülmesini sağlamakla görevli ve yetkili kılındığı, bakıma ve korunmaya muhtaç yaşlıların her türlü sosyal ve psikolojik gereksinimlerinin sağlanması görevinin de asıl olarak SHÇEK Genel Müdürlüğüne verildiği Yasanın 4. maddesi ile de bu hizmet alanında doğabilecek boşluğun anılan genel müdürlüğün izni ile özel huzurevleri vasıtasıyla giderilebileceği, bunların çalışma usullerinin SHÇEK tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenleneceğinin öngörüldüğü, bu amaçla çıkarılan Yönetmelik kapsamında yer alan özel kuruluşlara kapasitelerinin %5’i oranında ücretsiz yaşlı bakma zorunluluğu getirilmesinin mali külfet niteliğinde olup, bu konuda bir düzenlemenin ancak yasayla yapılması mümkün olduğundan ve yönetmeliğin dayanağı olan yasada da böyle bir düzenleme bulunmadığından, yönetmelikle bu yükümlülüğün yerine getirilmesi mümkün olmadığı gibi, yukarıda anılan Anayasa hükmü gereğince, Devletce yerine getirilmesi gereken bu görevin, yönetmelik hükmüyle özel kuruluşlara bu şekilde aktarılmasında hukuki isabet görülmediğinden bahisle iptaline karar verildiği” ve anılan kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25.03.2015 tarih ve E.N:2012/2607 K. N:2015/901sayılı kararıyla onandığı anlaşılmış olup, Yönetmeliğin bu hükmünün iptal istemi hakkında karar verilmesine olanak bulunmamaktadır.
Dava konusu Yönetmeliğin bu hükmüne dayalı olarak, … Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünce, … isimli yaşlının, … Sitesi Huzurevine ücretsiz yerleştirilmesine ilişkin 28/08/2012 günlü ve 2270-43154 sayılı işleme gelince ;
Danıştay Onuncu Dairesince iptaline karar verilen yönetmelik hükmü esas alınmak suretiyle tesis olunan işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır .
Açıklanan nedenlerle, dava konusu yönetmelik hükmü hakkında karar verilmesine yer olmadığına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, dava konusu Yönetmelik maddesi ile bu madde uyarınca tesis edilen işlemin iptali yolundaki Danıştay Onuncu Dairesinin 26/04/2016 tarih ve E:2012/7386, K:2016/2341 sayılı kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/10/2018 tarih ve E:2016/4949, K:2018/4080 sayılı kararıyla, davanın …’na ihbarı yapıldıktan sonra karar verilmesi gerekirken, davanın ihbarına ilişkin usul işletilmeksizin verilen kararda bu yönüyle hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle bozulduğu görülmekle, bozma kararına uyularak, … tarih ve E:… sayılı davanın ihbarına ilişkin kararın alındığı ve kararın tebliğe çıkarıldığı, …’nun 11/07/2014 tarihinde vefat ettiğinin davalı idare İstanbul Valiliği tarafından bildirilmesi üzerine gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
… Valiliği Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün 28/08/2012 tarih ve 43155 sayılı işlemi ile 1936 doğumlu … isimli kişinin dava konusu Yönetmeliğin 27. maddesinin 7. fıkrası uyarınca, … Sitesi Huzurevine ücretsiz yerleştirilmesine karar verilmiş, davacı Derneğe … Valiliği Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün 28/08/2012 tarih ve 43154 sayılı işlemi ile bildirimde bulunulmuştur.
Davacı Dernek tarafından, …’nun davacı Derneğe ait Huzurevine yerleştirilmesine ilişkin 28/08/2012 tarih ve 43154 sayılı işlem ile dayanağı 07/08/2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin 27. maddesinin 7. fıkrasının, iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
07/08/2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin 3. maddesinde Yönetmeliğin 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’nun 9. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi ile 34. ve 35. maddelerine dayanılarak hazırlandığı belirtilmiş; şimdiki adıyla 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun dava konusu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihte yürürlükte olan “Kurumun görevleri” başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinde, “Kuruma bağlı olanlar dışında kurulacak sosyal hizmet kuruluşlarının açılış iznine, her türlü standartlarına ve işleyişlerine ilişkin esasları, varsa ücret tarifelerini tespit etmek, onaylamak, denetimini yapmak ve bu esaslara uymayanların faaliyetlerini durdurmak” Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunun görevleri arasında sayılmış;
“Açılış izni ve standartlar” başlıklı 34. maddesinin 1. fıkrasında, “Kurum dışındaki kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek kişiler ve özel hukuk tüzelkişilerince bu Kanun kapsamına giren sosyal hizmet kuruluşlarının kurulmasına, teşvik edilmesine ve açılış izinlerinin verilmesine, varsa ücret tarifelerinin tespitine ilişkin usul ve esaslar ile bu kuruluşların hizmet ve personel standartları bir yönetmelikle düzenlenir.”; “Denetleme esasları” başlıklı 35. maddesinin 1. fıkrasında, “Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek kişiler ve özel hukuk tüzelkişileri tarafından işletilen sosyal hizmet kuruluşlarının 34 üncü maddede yer alan yönetmelik esaslarına uygunluğu Kurumun kontrol ve denetlenmesine tabidir.” hükümlerine yer verilmiştir.
