Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2018/1128 E. , 2020/6406 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/1128
Karar No : 2020/6406
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Turizm İnş. San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
… İl Müdürlüğü
… Milli Emlak Dairesi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMLERİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı, istinaf başvurularının reddi yolundaki kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, … ilçesi, … Mahallesinde bulunan 4.407,12 m² yüzölçümlü ve tamamı Maliye Hazinesine ait … ada, … parsel sayılı taşınmazın 3.325,00 m²’lik kısmının 03/11/2012-20/01/2016 tarihleri arasındaki dönemde su oyunları tesisleri yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 702.344,99 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; mahallinde 05/01/2017 tarihinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda alınan bilirkişi raporuyla dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu işlemin 351.138,85 TL’lik kısmında hukuka aykırılık, 351.206,14 TL’lik kısmında ise hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem kısmen iptal edilmiş, kısmen de dava reddedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesince; tarafların istinaf başvurularına konu … İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacı tarafından; taşınmazın mülkiyetine ilişkin dava dışı … Belediye Başkanlığı Encümen kararı ile yapılan tevhit işleminin iptaline karar verildiği ve ayrıca emsal araştırması ve imar durumu yönünden yetersiz inceleme yapılan bilirkişi raporunun dayanak alınmasının hukuka aykırı olduğu; Davalı idare tarafından ise dava konusu işlemin mevzuata uygun olduğu ve idarenin takdir yetkisini kısıtlayacak mahiyette yargı kararı verilemeyeceği iddialarıyla Bölge İdare Mahkemesi kararının aleyhlerine olan kısımlarının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup, davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden davacının üçüncü kez istemiş olduğu yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeyerek işin esasına geçildi, gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava, İstanbul ili, … ilçesi, … Mahallesinde bulunan 4,407.12 m² yüzölçümlü ve tamamı Maliye Hazinesine ait … ada, … parsel sayılı taşınmazın 3.325,00 m²’lik kısmının 03/11/2012-20/01/2016 tarihleri arasındaki dönemde yönetim binası, havuz, giriş alanı ve yol yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 702.344,99 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin iptali istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan haliyle 75. maddesinin 1. fıkrasında, “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 74. maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 85. maddesinin 1. fıkrasında, “Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde “Taşınmaz Tespit Tutanağı”na dayanılarak, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere bedel tespit komisyonunca ecrimisil tespit ve takdir edilir” hükmü; aynı maddenin 2. fıkrasında ise, “Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. İşgalin şekli, Hazine taşınmazının konumu ve taşınmazdan elde edilen gelir gibi unsurlar itibariyle asgari ecrimisil tutarlarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir” düzenlemesi yer almaktadır.
20/08/2011 tarih ve 28031 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 336 sıra numaralı Milli Emlak Genel Tebliği’nin “Ecrimisilin Tespit ve Takdir Edilmesi” başlıklı 5. maddesinde, “(3) Hazine taşınmazlarının gerçek veya tüzel kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde; tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde taşınmaz tespit tutanağına dayanılarak bedel tespit komisyonunca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere, tarımsal amaçlı kullanımlar ile belediye ve mücavir alan sınırları dışında gelir getirici unsur taşımayan kullanımlar için taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde birbuçuğundan; belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve planlı alanlarda tarım dışı kullanımlar için ise taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde üçünden az olmamak üzere ecrimisil tespit ve takdir edilir… (5.)Emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri belirlenmemiş olan Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerler için ecrimisil tespit ve takdirinde, birim değeri belirlenen en yakın emsal taşınmazın emlak vergisine esas metre kare birim değeri dikkate alınır… (10) Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği gibi hususlar göz önünde bulundurulur. (11) Ecrimisil tespit ve takdir edilirken, Hazine taşınmazının değerini etkileyebilecek; a) İmar durumu, b) Yüzölçümü, c) Niteliği, ç) Verimi (tarım arazilerinde), d) Alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı, e) Konumu, f) Taşınmazın kullanım şekli ve işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği, gibi her türlü ölçütler dikkate alınır. (12) Ecrimisilin tespitinde ayrıca; aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur…” düzenlemesine yer almıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 31. maddesiyle “bilirkişi” konusunda atıfta bulunulan 6100 sayılı Kanun’un 266. maddesinde, “Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir” kuralı yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda incelenen mevzuat uyarınca Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar için emlak vergisine esas asgari değerinin %3’ünden az olmayacak şekilde ecrimisile hükmedileceği kuşkusuzdur.
