Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2019/1110 E. , 2022/5959 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/1110
Karar No : 2022/5959
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Ambalaj San. ve Tic. A. Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri Av. …
İSTEMİN_KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket adına düzenlenen …tarih ve … sayılı dahilde işleme izin belgesinin taahhüt hesabının 2007/2 sayılı Dahilde İşleme Rejimine İlişkin İşlemlerin Bilgisayar Veri İşleme Tekniği Yoluyla Yapılmasına Dair Tebliğ’in 12. maddesine istinaden müeyyideli olarak kapatılmasına ilişkin olarak (mülga) Ekonomi Bakanlığı Marmara Bölge Müdürlüğünün …tarih ve E.…sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:…sayılı kararla; davacı şirketin işletmesinde faaliyet konusu asıl işlem görmüş eşyanın imali esnasında ortaya çıkan ikincil işlem görmüş ürünlerin işletmede tekrar işlenerek ihraç edilen mamüller bünyesinde yurt dışına ihraç edildiğine ilişkin Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Metalürji Fakültesi Biyomühendislik Bölümü tarafından düzenlenen …tarih ve E.…sayılı rapor dikkate alındığında, ithal edilen eşyanın, süresi içinde ihraç edilmeyerek yurt içine satıldığına yönelik somut bir tespitin bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …. İdare Dava Dairesince; davacı şirket tarafından dahilde işleme rejimi kapsamında ithal edilen eşyaların üretim sürecinde kullanıldıktan sonra ekonomik değeri olan ikincil ürünler elde edildiği ve bu ürünlerin fire niteliğinde olmamasına rağmen serbest dolaşıma giriş beyanında bulunulmaksızın iç piyasada satıldığı soruşturma raporu ile ortaya konulduğundan, dahilde işleme rejimi belgesinin müeyyideli olarak kapatılmasına ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, istinaf başvurusuna konu …İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, ihracat taahhüdünün tamamının gerçekleştirildiği, dava konusu işleme karşı itiraz müracaatı yapıldığı, itirazın henüz sonuçlanmadığı, eksik incelemeye dayalı olarak karar verildiği, eksik incelemeye dayalı olarak karar verildiği, aynı gerekçeyle tahakkuk ettirilen para cezalarına karşı vergi mahkemesinde açılan davaların kabul ile sonuçlandığı belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı şirket adına düzenlenen …tarih ve …sayılı dahilde işleme rejimi belgesi kapsamında ithal edilen hammadde, yardımcı madde ve ambalaj ürünlerinin tamamının ihraç edilen ürünler bünyesinde kullanıldığının tespit edilmesi ve davacı şirketin üretim sonucunda ortaya çıkan ikincil bir ürün bulunmadığını beyan etmesi üzerine, 29/12/2015 tarihinde anılan dahilde işleme rejimi belgesinin taahhüt hesabı müeyyidesiz olarak kapatılmıştır.
Davacı şirket hakkında gümrük ve ticaret müfettişi tarafından yapılan inceleme neticesinde düzenlenen … tarih ve …sayılı soruşturma raporunda, anılan dahilde işleme rejimi belgesi kapsamında işlenen ithal eşyasından artan hurda plastik cinsi ikincil işlem görmüş ürünlerin beyan edilmeksizin iç piyasaya satıldığına yönelik tespitlerin bulunduğundan bahisle dahilde işleme rejimi belgesinin taahhüt hesabının müeyyidesiz kapatılmasına ilişkin 29/12/2015 tarihli işlemin geri alınarak davacı şirket tarafından ekonomik değeri haiz hurda niteliğindeki ikincil işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girdiğine ilişkin herhangi bir beyanda bulunulmadığı ve bu ürünler hakkında 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği’nin 38. maddesinin 9. fıkrasında sayılan ve beyanda bulunmayı gerektirmeyen işlemlerin de yapılmadığı gerekçesiyle, dahilde işleme rejiminin müeyyideli olarak kapatılmasına ilişkin …tarih ve E.…sayılı işlem tesis edilmiştir.
Bakılmakta olan dava da anılan işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
27/01/2005 tarih ve 25709 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2005/8391 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Kararı’nın, “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında; “İşlem Görmüş Ürün: İşleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl veya ikincil işlem görmüş ürünü, Asıl İşlem Görmüş Ürün: Dahilde işleme rejimi kapsamında elde edilmesi amaçlanan ürünü, İkincil İşlem Görmüş Ürün: İşleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl işlem görmüş ürün dışındaki ürünü, İthal Eşyası: İşlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile işlem görmüş ürünün bünyesinde yer almamakla birlikte çalışmasını sağlayan madde (yakıt ve yağ dahil) ya da hizmetin devamını sağlayan madde (yedek parça, vb.), ambalaj ve işletme malzemesini, Fire: İşleme faaliyetleri sırasında özellikle kuruma, buharlaşma, sızma veya gaz kaçağı şeklinde yitirilen ve imha olan kısım ile ekonomik değeri olmayan atıkları, …. ifade eder” düzenlemesine yer verilmiştir.
