Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2018/322 E.  ,  2020/4951 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/322
Karar No : 2020/4951

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Ent. Bes. Tav. Zah. İnş. San. ve Tic.
Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ….
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI : … Valiliği
VEKİLİ : Av. ….

İSTEMLERİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…., K:… sayılı kararının aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması davacı ve davalı … Belediye Başkanlığı tarafından istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara ili, Çubuk ilçesi, … Mahallesinde bulunan işletmenin tahliye edilmesine ilişkin … Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğünün … tarihli işleminin ve bu işlemin dayanağı olan Ankara Valiliği Mahalli Çevre Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile uyuşmazlık konusu edilen …. Valiliği Mahalli Çevre Kurulu kararının içeriğinde, Ankara Esenboğa Havalimanı çevresinde yer alan büyükbaş ve küçükbaş hayvan çiftlikleri ile kanatlı hayvancılık işletmelerinin halk sağlığı ve hayvan sağlığı açısından sorun teşkil ettiği, hastalık etkenlerinin ulaşım araçları ve vektörler vasıtası ile yurt içinde ve hatta uluslararası düzeyde yayılmasına neden olduğu, son beş yıl içerisinde Çubuk ve Akyurt ilçelerinde birçok hayvan hastalığının tespit edildiği hususlarına yer verildiği ve buna ilişkin raporların dava dosyasına ibraz edildiği görülmekte olup, insan ve hayvan sağlığının korunması amacıyla ruhsatsız olarak faaliyet gösteren işletmelerin kapatılmasının amaçlandığı anlaşıldığından, dava konusu Mahalli Çevre Kurulu kararında hukuka aykırılık bulunmadığı, davacıya ait iş yerinin kanatlı hayvan yetiştirilmesine ilişkin kısmının kapatılmasına dair işlem incelendiğinde ise bakılan davada, davaya konu iş yerine yönelik olarak 10/05/2005 tarihinde yapı ruhsatının, 13/12/2005 tarihinde yapı kullanma izin belgesinin, 25/02/2008 tarihinde gıda üretim sertifikasının (yumurta paketleme), 15/02/2008 tarihinde gıda sicil belgesinin (yumurta paketleme), 22/11/2007 tarihinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatının (yumurta paketleme), 18/10/2007 tarihinde “ÇED gerekli değildir” belgesinin düzenlendiği, iş yerine yönelik olarak yumurta üretimi yapmak üzere iş yeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmediğinin anlaşıldığı, öncelikle, davacı şirketin yumurta paketleme faaliyetini 22/11/2007 tarihli iş yeri açma ve çalışma ruhsatı doğrultusunda yürüttüğü, bu bağlamda da davalı Çubuk Belediye Başkanlığınca davacıya ait iş yerinin yumurta paketlemeye ilişkin kısmının değil de yalnızca iş yerinin kanatlı hayvan yetiştirilmesine ilişkin kısmının kapatılmasına karar verildiğinin görüldüğü, olayda, ilgili mevzuat uyarınca, yetkili ilçe belediyesi denetimine tabi olup, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında yer aldığında kuşku bulunmayan kanatlı hayvancılık işletmelerinin iş yeri açma ve çalışma ruhsatı almaksızın faaliyette bulunamayacağı, ruhsatsız olarak faaliyette bulunanların ise faaliyetlerine son verileceği açık olup, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulunduğu konusunda tartışma bulunmayan davacıya ait iş yerinin kanatlı hayvan yetiştirilmesine ilişkin kısmının kapatılmasına dair işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, bunun yanında, dava dosyasında mevcut olan 11/10/2006 tarihli tutanakta, anılan iş yerinde 41.300 adet tavuğun olduğu, civciv kümesinin boş olduğu belirtilmekle birlikte, aynı tutanakta anılan iş yerinin 40.000 adet civciv