Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2018/2506 E.  ,  2023/421 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/2506
Karar No : 2023/421

DAVACI : … Oto Galericileri Derneği (…)
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / ANKARA
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin;
a) 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “yetki belgesi alan” ibaresinin ve 4. fıkrasının,
b) 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendinin,
c) 10. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “…ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.” ibaresinin,
iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından; dayanak 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 1. maddesine göre, Kanun’un amacının, perakende ticaretin serbest piyasa ortamında etkin ve sürdürülebilir rekabet şartlarına göre yapılması olduğu, dava konusu düzenlemelerle getirilen “yetki belgesi alınması, yetki belgesinin 5 yıl süreyle geçerli olması, yetki belgesi verilecek gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarlarda lise mezunu olma şartının aranması ile pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması” kurallarının ise, anılan Kanun’un amacına aykırı şekilde serbest piyasa ortamının ve ticari hayatın gelişiminin engellenmesi sonucunu doğuracağı, aynı zamanda davalı idareye dava konusu kurallara yönelik düzenleme yapma yetkisinin verildiğine dair dayanak Kanun’da açık bir hüküm olmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idare tarafından; dava konusu Yönetmeliğin 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarıldığı, Yönetmelik ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin sektörün kendisine özgü bir hukuki çerçeveye kavuştuğu, geniş bir kitleye hitap ederken sınırlarının tam olarak belirlenememesi sebebiyle uygulamada pek çok sıkıntının bulunduğu, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin yetki belgesi ile yapılacak olmasının ve ilgili kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olmasının başta ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin meslek olarak tanımlanması ve bu işle iştigal eden kişilerin mesleki itibarının korunması olmak üzere hizmet kalitesi ve tüketici memnuniyetinin arttırılmasını sağlayacağı, yetki belgesi süresinin 5 yıl olmasının sebebinin yetki belgesi aldıktan sonra aranan koşulları halen taşıyıp taşımadıklarının takibinin sağlanması olduğu, 5 yıl sonunda ücretsiz olarak yenilendiği, gerek ilk başvurunun gerekse de yenileme işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirildiği ve kişilere bir külfetinin olmadığı, en az lise mezunu olma şartının ülkemiz milli eğitim politikasıyla uyumlu olduğu, mesleki yeterlilik belgesi hususunda Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine yönelik iki adet ulusal yeterlilik belirlendiği, dava konusu Yönetmelik maddelerinde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “Yetki Belgesi” şartı, 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendi ve 10. maddesinin 1. fıkrası yönünden davanın reddi; 5. maddesinin 4. fıkrası yönünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin “İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edebilecek kişiler ve yetki belgesi” başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “Yetki Belgesi” şartının, aynı maddenin 4. fıkrasında yer alan “Yetki belgesinin geçerlilik süresi 5 yıldır” ibaresinin, “Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlar” başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin 2. alt bendinde yer alan “en az lise mezunu olması” ibaresinin ve “Mesleki yeterlilik belgesi” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir” ibaresinin iptali istenilmektedir.
Dava konusu yönetmelik 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılmıştır.