20/12/2006 tarih ve 26382 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği’nin “Kapatma Müracaatının Değerlendirilmesi” başlıklı 38. maddesinin 9. fıkrasında, “Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında ithal edilen eşyadan elde edilen ikincil işlem görmüş ürünün, belge/izin ihracat taahhüdünün kapatılmasından önce gümrük mevzuatı çerçevesinde gümrük idaresi gözetiminde imhası, gümrüğe terk edilmesi, çıkış hükmünde gümrüğe teslimi veya serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre ithali hallerinde, bu ürünün ihracatının gerçekleştirilmesi aranmaz. İkincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma giriş rejimine göre ithali halinde, bu ürünün gümrük idaresine teslimi aranmaz ve bu ürüne ilişkin ithalat vergileri, belge/izin kapsamındaki gerçekleşme oranları üzerinden hesaplanan miktar ve birim fiyat esas alınarak tahsil edilir. Ancak, belge kapsamında yurt içi alım yapılması halinde, bu alıma tekabül eden varsa ikincil işlem görmüş ürünün ihracatının gerçekleşmesi aranmaz. Belge kapsamında, bu fıkra hükmü çerçevesinde işlem yapılması halinde bu durum, ihracatçı birlikleri genel sekreterliklerince taahhüt kapatma yazısında belirtilir.” kuralı; “İhracatın Gerçekleştirilmemesi” başlıklı 43. maddesinin 5. fıkrasında, “Bu Tebliğin 38. maddesinin 9. fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, belge/izin kapsamında ikincil işlem görmüş ürünün ihraç edilmemesi halinde, ithal eşyasına ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı veya asıl işlem görmüş ürünün ihraç edilen kısmı oranında ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı esas alınarak hesaplanan verginin, ilgili gümrük idaresine yatırıldığının tevsiki aranır. Aksi takdirde, bu Tebliğin 45 inci maddesi hükmüne göre işlem yapılır. ” kuralı; Aynı Tebliğin “Dahilde İşleme Tedbirlerine Uyulmaması” başlıklı 45. maddesinde ise, “Dahilde işleme tedbirlerini, dahilde işleme rejiminde ve belgede/izinde belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirmeyenlerden; a) Şartlı muafiyet sistemi kapsamında ithal edilen ve Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihracatı gerçekleştirilmeyen eşyanın ithali esnasında alınmayan vergi….ithal tarihi itibarıyla 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, ithal edilen ve süresi içerisinde ihracı gerçekleştirilmeyen eşya için 4458 sayılı Kanunun 238 inci maddesi hükmü çerçevesinde gümrük vergilerinin 2 (iki) katı para cezası alınır.” kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bakılmakta olan davada uyuşmazlığın, daha önce müeyyidesiz olarak kapatılan …tarih ve …sayılı dahilde işleme izin belgesi taahhüt hesabının, …tarih ve …sayılı gümrük ve ticaret müfettişi raporu esas alınmak suretiyle yeniden açılarak müeyyideli olarak kapatılması işleminden kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uyuşmazlığın çözümü için dava konusu işlemin maddi sebep unsuru niteliğindeki soruşturma raporu incelenerek raporda yer alan tespitlerin değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bahsi geçen soruşturma raporunda, davacının faaliyet alanının polietilen granülden/polietilenden, baskılı-yalın ve çok katlı ambalaj film ve folyoları, polietilen hammaddesinden torba (kargo poşetleri, alışveriş poşetleri) gibi nihai ürünler üretmek olduğu, firmanın faaliyet gösterdiği sektörde, fire, artık gibi unsurların üretim neticesinde kaçınılmaz olarak ortaya çıkacağının değerlendirildiği, üretim sürecinde bir kısmı ikincil işlem görmüş hurda niteliğinde plastiklerin ortaya çıktığı, firmadan temin edilen muhasebe kayıtlarından “120 Alıcılar Hesabında” izlenen kayıtlarda bahse konu hurda cinsi ikincil işlem görmüş ürünün yurt içine muhtelif tarihli faturalarla, plastik geri dönüşümü alanında faaliyet gösteren firmalara satıldığı; davacı şirket tarafından, 2014 yılında 782.025 kilogramı dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithalat yoluyla, 1.968.454,99 kilogramı yurt içi tedarikle toplam 2.750.479,99 kilogram hammaddenin tedarik edildiği, aynı yılda 129.231,50 kilogram miktarında hurda plastiğin yurt içine satıldığı, bu bilgiler çerçevesinde hurda/hammadde oranının 0,046 olarak hesaplandığı, bu orandan hareketle dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithal edilen 782.025 kilogram hammaddeden satışa konu olan hurda miktarının yaklaşık 35.973.15 kilogram olarak tespit edildiği, diğer yıllara ilişkin olarak yapılan hesaplamalarda da aynı yöntemin kullanılarak 2013 yılında 21.954,70 kg, 2015 yılında 40.237,50 kg 2016 yılında 9.234,33 kg kadarının beyan edilmeksizin yurt içi alıcılara satılarak faturalandırıldığı tespitlerine yer verildiği görülmektedir.
