Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2018/4631 E.  ,  2020/3744 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/4631
Karar No : 2020/3744

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
2- …. Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMLERİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:…. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıların, … Ocağı’nda 13/05/2014 tarihinde meydana gelen kazada eşi/babası …’in hayatını kaybetmesinde idarenin hizmet kusuru olduğu iddiasıyla maddî ve manevî zararlarının giderimi istemiyle yaptıkları 04/05/2015 tarihli başvurunun davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 27/05/2015 tarihli işlemiyle reddi ve davalı Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığınca cevap verme süresi içinde cevap verilmeyerek zımnen reddi üzerine; meydana gelen maden kazasında idarenin ağır hizmet kusuru olduğu, gerekli denetim ve kontrollerin yapılmadığı, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Soma Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yaptırılan araştırma ve soruşturmalarda olayın meydana gelişi ve sonucu bakımından idarenin kusurlu olduğunun tespit edildiği, davalı idarelerin, davacıların eşi/babası …’in vefat etmesinde kusurlu olduklarından bahisle uğranıldığı ileri sürülen zarara karşılık olarak davacılardan eş … için 300.000,00 TL, davacı çocuk … için 400.000,00 TL maddi tazminatın olay tarihinden; davacılardan eş … için 300.000,00 TL manevi; davacı çocuk … için 400.000,00 TL manevi tazminatın davalı idarelere başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…., K:… sayılı kararda; Manisa ili, Soma ilçesi, … Maden Ocağı’nda … tarihinde maden kazası meydana geldiği, …’in olay esnasında madende bulunduğu, maden kazası sonrasında ocaktan dışarı çıkamadığı ve ocakta biriken CO gazından zehirlenerek hayatını kaybettiği, davacıların eşi/babası …’in ölümünde davalı idarelerin hizmet kusurunun bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü kısmen reddi ile 49.500,00 TL manevi tazminatın 04/05/2015 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarelerce davacılara ödenmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat ile maddi tazminat istemleri yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince; istinaf başvurularına konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesi 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDEN
DAVACILARIN İDDİALARI : Davacılar tarafından maddi zararlarının tamamına İş Mahkemesinde hüküm kurulsa da henüz tazmin edilmediği, tahsilde tekerrür esasının hükmün icrası aşamasında değerlendirilmesi gerektiği İdare Mahkemesi karar aşamasında değerlendirilmesinin hatalı olduğu, dava konusu olayda hem ilk derece mahkemesi tarafından hem de bölge idare mahkemesi tarafından davalı idarelerin hizmet kusurunun bulunduğu kabul edildiği halde yaşanan olay karşısında hükmedilen manevi tazminat miktarının yetersiz kaldığı, maddi tazminatın reddedilmesi nedeniyle davalı idareler lehine hükmedilen vekalet ücretinin hatalı olduğu ileri sürülmektedir.
TEMYİZ EDEN
DAVALILARIN İDDİALARI : Davalı idareler tarafından idarelerine husumet yöneltilemeyeceği, dava konusu olayın %100 işverenin kusurundan kaynaklandığı, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporlarının bakılmakta olan dosya kapsamında kendilerine tebliğ edilmediği, hükmedilen manevi tazminat tutarlarının yüksek olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idareler tarafından davacıların temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır. Davacılar tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davacıların temyiz istemlerinin kısmen reddine, kısmen kabulüne, davalı idarelerin temyiz istemlerinin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının davacıların istinaf başvurularının reddine ilişkin kısmının kısmen onanmasına, kısmen bozulmasına, davalı idarelerin istinaf başvurularının reddine ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY:
Davacıların, …. Ocağı’nda 13/05/2014 tarihinde meydana gelen kazada yakınları …’in hayatını kaybetmesinde idarelerin hizmet kusuru olduğu ileri sürülerek davacılardan eş … için 300.000,00 TL,davacı çocuk … için 400.000,00 TL maddi tazminatın olay tarihinden; davacılardan eş … için 300.000,00 TL manevi; davacı çocuk … için 400.000,00 TL manevi tazminatın davalı idarelere başvuru tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.
Dava konusu maden kazası sonrasında ilgililer hakkında yürütülen ceza yargılaması sırasında alınan bilirkişi raporu, … Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılan olay yeri incelemesi, keşif tutanağı ve bilirkişi ön inceleme raporu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan iç denetim ve soruşturma raporları, alınmış ifadeler, Kamu Denetçiliği Kurumunun hazırladığı rapor içeriği, aynı nedenle kazanın yaşandığı madenin işletmecilerine yönelik olarak açılan davada .. İş Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında yapılan bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporu ile davalı idarelerin denetim hizmetlerini kusurlu işlettiğinin kabulü gerektiği, anılan İş Mahkemesi tarafından yapılan keşif sonrası hazırlanan bilirkişi raporunu hazırlayan bilirkişi kurulunun çoğunluk görüşü ile madenin ruhsat sahibi T.K.İ. Genel Müdürlüğünün %15, işveren Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’nin % 70, davalı … Bakanlığının Maden İşleri Genel Müdürlüğünün % 10, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ise % 5 oranında kusurlu bulunduğu belirlenmiştir.
…. İdare Mahkemesince verilen …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacıların destekten yoksun kalma niteliğindeki maddi zararlarının … İş Mahkemesinin … tarih ve E:…, .. sayılı kararıyla giderildiği gerekçesiyle maddi tazminat istemlerinin reddine; davacıların uğradıkları manevi zararların giderilmesi amacıyla davacı eş … için 27,000,00- TL, davacı çocuk … için 22,500,00-TL olmak üzere toplam 49.500,00 TL manevi tazminatın tazminatın davalı idarelere başvuru tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte davalı idarelerce davacılara ödenmesine karar verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :

Davacıların temyiz istemlerinin incelenmesi:
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın davanın kısmen reddine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Ancak, bakılmakta olan davada Mahkemece davacıların 700.000,00 TL maddi tazminat istemlerinin reddine ve reddedilen maddi tazminat yönünden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekalet ücretinin davacılar tarafından davalı idareye ödenmesine karar verilmiştir.
Maddi tazminat talebiyle açılan davalarda, kabul edilen tazminat miktarının önemli kısmının vekalet ücreti olarak davalı idareye ödenmesi, açılan tazminat davasını davacı açısından anlamsız hale getirmekte, bazı olaylarda ise, davacının dava açılmadan önceki durumundan daha kötü bir duruma girmesine neden olmakta, bu durum, gerek Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru kararlarında gerekse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında mahkemeye erişim hakkının ihlali olarak değerlendirilmektedir. Tümden ret ya da kısmen kabul, kısmen ret ile sonuçlanan maddi tazminat davalarında, taraflar lehine hükmedilecek vekalet ücretinin, kişilerin hak arama özgürlüğü kapsamındaki mahkemeye erişim hakkını ihlal etmeden ne şekilde hesaplanacağı konusunda Tarifenin 10. maddesinin 2. ve 3. fıkralarına paralel bir düzenlemeye yer verilmemiş olması nedeniyle, reddedilen maddi tazminatın Tarifenin üçüncü kısmına göre belirleneceğine ilişkin Tarife hükmünün ihmal edilmesi, hakkaniyete daha uygun olacaktır.
Yukarıda yer alan açıklamalar uyarınca, İdare Mahkemesince, reddedilen maddi tazminat miktarı için davalı idare lehine temyize konu Mahkeme kararının verildiği tarihte yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, nispi vekalet ücretine hükmedilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.

Davalı İdarelerin temyiz istemlerinin incelenmesi:
Dava dosyasının ve Dairemizin 2020/2569 Esas sayılı dosyalarında yapılan incelemede, davacıların aynı olay nedeniyle uğradıkları zararların tazmini istemiyle açtıkları davada …İdare Mahkemesinin .. tarih ve E: …., K:… sayılı kararıyla, davanın kabulü ile davacılardan eş … için 27.000,00 TL, davacılardan çocuk … için 22.500,00 TL olmak üzere toplam 49.500,00 TL manevi tazminatın davalı idarelere yapılan başvuru tarihi olan 09/05/2019 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verildiği, bu karara karşı davalı İdarelerce yapılan istinaf başvurularının … Bölge İdare Mahkemesi …. İdare Dava Dairesinin … tarih ve E: … K:… sayılı kararıyla kesin olarak reddedildiği, anılan kararın davalılardan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından temyiz edilmesi üzerine … tarih ve E: …K:… Temyiz No: … sayılı kararla temyiz isteminin reddedildiği, davalı idarenin temyiz başvurusu üzerine söz konusu kararın Dairemizin 12/05/2020 tarih ve E: 2020/2569 K:2020/1308 sayılı kararı ile onandığı görülmüştür.
Bu durumda, davacılara yakınlarının maden kazasında hayatını kaybetmesi nedeniyle … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K:… sayılı kararıyla toplam 49.500,00 TL manevi tazminatın davalı idarelere yapılan başvuru tarihi olan 09/05/2019 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verildiği, bu kararın kesinleştiği göz önünde bulundurulduğunda, bu davada da davacıların manevi tazminat istemlerinin kabulüne karar verilmesinin yerinde olmadığı aksi durumun mükerrer ödemeye sebep olacağı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenle, İdare Mahkemesi kararının davacıların manevi tazminat istemlerinin kısmen kabulüne ilişkin kısmına yönelik davalı idarelerin istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;
1.Davacıların esasa yönelik temyiz istemlerinin reddine, vekalet ücretine ilişkin temyiz istemlerinin kabulüne, davalı İdarelerin temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Davanın kısmen kabulü, kısmen reddine ilişkin …. İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu .. Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E…, K… sayılı kararının; davalı idarelerin istinaf başvurularının reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA, davacıların istinaf başvurularının reddine ilişkin kısmının ONANMASINA, davacıların reddedilen maddi tazminat yönünden davalı idare lehine nispi vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin istinaf başvurusunun reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısımlar hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 13/10/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.