kapasitesinin ve 120.000 tavuk kapasitesinin bulunduğunun belirtildiği, ayrıca 11/01/2008 tarihli emisyon izin belgesinde anılan iş yerinin üretim kapasitesinin 57.000 adet tavuk, 13.030.350 ton/yıl yumurta üretimi olarak belirtildiği görülmekte olup, davacı şirketin ruhsata konu faaliyet dışında kanatlı hayvan işletmeciliği yapmadığı yönündeki iddiasına itibar edilmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince; Ankara ili, Çubuk ilçesi, Taşpınar Mahallesinde yumurta üretimi ve yumurta paketleme tesisi işleten davacı şirketin iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyet gösterdiğinden bahisle iş yerinin kapatılmasına ilişkin … Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karar uyarınca iş yerinin 01/04/2014 tarihinde mühürlenerek faaliyetten men edileceğine dair işlemin iptali istemiyle …İdare Mahkemesinin … esasına kayıtlı olarak açılan davada Mahkemenin …. tarih ve E:…. K:… sayılı kararıyla; davacının 22/11/2007 tarihinde ruhsat başvurusunda bulunduğu, başvuru dosyasına eklenen belgeler incelendiğinde, 13/12/2005 tarihli yapı kullanma izin belgesinin açıklama kısmında “üç adet tavuk kümesi (A-B-C Blok) ve iki adet idari bina (D-E Blok) dan ibaret yapılar için düzenlenmiştir” denildiği, 14/08/2001 tarih ve 5360 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde davacı şirketin “yumurta üretimi et tavukçuluğu” işleri ile iştigal edeceğinin belirtildiği, 16/07/2007 tarihli ekspertiz raporunda “(…) firmada mevcut tavuk kafesleri, ısıtıcı, yumurta tasnif makinası, yıkama makinası, havalandırma, otomatik tavuk kafesi, civciv kafesi ile yumurta üretim ve paketleme imalatı ile iştigal edildiği tespit edilmiştir” denilerek 4 adet kümeste toplam 57.000 tavuk bulunduğu tespitine yer verildiği, Ankara Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün 02/11/2007 tarih ve 4391 sayılı yazısında “10/10/2007 tarihinde yapılan denetim ve Müdürlüğe sunulan belgelerin incelenmesi neticesinde, tesiste yumurta üretiminin yapıldığı, 3 adet kümes ve bir adet civciv büyütme kümesinin bulunduğu” açıklamasına yer verildiği, 18/10/2007 tarihinde Ankara Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından, davacı şirketin “42.000 adet tavuk ve 15.000 adet civciv kapasiteli yumurta tavukçuluğu tesisi” projesine çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı verildiği, tesise ilişkin tavuk kümeslerinin ve yumurta paketleme ekipmanlarının yerlerinin gösterildiği krokinin dosyaya eklendiği, bunun üzerine Çankaya Belediye Başkanlığının Sıhhi GSM Ruhsatları ve Gıda Sicili Denetim Komisyonu tarafından 02/01/2008 tarihinde tanzim edilen raporla davacı şirketin tesisi için iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesinin uygun olduğu görüşü üzerine 22/11/2007 tarihinde faaliyet konusu “yumurta paketleme” olan iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği ve her ne kadar davalı idarece davacı şirketin faaliyet konusunun yumurta paketlemesi üzerine olduğu, bu nedenle ruhsat harici tavukçuluk faaliyeti yapıldığının tespit edilmesi üzerine anılan iş yeri hakkında 12/03/2014 tarihli encümen kararının alındığı, bu kararda özetle davacı şirketin ruhsat olmadan faaliyet gösterdiği, ruhsat alması için tutanak ile tebliğ yapılarak (15) günlük süre verildiği, verilen süre sonunda ruhsat almadan faaliyetine devam ettiği gerekçesiyle iş yerinin kapatılmasına karar verildiği belirtilmiş ise de davacının 2007 yılında yaptığı iş yeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunda idareye sunmuş olduğu belgelerde tesiste tavuk ve civciv kümeslerinin bulunduğu, bu şekilde yumurta tavukçuluğu faaliyetinin yapılacağı, yer