Dava konusu işleme ve mahkeme kararına esas alındığı anlaşılan soruşturma raporunun incelenmesinden, yurt içine satıldığı tespit edilen hurda plastiğin elde edildiği ithalat yoluyla tedarik edilen hammadde miktarının somut olarak ortaya konulamadığı, yurt içinden tedarik edilen ve ithal edilen toplam hammadde miktarı ile yurt içine satılan hurda plastik miktarının oranlanmasıyla bulunan oranın ithal edilen hammadde miktarı ile çarpılması suretiyle ithal edilen hammadde miktarından elde edilen yurtiçine satılan plastik miktarına ulaşıldığı anlaşılmış olup; Bölge İdare Mahkemesince, salt anılan rapor esas alınmak suretiyle karar verildiği, rapordaki tespitlerin doğruluğu konusunda herhangi bir araştırma yapılmadığı, kararda davacının bu yöndeki iddialarının karşılanmadığı görülmektedir.
Bu haliyle salt anılan rapor esas alınarak yapılan değerlendirme sonucu karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamakta olup; Bölge İdare Mahkemesince yeniden yapılacak olan yargılamada, …tarih ve …sayılı soruşturma raporunun hazırlanmasına esas teşkil eden müfettiş incelemesi neticesinde elde edilen tüm bilgi ve belgeleri içeren işlem dosyasının dava dosyasına sunulması sağlandıktan sonra, ilk olarak davacının iddiaları çerçevesinde soruşturma raporundaki tespitlerin yerinde olup olmadığı değerlendirilmeli, bu değerlendirme yapılırken yıllara özgü olarak yurt içinden tedarik edilen hammaddelerden elde edilebilecek hurda plastik miktarı hesaplanmalı, yurt içine satılan hurda plastiğin ne kadarlık kısmının ithal edilen hammadelerden elde edildiğinin somut olarak ortaya konulup konulmadığı, anılan raporda yer alan tespitlerin fire oranları dikkate alınmak suretiyle uygun olup olmadığı, hesaplamanın somut verilere dayanıp dayanmadığı dikkate alınmalı ve hammaddelerin işlenmesiyle ortaya çıkacak ürünlerin ne kadarlık kısmının geri dönüştürülebileceği, ne kadarlık kısmının hurda niteliğindeki işlem görmüş ürün olduğu hesaplanmalı ve gerekmesi halinde bu hususlara yönelik bilirkişi incelemesi yaptırılmalıdır.
Öte yandan, davacı tarafından dosyaya sunulan davacı şirket adına düzenlenen …tarih ve …sayılı dahilde işleme izin belgesi taahhüt hesabının aynı rapordaki tespitler nedeniyle müeyyide uygulanarak kapatılması işleminden sonra Ticaret Bakanlığı Marmara Bölge Müdürlüğünce tesis edilen …tarih ve E.…sayılı belgede, müeyyideli olarak kapatılan taahhüt hesabının yeniden açılarak müeyyide uygulanmaksızın kapatıldığı görüldüğünden, Mahkemece yeniden yapılacak yargılamada işbu davanın konusunu oluşturan …tarih ve …sayılı dahilde işleme izin belgesi yönünden de yeni bir işlem tesis edilip edilmediği ve davacının temyiz dilekçesinde belirttiği itiraz müracaatının akıbetinin davalı idareden ve davacıdan sorulması üzerine dosyaya dahil olacak bilgi ve belgelerin de verilecek olan kararda dikkate alınması gerekmektedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin …İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü, mahkeme kararının kaldırılması, davanın reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi …İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 13/12/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.