Yönetmelik ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin sektörün kendisine özgü bir hukuki çerçeveye kavuştuğu,, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin yetki belgesi ile yapılacak olmasının ve ilgili kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olmasının başta ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin meslek olarak tanımlanması ve bu işle iştigal eden kişilerin mesleki itibarının korunması olmak üzere hizmet kalitesi ve tüketici memnuniyetinin arttırılmasını sağlayacağı, yetki belgesi süresinin 5 yıl olmasının sebebinin yetki belgesi aldıktan sonra aranan koşulları halen taşıyıp taşımadıklarının takibinin sağlanması olduğu, 5 yıl sonunda ücretsiz olarak yenilendiği, gerek ilk başvurunun gerekse de yenileme işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirildiği ve kişilere bir külfetinin olmadığı, en az lise mezunu olma şartının ülkemiz milli eğitim politikasıyla uyumlu olduğu, mesleki yeterlilik belgesi hususunda Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine yönelik iki adet ulusal yeterlilik belirlendiği ve dava konusu Yönetmelik maddelerinde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Bakılan dava, 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin “İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edebilecek kişiler ve yetki belgesi” başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “yetki belgesi alan” ibaresinin ve aynı maddenin “Yetki belgesinin geçerlilik süresi beş yıldır.” şeklindeki 4. fıkrasının; “Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlar” başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin “En az lise mezunu olması,” şeklindeki (2) numaralı alt bendinin; “Mesleki yeterlilik belgesi” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “…ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 1. maddesinde, bu Kanunun amacının; perakende işletmelerin açılış ve faaliyete geçiş işlemlerinin kolaylaştırılması, perakende ticaretin serbest piyasa ortamında etkin ve sürdürülebilir rekabet şartlarına göre yapılması, tüketicinin korunması, perakende işletmelerin dengeli bir şekilde büyüme ve gelişmesinin sağlanması ve perakende işletmelerin faaliyetleri ile bunların birbirleri, üretici ve tedarikçilerle ilişkilerinin düzenlenmesi olduğu; 2. maddesinde, bu Kanun’un; perakende işletmelerin açılış, faaliyet ve denetimlerine ilişkin usul ve esaslar ile bu Kanunun uygulanmasında Bakanlık, yetkili idare ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görev, yetki ve sorumluluklarını kapsadığı hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, “Bakanlık”, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı; (d) bendinde, “Esnaf ve sanatkâr işletmesi”, 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde tanımlanan esnaf ve sanatkârlarca işletilen işletme”; (ı) bendinde, “Perakende işletme”, alışveriş merkezi, büyük mağaza, zincir mağaza, bayi işletme, özel yetkili işletme, perakende ticaretle uğraşan diğer ticari işletmeler ile esnaf ve sanatkâr işletmeleri; (i) bendinde, “Perakende ticaret”, mal ve hizmetlerin perakende işletmelerce satışı ve pazarlanmasıyla ilgili faaliyetler bütünü olarak belirtilmiş;
“Görev ve yetkiler” başlıklı 16. maddesinde ise, “Bakanlık;
a) Perakende sektörünün ve perakende işletmelerin ülke genelinde dengeli bir şekilde yayılması, büyümesi ve gelişmesine yönelik çalışmalar yapmaya,
b) Taşınmaz ve ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımı gibi ticari faaliyetleri yürütenlere yönelik mesleki davranış kurallarını belirlemeye ve bu faaliyetlerin yürütülmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya,
c) İstatistiki bilgileri derlemeye, düzenlemeye ve yayımlamaya,
ç) Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak oluşan tereddütleri gidermeye, ikincil düzenlemeler yapmaya ve her türlü idari tedbiri almaya, görevli ve yetkilidir.” hükümlerine yer verilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte olan haliyle; 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan dava konusu İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin “Amaç” başlıklı 1. maddesinde, Yönetmeliğin amacının, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu; “Kapsam” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, “Bu Yönetmelik; ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden gerçek ve tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların ikinci el motorlu kara taşıtı alım satım faaliyetlerini, yetki belgesinin verilmesi, yenilenmesi ve iptaline ilişkin usul ve esasları, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletme, toplu işyeri ve pazarlarda aranan şartları, ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımında ödeme yöntemlerini, noterlerin ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin yükümlülüklerini ve Bakanlık, yetkili idare ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarını kapsar.” hükmüne yer verilmiş;
“Tanımlar” başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, “ikinci el motorlu kara taşıtı”, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. maddesinde tanımlanan ve trafik siciline tescilli olan motosiklet, otomobil, arazi taşıtı, otobüs, kamyonet, kamyon ve lastik tekerlekli traktör niteliğindeki taşıtlar; (ç) bendinde, “ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti”, doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen ikinci el motorlu kara taşıtının satışı ve pazarlanmasıyla ilgili faaliyetler bütünü; (f) bendinde, “mesleki yeterlilik belgesi”, 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu’nun 22. maddesi çerçevesinde verilen belge; (ğ) bendinde, “yetki belgesi”, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edilebilmesi için ticari işletmeler ile esnaf ve sanatkâr işletmeleri adına düzenlenen belge olarak tanımlanmış;
“İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edebilecek kişiler ve yetki belgesi” başlıklı 5. maddesinde, “(1) İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti, işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkârlar tarafından yapılır.
(2) Yetki belgesi, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmenin bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından verilir, yenilenir ve iptal edilir.
(3) Yetki belgesi, her bir işletme için ayrı ayrı düzenlenir ve devredilemez.
