Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2016/9132 E.  ,  2020/4628 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/9132
Karar No : 2020/4628

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Gübre Yem İnş. Tur. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir ili, … ilçesi, … Asfaltı, No:… adresinde yer alan akaryakıt istasyonunun, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ve 1608 sayılı Kanun’un 1. maddesi gereğince iş yeri açma ve çalışma ruhsatı alındığı andaki şartlarına dönülünceye kadar faaliyetten men edilerek kapatılmasına ilişkin İzmir Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; davacı şirkete ait akaryakıt istasyonu için düzenlenen … tarih ve … sayılı ikinci sınıf gayrisıhhi müessese ruhsatının alındığı andaki imar durumu yürürlüğünü devam ettirdiği ve mevcut imar planında istasyonun araç giriş-çıkışına ilişkin olarak herhangi bir değişiklik olmadığı dikkate alındığında, akaryakıt istasyonunun araç giriş çıkışının imar durumundaki şartlara göre yapılmasının zorunlu olduğu, yapılan denetimler sonucunda araç giriş-çıkışına ilişkin olarak gerekli düzenlemelerin yapılmadığı tespit edilen akaryakıt istasyonunun bu düzenlemeyi ve gerekli şartları sağlayıncaya kadar faaliyetten men edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, iş yerinin kazanılmış hakkı bulunduğu, giriş-çıkışların mevzuata uygun olarak düzenlendiği, İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu, temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davacının temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince; Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, davacının duruşma istemi 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 17. maddesinin 2. fıkrası uyarınca yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
İzmir ili, … ilçesi, … Asfaltı, No:… adresinde bulunan davacı şirkete ait akaryakıt istasyonuna İzmir-Aydın asfaltından araç giriş ve çıkışı yapılmaması, dosyasındaki imar planı örneğinde gösterildiği şekilde sadece istasyonun arkasından giriş-çıkış yapılması koşuluyla davalı idare tarafından … tarih ve … sayılı iş yeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmiştir.
Ruhsat denetim ekibince 12/05/2010 tarihinde yapılan denetimde, iş yerinde ruhsata aykırı şekilde giriş-çıkış yapıldığı tespit edilmiş, 23/01/2012 tarihinde yapılan denetimde de 12/05/2010 tarihli denetimde tespit edilen hususların geçerliliğini koruduğu tutanak altına alınmıştır.
Bu tespitlerin ardından, dava konusu İzmir Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile İzmir ili, … ilçesi, … Asfaltı, No:… adresinde yer alan akaryakıt istasyonunun, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ve 1608 sayılı Kanun’un 1. maddesi gereğince iş yeri açma ve çalışma ruhsatı alındığı andaki şartlarına dönülünceye kadar faaliyetten men edilerek kapatılmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
20/05/1930 tarih ve 1498 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun’un 1. maddesinde; “Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir. Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir. Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır.
” hükmüne yer verilmiştir.
17/06/1989 tarih ve 20198 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 3. maddesinde, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı vermeye yetkili merciler sayılmış; 4. maddesinde, 3. maddede belirtilen mercilerin, iznin verilmesi için yapılacak beyan ve incelemelerde, a) İnsan sağlığına zarar vermemek, b) Çevre kirliliğine yol açmamak, c) Yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemelere aykırı davranmamak kriterlerine göre düzenlenecek yönetmeliğin esas alınacağı hükme bağlanmıştır.
13/07/2005 tarih ve 25874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun belediyelerin yetkileri ve imtiyazlarının sayıldığı 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; “Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.” hükmüne yer verilmiştir.

10/08/2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde; “…d) İkinci sınıf gayrisıhhî müessese: Meskenlerden mutlaka uzaklaştırılması gerekmemekle beraber izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatleri üzerine gerek tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için inceleme yapılması gereken işyerlerini, … ifade eder.”, “İşyeri açılması” başlıklı 6. maddesinde; “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır. İşyeri ruhsatları yetkili idarelerin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından bu Yönetmelikte öngörülen sürede imzalanır; ruhsat için ayrıca, meclis veya encümen tarafından bir karar alınmaz. Ruhsat, Örnek 5’te yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenir…”, “Sıhhi İşyerleri” başlıklı İkinci Kısmı’nda yer alan 13. maddenin 2. fıkrasında; “İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir.” ve “İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler” başlıklı 23. maddesinde; “İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müessese açmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler; işin özelliğine göre bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kriterlere uygun olarak işyerini düzenledikten sonra bu Yönetmeliğin eki Örnek 2’de yer alan başvuru formunu doldurarak yetkili idareye ibraz eder. Yetkili idareler, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler için yapılacak beyan ve incelemelerde; insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemeleri esas alır… Ruhsat verilmesini takiben yapılacak kontrol ve denetimlerde, ikinci fıkrada belirtilen kriterlere aykırı beyan ve durumun tespiti halinde, işyerine bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde verilmiş olan ruhsat, yetkili idare tarafından iptal edilerek işyeri kapatılır ve ilgililer hakkında ruhsat vermeye yetkili idareler tarafından ayrıca yasal işlem yapılır…” düzenlemelerine yer verilmiştir. Yönetmelik’in Ek-2 Gayrisıhhî Müesseseler Listesi’nde ise akaryakıt istasyonları ikinci sınıf gayrisıhhî müessese olarak gösterilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1608 sayılı Kanun’un 1. maddesi incelendiğinde, iş yerinde tespit edilen noksanlığın ya da aykırılığın verilen süre sonunda giderilmemesi hâlinde, 1608 sayılı Kanun uyarınca idarelerin iş yerlerini yalnızca yasaklanan faaliyetten men edebilmesinin söz konusu olduğu, iş yerinin tamamen faaliyetten men edilebilmesi bakımından bu Kanun kapsamında idarelere verilmiş bir yetkinin olmadığı anlaşılmaktadır.
İş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip ikinci ya da üçüncü sınıf gayrisıhhi müessese niteliğindeki bir iş yerinde noksanlığın ya da aykırılığın tespit edilmesi hâlinde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 23. maddesi uyarınca, tespit edilen noksanlığın ya da aykırılığın giderilmesi için ruhsat sahibine on beş gün süre verilmesi, bu süre sonunda noksanlığın ya da aykırılığın giderilmemesi hâlinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edilerek iş yerinin kapatılması gerektiği kurala bağlanmıştır.
Uyuşmazlığa bakıldığında ise dava konusu akaryakıt istasyonu için düzenlemiş iş yeri açma ve çalışma ruhsatı bulunduğu, bu nedenle Yönetmelik’in 23. maddesindeki usûlün işletilmesi ya da ruhsat geçerliliğini koruduğu için ruhsat gereği hak sahibi olunan faaliyet engellenmeyecek şekilde iş yerinin yasaklanan faaliyetten men edilmesi gerektiği açıktır.
Bu durumda, akaryakıt istasyonunun, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ve 1608 sayılı Kanun’un 1. maddesi gereğince iş yeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlendiği andaki şartlarına dönülünceye kadar faaliyetten men edilerek kapatılmasına ilişkin işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.