ve ekipmanların buna göre hazırlandığı, ilgili idarelerden alınan belgelerde ve ekspertiz raporlarında durumun açıkça ortaya konulduğu, bu hâlde davalı idarece verilen “yumurta paketleme” faaliyet konusuna sahip ruhsatın verilmesinden 7 yıl sonra anılan tesis için verilen ruhsatın tavukçuluk faaliyetini kapsamadığı gerekçesiyle davacı şirketin tesisinin mühürlenerek iş yerinin kapatılması yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından bahisle dava konusu işlemin iptaline karar verildiğinin anlaşıldığı, davalı idarenin savunmasında; İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te, kümesli tavuk yetiştirme kısmının kapasitelere göre ayrı ayrı sınıflara ayrıldığı, bu sınıflandırmalardan ayrı olarak yumurta paketleme yerlerinin ayrı bir listede belirtildiği, dolayısı ile davacı işletmenin ÇED belgesinde belirtilen kapasitenin 42.000 tavuk ve 15.000 adet civciv olduğu toplam kapasitesinin 57.000 (20.000 adetten fazla) olduğu hesaba katıldığında, işletmenin 2. sınıf gayrisıhhi müessese kapsamında kaldığı, dolayısı ile davacının 3. sınıf olan yumurta paketleme ruhsatının daha büyük ölçekli tesisler için gerekli olan 2. sınıf ruhsatı kapsamadığı, davacının tavukçuluk faaliyetini ruhsatsız olarak yapması nedeniyle davacıya ait tavukçuluk işletmesinin tahliyesinde hukuka aykırılık bulunmadığının ileri sürüldüğü, bu durumda, yukarıda anılan … İdare Mahkemesi kararı karşında, yumurta tavukçuluğu faaliyetinde bulunmak üzere yapılan ruhsat başvurusu üzerine verilen iş yeri açma ve çalışma ruhsatında belirtilen faaliyet konusu yumurta paketlemenin esasen 42.000 adet tavuk ve 15.000 adet civciv kapasiteli yumurta tavukçuluğu faaliyetini içermesi nedeniyle davalı idarenin bu yöndeki iddialarının yerinde görülmediği, kaldı ki, davalı idare tarafından davacıya, 2007 yılında verilen iş yeri açma ve çalışma ruhsatından sonra yumurta tavukçuluğu amacının dışına çıkılarak kapasitenin artırıldığı ve kanatlı hayvan üreticiliğine geçildiği yolunda bir tespitin yapılmadığı, dava dosyasında mevcut 11/10/2016 tarihli tutanakta da tavuk sayısının 41.300 adet olduğu ve civciv kümeslerinin de boş olduğunun tespiti karşısında davacı şirketin ruhsat dışı kanatlı hayvan işletmeciliği yaptığından bahsolunamayacağından, davacıya ait işletmenin tahliyesi yolunda tesis olunan işleme karşı açılan davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmadığı, … Valiliği Mahalli Çevre Kurulunun … tarih ve … sayılı kararında ise hukuka aykırı bir husus bulunmadığından İdare Mahkemesince bu kısma ilişkin davanın reddedilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle İdare Mahkemesi kararının davacıya ait iş yerinin tahliyesine ilişkin kısmına yönelik davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile kararın bu kısmı kaldırılarak 02/09/2016 tarihli işlemin iptaline, … Valiliği Mahalli Çevre Kurulunun … tarih ve … sayılı kararına yönelik davanın reddine ilişkin kısmına karşı davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davacı tarafından, son yıllarda Esenboğa Havalimanının çevresindeki işletmelere ilişkin durmaksızın idari işlem tesis edildiği, davalar açıldığı ama ruhsatlı yerlerin faaliyetinin engellenmesinin mümkün olmadığı, ruhsatlı ya da ruhsatsız ayrımı yapılmaksızın dava konusu Mahalli Çevre Kurulu kararı ile Hayvan Bilgi Sistemine kısıtlama getirildiği, işletmelerin çalışamaz hâle geldiği, Kurul kararının gerekçesinde yer alan hastalıklara ilişkin hususların hiçbir somut delili, tespiti, bilimsel araştırması bulunmadığı, bu hastalıkların büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda görülebilir olması gerçeği bir