Dosyanın incelenmesinden; davalı idare tarafından mahallinde yapılan tespite ilişkin 20/01/2016 tarihli Taşınmaz Tespit Tutanağında, mülkiyeti Hazineye ait … ada, … parsel sayılı 4.407,12 m² yüzölçümlü taşınmazın 3.325,00 m²’lik kısmının yönetim binası, havuz, giriş alanı ve yol oluşturulmak suretiyle işgal edildiğinin tespit edildiği; … tarih ve … sayılı Ecrimisil Kıymet Takdir Kararında ise taşınmazın 2012 yılı m² birim bedelinin 58,294 TL/m², 2013 yılı m² birim bedelinin 61,84 TL/m², 2014 yılı m² birim bedelinin 64,61 TL/m², 2015 yılı m² birim bedelinin 71,23 TL/m² ve 2016 yılı m² birim bedelinin ise 75,00 TL/m² olarak tespit edilerek 03/11/2012-20/01/2016 tarihleri arasındaki dönem için toplam 702.344,99 TL ecrimisil hesaplandığı görülmüştür.
Uyuşmazlığın çözümü için Mahkemece yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen ve karara dayanak alınan bilirkişi raporunda ise işgale konu taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin ve taraflar arasındaki ecrimisil isteminden kaynaklı diğer uyuşmazlıklara ilişkin dava dosyaları araştırılmaksızın ve makul bir gerekçe sunulmaksızın, davalı idare tarafından 2016 yılı için öngörülen ecrimisil bedelinin %50’si oranında ecrimisil takdir edildiği belirtilerek, anılan bedele TÜİK ÜFE artış oranı uygulanmak suretiyle; 2012 yılı için 29,26 TL/m², 2013 yılı için 30,82 TL/m², 2014 yılı için 32,43 TL/m², 2015 yılı için 35,54 TL/m² ve 2016 yılı için ise 37,50 TL/m² birim bedeli tespit edilerek 03/11/2012-20/01/2016 tarihleri arasındaki dönem için toplam 351.138,85 TL ecrimisil alınabileceği yönünde kanaat bildirildiği anlaşılmaktadır.
Dava dosyasının, aynı taraflar arasında, aynı alanın işgali sebebiyle ecrimisil istemlerine ilişkin olarak temyiz aşamasında derdest bulunan; Dairemizin E:2016/6911 sayılı (3.590,97m2 alanın, 29/08/2007-20/10/2009 tarihleri arasındaki dönemde işgali sebebiyle 139.547,22 TL bedelli ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemine ilişkin) dosyası ve E:2016/9776 sayılı (3.590,97 m2 alanın, 21/10/2009-26/06/2012 tarihleri arasındaki dönemde işgali sebebiyle 163.617,52 TL bedelli ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemine ilişkin) dosyası ile … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı (3.325 m2 alanın, 27/06/2012-02/11/2012 tarihleri arasındaki dönemde işgali sebebiyle 22.865,80 TL bedelli ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemine ilişkin davanın reddi yolundaki ve … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı itirazın reddine ilişkin kararı sonucunda kesinleşen) dosyasıyla birlikte incelenmesinden; dava konusu alan yönünden 2009 yılı m² birim bedelinin 15,00 TL/m² olarak yargılama aşamalarından geçerek kesinleşmiş olduğu ve devam eden dönemler yönünden de bu bedelde artış uygulanmak suretiyle 2012 yılı m² birim bedelinin ise 19,61 TL/m² olarak tespit edildiği görülmüştür.
Bu durumda, yargı kararıyla kesinleşmiş olan 2009 yılı m² birim bedeli üzerinden 2012 yılı birim m² bedelinin de yargı kararıyla belirlenmiş olması karşısında, dava konusu işgal döneminin 03/11/2012-31/12/2012 tarihleri arasındaki kısmına, kesinleşen bu bedelin uygulanacağında kuşku bulunmamakla birlikte; 2013 yılı ve müteakip yıllar için (01/01/2013- 20/01/2016 dönemi) ise İdare Mahkemesince; yukarıda incelenen mevzuat uyarınca öncelikle ilgili idareden işgale konu alanın emlak vergisine esas asgari değerinin sorulmasından sonra; emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde üçünden az olmayacak şekilde, emsal ecrimisillerin, kira bedellerinin ve önceki dönem kullanımların da dikkate alınması ve yeniden değerleme oranı kullanılmak suretiyle hesaplama yapılması veya gerek görülmesi halinde yeni bir bilirkişi heyeti marifetiyle dosya kapsamı üzerinden bilirkişi incelemesi yapılarak m² birim bedelinin ve neticeten dava konusu, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki 3.325,00 m²’lik alanın, yönetim binası, havuz, giriş alanı ve yol yapılmak suretiyle 03/11/2012-20/01/2016 tarihleri arasındaki dönemde fuzulen işgali sebebiyle davacıdan istenebilecek ecrimisil bedelinin hesaplanması suretiyle bir karar verilmesi gerekmekte iken bu hususlar gözetilmeden, eksik incelemeye dayalı bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle dava konusu işlemin kısmen iptali, kısmen de davanın reddi yolunda verilen … İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf istemlerinin reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin kısmen iptaline, davanın kısmen reddine ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 16/12/2020 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.