(4) Yetki belgesinin geçerlilik süresi beş yıldır.”… kurallarına;
“Yetki belgesi verilmesinde aranan şartlar” başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, “İşletmeye yetki belgesi verilebilmesi için;
a) 18 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartların taşınması,
b) Esnaf ve sanatkârlar odasına, ticaret ve sanayi odasına veya ticaret ve sanayi odalarının ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odasına kayıtlı olunması,
c) Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması,
ç) Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün;
1) On sekiz yaşını doldurmuş olması,
2) En az lise mezunu olması,
3) Mesleki yeterlilik belgesine sahip olması,
4) İflas etmemiş veya iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olması,
5) Konkordato ilan etmemiş olması,
6) Kasten işlenen bir suçtan dolayı affa uğramış olsalar dahi devletin güvenliğine, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya ve devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hüküm giymemiş ya da ticaret ve sanat icrasından hükmen yasaklanmamış olması,
gerekir.” kurallarına;
“Mesleki yeterlilik belgesi” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında, “6 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen kişiler ile ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.” kuralına yer verilmiştir.
Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesi:
A) Davanın Konusuz Kalıp Kalmadığı Hususunun İncelenmesi:
13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin dava konusu maddelerinin tamamında, 15/08/2020 tarihli ve 31214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile bir takım değişikliklerin yapıldığı görüldüğünden, dava açıldıktan sonra yapılan söz konusu değişiklikler nedeniyle bakılan davanın konusuz kalıp kalmadığının ayrıca irdelenmesi gereği doğmuş; bununla birlikte, Yönetmelik değişikliklerinin içerik, anlam ve kapsamlarının farklılığı (örneğin, bazı hükümler herhangi bir değişikliğe uğramamasına rağmen Resmi Gazete’de yeniden yayımlanmıştır) nedeniyle söz konusu değerlendirmenin her madde yönünden ayrı ayrı yapılmasının uygun olacağı sonucuna varılmış, bu itibarla dava konusu Yönetmelik kurallarının bu yönden incelenmesine geçilmiştir.
1) Yönetmeliğin 5. maddesinin 4. fıkrasının incelenmesi:
Anılan fıkrada, yetki belgesinin geçerlilik süresinin beş yıl olduğu kurala bağlanmış; davacı tarafından, kuralla 6585 sayılı Kanun’un amacına aykırı şekilde serbest piyasa ortamının ve ticari hayatın gelişiminin engellenmesine neden olunduğu ileri sürülmüştür.
15/08/2020 tarihli ve 31214 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle; dava konusu Yönetmeliğin 5. maddesinde yapılan değişiklik sonucu, yetki belgesinin geçerlilik süresine ilişkin kurala yer verilmemiş; yine 8. maddesinin 1. fıkrasında yapılan değişiklik sonucu, yetki belgesinin, 5. maddenin 3. fıkrasında belirtilen bilgilerden herhangi birinde değişiklik olması durumunda yenileneceği öngörülmüştür. Başka bir anlatımla, yetki belgesinin beş yıl boyunca geçerli olacağına dair dava konusu düzenleme, Yönetmelikte yapılan söz konusu değişikliklerle yürürlükten kaldırılmıştır. Bu haliyle, aktarılan değişiklikler ile davacının anılan maddeye yönelik talebi yerine gelmiş bulunduğundan, bu kısım yönünden davanın konusuz kaldığı sonucuna varılmıştır.
2) Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “yetki belgesi alan” ibaresinin, 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendinin, 10. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “…ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.” ibaresinin incelenmesi:
Anılan maddelerde yapılan değişikliklerin, uyuşmazlığın esasına etkili ve davacının iddialarını karşılar nitelikte olmaması, bazı kuralların içerik açısından herhangi bir değişikliğe uğramaksızın Resmi Gazete’de (başka fıkra ve bentlerde de olsa) aynen yeniden yayımlanması karşısında; anılan fıkra, bent ve kısımlar yönünden uyuşmazlığın esasının incelenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
B) Yönetmeliğin Yetki Yönünden İncelenmesi:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde; perakende sektörünün ve perakende işletmelerin ülke genelinde dengeli bir şekilde yayılması, büyümesi ve gelişmesine yönelik çalışmalar yapmak, ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımı gibi ticari faaliyetleri yürütenlere yönelik mesleki davranış kurallarını belirlemeye ve bu faaliyetlerin yürütülmesine ilişkin düzenlemeler yapmak, 6585 sayılı Kanun’un uygulanmasıyla ilgili olarak oluşan tereddütleri gidermek, perakende ticarete yönelik ikincil düzenlemeler yapmak ve her türlü idari tedbiri almak, perakende ticarete ilişkin mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek konusunda Ticaret Bakanlığının yetkili olduğu; ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden gerçek ve tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların ikinci el motorlu kara taşıtı alım satım faaliyetlerini, yetki belgesinin verilmesi, yenilenmesi ve iptaline ilişkin usul ve esasları, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletme, toplu işyeri ve pazarlarda aranan şartları, bu yerlerin faaliyetlerine ilişkin yükümlülüklerini ve Bakanlık, yetkili idareler ile ilgili diğer kurum ve kuruluşların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretine ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin de anılan yetki kapsamında kaldığı; dolayısıyla dava konusu kuralları içeren Yönetmelikte yetki yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı açıktır.
C) Davanın, Konusuz Kalmadığı Sonucuna Varılan Yönetmelik Kuralları Yönünden, Davacının İddiaları İle Sınırlı Olarak İncelenmesi:
1) Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “yetki belgesi alan” ibaresinin incelenmesi:
Yukarıda yer verilen -dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle- mevzuat hükümlerine göre; ikinci el motorlu kara taşıtları ticaretinin, işletmenin yaptığı yazılı başvuru üzerine bulunduğu yerdeki il müdürlüğü tarafından Yönetmeliğin 6. maddesinde yer alan şartları haiz olduğunun anlaşılması halinde, işletme adına düzenlenecek yetki belgesi ile yapılması mümkündür. Dolayısıyla, adına yetki belgesi düzenlenmeyen işletmelerin, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapmaları hukuken mümkün bulunmamaktadır.
Yönetmeliğin, yetki belgesi düzenlenmesi koşullarının düzenlendiği 6. maddesi ile bu maddenin atıfta bulunduğu 18. maddede ise, genel olarak, ticari işletmenin veya esnaf ve sanatkar işletmesinin taşıması gereken asgari fiziki standartlar, bu işletmeleri kendi adına işleten tacir ile esnaf ve sanatkarların sahip olması gereken asgari yaş, mezuniyet, iktisadi-itibari-mesleki yeterlilik, adli sicil kaydına ilişkin koşullar ile meslek odası ve vergi kayıtlarına sahip olma şartları sayılmıştır.
İkinci el motorlu kara taşıtları ticaretinin usul ve esasları, kimler tarafından hangi şartlarda yürütülebileceği, ikinci el motorlu kara taşıtları ticaretine ilişkin ilke, kural ve yükümlülükler, ilk defa 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan dava konusu İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik hükümleri ile belirlenmiş, başka bir anlatımla anılan Yönetmeliğin yürürlüğünden önce ikinci el motorlu kara taşıtları ticareti alanındaki faaliyetler, sektörel bir düzenleme ve hatta kayıt olmaksızın yürütülmüştür (Gelir/kurumlar vergisi ve meslek odası kaydı bulunmayanlar dahi faaliyette bulunmuştur.). Bu nedenle, anılan faaliyete yönelik sektörel düzensizliğin yanı sıra güven ve nitelik sorunlarının ve buna bağlı olarak kamuoyu nezdinde olumsuz algı ve düşük meslek itibarının yaşandığı bilinen bir gerçektir.
Bu kapsamda, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edilebilmesi için, işletmeye yönelik olarak asgari fiziki koşulların; tacir ile esnaf ve sanatkarlara yönelik olarak ise, asgari yaş, mezuniyet, iktisadi-itibari-mesleki yeterlilik, adli sicil kaydına ilişkin koşullar ile meslek odası ve vergi kayıtlarına sahip olma şartlarının (dolayısıyla yetki belgesi alınması şartının) aranmasının; ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin sağlıklı, güvenilir ve nitelikli bir ortamda, etkin ve sürdürülebilir rekabet şartlarına uygun bir şekilde sürdürülmesi, tüketicinin korunması, mesleki saygınlığın tesis edilmesi; kısaca, sektörün hizmetin gerekleri ve kamu yararı doğrultusunda düzen içine sokulması amaçlarına yönelik olduğu ve bu haliyle 6585 sayılı Kanun’a uygun bulunduğu anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, ikinci el motorlu kara taşıtları ticareti alanında faaliyette bulunulabilmesi için yetki belgesi alınması gerektiğine yönelik kural içeren dava konusu ibarede, dayanak mevzuata, kamu yararına ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
2) Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendinin incelenmesi:
Dava konusu bent ile, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti işiyle iştigal eden/edecek gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün en az lise mezunu olması şartı getirilmiştir.