yana, davacıya ait yumurta tesisinde on yılı aşkın süredir hiçbir hastalığın görülmediği, kaldı ki, günümüzün modern tesislerinde bu tür vakaların görülmesinin mümkün olmadığı, hastalığın uçak seferleri ile yayılacağı iddiasının ise tamamen gerçeğe aykırı hiçbir bilimsel ve somut veriye dayanmayan ütopik bir iddia olduğu, davalı idarelerin daha önceki yıllarda tesis ettikleri işlemlerle kapatamadığı işletmeleri, bu sefer de hastalık iddiasıyla kapatmaya çalıştığı, hayvancılık faaliyetlerinin bu şekilde kısıtlanmasında hiçbir kamu yararı bulunmadığı, Kurul kararında, bu işletmelerden kaynaklanan atıkların hastalık etkenlerine kaynak oluşturduğu, atıkların bulaşıcı hastalıkların yayılmasına neden olduğu belirtilse de bu iddiaların işletmelerine uygulanabilmesinin mümkün olmadığı, işletmelerinin hayvan çiftliği değil yumurtacılık tesisi olduğu ve yumurta atıklarının bir başka şirketle imzalanan sözleşme gereği toplanıp bertaraf edildiği, koku analizleri sonucunda, işletmelerinin Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik’te yer alan sınır değerlerin altına olduğu, Bölge İdare Mahkemesi kararının istinaf başvurusunun kısmen reddine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı Çubuk Belediye Başkanlığı tarafından, davacı şirkete ait yumurta paketleme ruhsatının iptaline yönelik hiçbir işlem tesis edilmediği, yalnızca ruhsat dışı faaliyette bulunduğu kümeslerinin mühürlenmesi için encümen kararı alındığı ve tahliye tebliğinin düzenlendiği, Bölge İdare Mahkemesi kararının istinaf başvurusunun kısmen kabulüne ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Davalı … Valiliği tarafından, davacının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır. Davalı … Belediye Başkanlığı ve davacı tarafından, karşılıklı olarak temyiz istemlerine yönelik savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davalı Çubuk Belediye Başkanlığının temyiz isteminin kısmen kabulü, davacının temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun ek 1. maddesi uyarınca Danıştay Onuncu ve Altıncı Dairelerinden oluşan Müşterek Kurulca; Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Davacı şirket tarafından Ankara ili, Çubuk ilçesi, … Mahallesinde bulunan iş yerinde faaliyette bulunulabilmesi için … Belediye Başkanlığına 22/11/2007 tarihinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunda bulunulmuştur. Yapı kullanma izin belgesinde, vaziyet planında kümesler gösterilmiş, başvuruda ise faaliyet konusu “yumurta paketleme” olarak belirtilmiştir.
Çubuk Belediye Başkanlığı Ruhsat ve Küşat Servisi tarafından, davacı şirket adına 22/11/2007 tarih ve 2007/41 sayılı, “yumurta paketleme” faaliyet konulu iş yeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmiştir.
Davalı belediye tarafından iş yerinde yapılan denetim sonucunda, yumurta paketleme faaliyeti dışında ruhsatsız olarak tavukçuluk faaliyeti yapıldığından bahisle İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 6. maddesi uyarınca ruhsat alınması için on beş gün süre verilmesine yönelik 21/02/2014 tarihli tutanak düzenlenmiştir.
Verilen süre sonunda iş yerinde yeniden yapılan denetim sonucunda, ruhsat alınmadan faaliyete devam edildiğinden bahisle 10/03/2014 tarihli tutanak düzenlenmiştir.
Bu tutanaklar üzerine, … Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile ruhsat alınması için verilen süre sonunda yapılan denetimde ruhsat alınmadan faaliyete devam edildiği anlaşıldığından, söz konusu iş yerinin kapatılmasına karar verilmiştir.
… Belediye Başkanlığının … tarihli işlemi ile iş yerinin … tarihinde mühürlenerek faaliyetten men edileceği davacı şirkete bildirilmiştir.