2828 sayılı Kanun’un 34. maddenin 2. fıkrası, “Sosyal hizmet kuruluşlarını kuranlar ve işletenler bu yönetmelik hükümlerine uymakla yükümlüdürler.” şeklinde iken 06/02/2014 tarih ve 6518 sayılı Kanun’un 19. maddesiyle, “Darüşşafaka Cemiyeti hariç olmak üzere özel sosyal hizmet kuruluşlarının kapasitelerinin yüzde üçü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca tespit edilecek kişilerin ücretsiz yararlanması için ayrılır.” şeklinde değiştirilmiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin iptali istenilen “Ücret tespiti” başlıklı 27. maddesinin 7. fıkrasında, “Her kuruluş kapasitesinin en az %5’i oranında ücretsiz yaşlı bakmakla yükümlüdür. Ücretsiz bakılacak yaşlılar İl Müdürlüğünce belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesi:
Dava konusu Yönetmeliğin 4. maddesinin (ı) fıkrasının, 17. maddesinin 3. fıkrasının, 18. maddesinin, 23. maddesinin 4. fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “tek kişilik yatak odalarında lavabo duş ve tuvalet bulunması zorunludur” ibaresinin, 27. maddesinin 7. fıkrasının, geçici 1. maddesinde yer alan “bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra geçen bir yıl içinde” ibaresinin iptali için açılan davada, Dairemizin 29/05/2012 tarih ve E:2008/9050, K:2012/2624 sayılı kararıyla; Yönetmeliğin 4. maddesinin (ı) fıkrasının, 23. maddesinin 4. fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “tek kişilik yatak odalarında lavabo, duş ve tuvalet bulunması zorunludur” ibaresinin, 27. maddesinin 7. fıkrasının iptaline, Yönetmeliğin dava konusu diğer maddeleri yönünden davanın reddine karar verilmiş, anılan kararın iptale ilişkin kısmı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/03/2015 tarih ve E:2012/2607, K:2015/901 sayılı kararıyla onanmış, davalı idarenin karar düzeltme istemi ise, 02/10/2017 tarih ve E:2015/4214, K:2017/2868 sayılı kararla reddedilmiştir.
Bu durumda, dava konusu edilen düzenleme kesinleşmiş yargı kararı ile iptal edildiğinden bu kısım yönünden ayrıca bir karar verilmesine yer olmadığı anlaşılmaktadır.
Dava Konusu … Valiliği Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü İşleminin İncelenmesi:
Dava konusu …’nun davacı Derneğe ait … Sitesi Huzurevine yerleştirilmesine ilişkin … Valiliği Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünce tesis edilen 28/08/2012 tarih ve 43154 sayılı işlem, dayanağı Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin 27. maddesinin 7. fıkrası Dairemizin 29/05/2012 tarih ve E:2008/9050, K:2012/2624 sayılı kararı ile iptal edildiğinden hukuka aykırı bulunmaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 07/08/2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği’nin 27. maddesinin 7. fıkrası yönünden dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. … Valiliği Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün 28/08/2012 tarih ve 43154 sayılı işleminin İPTALİNE,
3. Davacı tarafından yapılan ve posta giderlerinden oluşan toplam … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, davacıdan yersiz olarak alınan … TL harcın davacıya iadesine, davalılardan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılan ve posta giderlerinden oluşan toplam … TL yargılama giderinin davalı Bakanlık üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarların kararın kesinleşmesinden sonra davacıya ve davalı Bakanlığa iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 17/09/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.