Buna göre, bentte sayılan kişilerin, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyeti yürüten işletmelerin sahipleri, temsilcileri ve/veya üst düzey yöneticileri olduğu dikkate alındığında; bu kişilere yönelik asgari lise mezuniyeti koşulu aranmasının; ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin sağlıklı ve nitelikli bir ortamda sürdürülmesi, asgari hizmet ve personel standartları belirlenerek sektörde nitelikli insan kaynağı oluşturulması, hizmet kalitesinin ve güvenliğinin yükseltilmesi, bu suretle tüketici memnuniyetinin artırılması ve mesleki saygınlığın tesis edilmesi; kısaca, sektörün hizmetin gerekleri ve kamu yararı doğrultusunda düzenlenmesi amaçlarına yönelik olduğu ve bu haliyle 6585 sayılı Kanun’a uygun bulunduğu; aynı zamanda ülkemizce 12 yıl olarak kabul edilen zorunlu eğitim süresine yönelik milli eğitim politikasıyla da uyumlu olduğu, davacı tarafından ileri sürülen hukuka aykırılık nedenlerinin dava konusu düzenlemenin iptalini gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşılmaktadır.
3) Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “…ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.” ibaresinin incelenmesi:
Dava konusu ibarede, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerektiği öngörülmüştür. Her ne kadar Yönetmeliğin dava konusu ilk halinde, pazarlama ve satış personeli tanımına yer verilmemiş ise de, gerek düzenlemenin bütünü ve uygulama, gerekse 15/08/2020 tarihli Resmi Gazete nüshasında yayımlanan değişiklikte yapılan tanım gözetildiğinde, anılan personelin, işletmede iş sözleşmesi ile çalışan ve bilfiil alım-satım, pazarlama faaliyetinde bulunup ilgili işlemleri tamamlayan kişi olduğu anlaşılmaktadır.
Mesleki yeterlilik sisteminde, bir meslek dalının icra edilebilmesi için gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumlar belirlenmekte; saha tecrübesi, işyeri eğitimleri, sertifika programları ve mesleki kurslar gibi farklı eğitim yollarından da yararlanılarak bu yetkinliklere sahip işgücü yetiştirilmekte, başarılı olanlara ise “mesleki yeterlilik belgesi” verilmektedir.
Buna göre, dava konusu kuralla, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin, katıldıkları mesleki yeterlilik eğitimi sonucunda başarılı bulunarak mesleki yeterlilik belgesi alan, nitelik kazandırılmış pazarlama ve satış personeli tarafından yürütülmesinin, böylelikle mesleki kalitenin artırılmasının amaçlandığı anlaşıldığından, bu kişilerde mesleki yeterlilik belgesi aranmasına ilişkin dava konusu düzenlemede dayanağı mevzuata, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, davacı tarafından, 6585 sayılı Kanun’da, “yetki belgesi, asgari mezuniyet ve mesleki yeterlilik belgesi” koşulları getirmesi konusunda davalı idareye yetki verilmediği iddia edilmiş ise de; yukarıda da belirtildiği üzere, anılan Kanun’da ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetinin yürütülmesine ve bu faaliyeti yürütenlere, perakende sektörünün gelişmesine yönelik düzenlemeler yapmakla yetkili kılınan davalı Bakanlığın, bahse konu koşulları getirmesinin anılan yetki kapsamında bulunduğu kuşkusuzdur. Bu itibarla, davacının aksi yöndeki iddiaları yerinde görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesinin 4. fıkrası yönünden konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. 13/02/2018 tarih ve 30331 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “yetki belgesi alan” ibaresi, 6. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendi, 10. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “…ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapılan işletmede pazarlama ve satış personeli olarak çalıştırılan kişilerin mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekir.” ibaresi yönünden DAVANIN REDDİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin takdiren 1/2’si olan … TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına, 1/2’si olan … TL’nin ise davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 09/02/2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.