Bunun üzerine … Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karar uyarınca iş yerinin … tarihinde mühürlenerek faaliyetten men edileceğine yönelik … Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğünün …. tarihli işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçesinde de yer verilen …. İdare Mahkemesinin …. tarih ve E:2014/440, K:… sayılı kararı ile anılan işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
… Esenboğa Havalimanının uluslararası nitelikte olduğu, her geçen gün artan hava trafiği ve Havalimanının konumu değerlendirildiğinde, çevresinde yer alan büyükbaş ve küçükbaş hayvan çiftlikleri ile kanatlı hayvancılık işletmelerinin halk sağlığı ve hayvan sağlığı açısından sorun teşkil ettiği, hastalık etkenlerinin ulaşım araçları ve vektörler vasıtası ile yurt içinde ve hatta uluslararası düzeyden yayılmasına neden olduğu, bu işletmelerden kaynaklanan atıkların hastalık etkenlerine kaynak oluşturduğu ve hastalık etkenlerini taşıyan vektörlerin üremesi için elverişli ortam yarattığı, bulaşıcı/zoonoz hastalıkların dolaylı olarak yayılmasına neden olduğu, bu hususun Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Ankara ili dahil 41 ilde yürütülmekte olan “Türkiye’de Vektör Kaynaklı Önemli Viral Hastalıkların Teşhisi Vektörlerin Tespiti ve Erken Uyarı Sisteminin Oluşturulması Projesi”nde vurgulandığı, Havalimanı ve çevresinde yer alan Çubuk ve Akyurt ilçesinde son beş yıl içerisinde tüberküloz, bruselloz, kuduz gibi zoonoz hastalıklar ile birlikte hayvan ölümlerine ve ekonomik kayıplara yol açan şap, LSD, PPR, Newcastle vb. hastalıkların tespit edildiği, bu konudaki hayvan ölümleri nedeni ile tazminat ödenmiş olduğu, bölgede bulunan hayvancılık işletmeleri ile yerleşim birimleri ve Havalimanının iç içe girmiş olduğu ve bu hususun halk sağlığını tehdit eder boyuta ulaştığı, belirtilen hususların ayrıca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca değerlendirildiği ve bu kurumun 17/08/2016 tarih ve 26744 sayılı yazısı ile konunun Mahalli Çevre Kurulunun gündemine alınabileceğinin bildirildiği dikkate alınarak; Ankara Valiliği Mahalli Çevre Kurulunca 26/08/2016 tarih ve 2016/60 sayılı karar alınmış, bu kararın 2. maddesi ile İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında bölgede ruhsatsız olarak faaliyet gösteren büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvancılık işletmelerinin faaliyetlerinin durdurulmasına, bu işlemlerin işletme birinci sınıf ise büyükşehir belediyesince, ikinci veya üçüncü sınıf ise ilçe belediyelerince yerine getirilmesine karar verilmiştir.
Davalı … Belediye Başkanlığının … tarihli işlemi ile Mahalli Çevre Kurulu kararında belirtilen nedenlerle, ikinci sınıf olarak nitelendirilen iş yerinin tahliye edilmesi gerektiği bildirilmiştir. Bakılan dava ise bu işlemler üzerine … tarihinde açılmıştır. Sonrasında ise iş yerine yönelik olarak 09/09/2016 tarihli tutanak düzenlenmiş ve 21/09/2016 tarihli encümen kararında da iş yerinin kapatılmasına yönelik karar alınmıştır.
Bu süreçten sonra, Bölge İdare Mahkemesi kararında alıntılanan …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı, Danıştay Onuncu Dairesinin 10/03/2020 tarih ve E:2016/9376, K:2020/1093 sayılı kararı ile bozulmuştur.
İLGİLİ MEVZUAT:
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 4. maddesinde; “3 üncü maddede belirtilen merciler, iznin verilmesi için yapılacak beyan ve incelemelerde aşağıda öngörülen genel kriterlere göre düzenlenecek yönetmeliği esas alırlar. a) İnsan sağlığına zarar vermemek, b) Çevre kirliliğine yol açmamak, c) Yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemelere aykırı davranmamak.” hükmü yer almıştır.
10/08/2005 tarih ve 25902 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in “İşyeri açılması” başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında; “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz… İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.” düzenlemesine ve “Gayrisıhhi Müesseseler” başlıklı Üçüncü Kısmı’nda yer alan “İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler” başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasında; “Yetkili idareler, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler için yapılacak beyan ve incelemelerde; insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemeleri esas alır.” ve 23. maddesinin 6. fıkrasında; “Ruhsat verilmesini takiben yapılacak kontrol ve denetimlerde, ikinci fıkrada belirtilen kriterlere aykırı beyan ve durumun tespiti halinde, işyerine bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde verilmiş olan ruhsat, yetkili idare tarafından iptal edilerek işyeri kapatılır ve ilgililer hakkında ruhsat vermeye yetkili idareler tarafından ayrıca yasal işlem yapılır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Anılan Yönetmelik’in ekinde yer alan Gayrisıhhî Müesseseler Listesi’nde ise bu müesseseler sınıflarına göre sıralanmıştır. Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar, 30 kg ve üzeri 3.000 baş ve üzeri domuz besi çiftlikleri ve 900 baş ve üzeri dişi domuz üretim çiftlikleri birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler arasında; bir üretim periyodunda 20.000-60.000 adet arası tavuk, 30.000-85.000 adet arası piliç veya eş değeri diğer kanatlı kapasitedeki tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri, 30 kg ve üzeri, 1.000-3.000 baş arası domuz besi çiftlikleri ve 300-900 baş arası dişi domuz üretim çiftlikleri, 500 adet ve üzeri büyükbaş ve 1.000 adet ve üzeri kapasitedeki küçükbaş kapasiteli büyükbaş ve küçükbaş besi tesisleri, yumurtanın konserve edildiği tesisler ile organik gübre üreten iş yerleri ikinci sınıf gayrisıhhî müesseseler arasında; bir üretim periyodunda 500-20.000 adet arası tavuk, 500-30.000 adet arası piliç veya eş değeri diğer kanatlı kapasitedeki tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri, 30 kg ve üzeri, 10-1.000 adet arası domuz besi çiftlikleri ve 5-300 baş arası dişi domuz üretim çiftlikleri, 20-500 adet arası büyükbaş ve 100-1.000 adet arası kapasitedeki küçükbaş ve büyükbaş besi tesisleri ile yumurta paketleme yerleri üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler arasında sayılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Mahalli Çevre Kurulu kararı ve tahliye işleminin yumurta paketleme faaliyetine ilişkin kısmı bakımından Bölge İdare Mahkemesi kararının incelenmesi:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın ilgili kısmı usûl ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Tahliye işleminin tavukçuluk faaliyetine ilişkin kısmı bakımından Bölge İdare Mahkemesi kararının incelenmesi:
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyet gösteren iş yerlerinin yetkili idarelerce her zaman kapatılabileceği, ruhsata sahip iş yerlerine ise aykırılık ya da noksanlık için on beş gün süre verileceği, verilen sürenin sonunda belirtilen hususlar giderilmez ise iş yerine ait ruhsatın iptal edileceği düzenlenmiştir. Tavuk, piliç gibi kanatlı hayvan üretiminin yapıldığı yerlerin üretim miktarına göre gayrisıhhî müessese sınıflarının farklılık gösterdiği, yumurta paketleme faaliyetinin de üçüncü sınıf gayrisıhhî müessese olarak belirlendiği anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, Bölge İdare Mahkemesince, dava konusu belediye işleminin iptaline karar verilirken, davacı şirketin 2007 yılında iş yeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusu yaparken sunduğu belgelerde tesiste tavuk ve civciv kümeslerinin bulunduğu, bu şekilde yumurta tavukçuluğu faaliyetinin yapılacağı, yer ve ekipmanların buna göre hazırlandığı, “yumurta paketleme” faaliyet konulu iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verildikten yıllar sonra anılan tesiste ruhsatsız olarak tavukçuluk faaliyeti yapıldığından bahisle işlem tesis edildiği belirtilmiştir.
Davacı şirket tarafından 2007 yılında yapılan ruhsat başvurusunda, faaliyet konusu açıkça “yumurta paketleme” olarak belirtilmiştir. Yapılan başvuruda sunulan yapı kullanma izin belgesi, vaziyet planı gibi belgelerde kümeslere ilişkin bilgilere yer verilmesi, tesisin yumurta tavukçuluğu yapılacak şekilde hazırlanması, idare tarafından “yumurta paketleme” faaliyet konulu iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verildikten yıllar sonra dava konusu işlemlerin tesis edilmiş olması; tavukçuluk faaliyeti bakımından ruhsat dışı faaliyette bulunulduğu gerçeğini değiştirmemektedir. Bir başka deyişle, Bölge İdare Mahkemesince belirtilen hususlar davacı şirket bakımından kazanılmış hak teşkil etmemektedir. Yönetmelik’te yumurta paketlemenin ayrı, kanatlı hayvan üretiminin ayrı bir şekilde listelendiği de dikkate alındığında, davacı şirket tarafından yumurta paketleme faaliyet konulu iş yeri açma ve çalışma ruhsatı ile tavukçuluk faaliyetinde bulunabilmesine imkan bulunmamaktadır. Bu durumda, tahliye işleminin tavukçuluk faaliyetine yönelik kısmında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davalı Çubuk Belediye Başkanlığının temyiz isteminin (tahliye işleminin tavukçuluk faaliyetine yönelik kısmı bakımından) kısmen kabulüne,

3. … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının Mahalli Çevre Kurulu kararı ve tahliye işleminin yumurta paketleme faaliyetine ilişkin kısmı bakımından ONANMASINA, tahliye işleminin tavukçuluk faaliyetine ilişkin kısmı bakımından BOZULMASINA,
4. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, … tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.