Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2016/8994 E. , 2020/7064 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/8994
Karar No : 2020/7064
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından Batman ili, Merkez ilçesi, … köyünde kain, tapunun … parselinde kayıtlı bulunan ve mülkiyeti davacıya ait taşınmazın da içinde yer aldığı alanda yapılan toplulaştırma işlemleri sonucunda, taşınmazdan toprak alınması suretiyle uğranıldığı iddia edilen zararlara karşılık olarak 88.904,23 TL tazminatın zarar tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Mahkemenin 05/12/2014 tarihli ara kararı ile davalı idareden söz konusu kazı çalışmasının niçin yapıldığının sorulması üzerine, davalı idarece gönderilen bilgi ve belgelerden Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nün 16/01/2015 tarihli yazısıyla söz konusu parselde yürütülen toplulaştırma projesi kapsamında herhangi bir kazı çalışması yapılmadığının belirtildiği, 04/02/2015 ve 10/03/2015 tarihli ara kararları ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nden söz konusu parselin bulunduğu bölgede toplulaştırma projesi kapsamında herhangi bir kazı çalışması yapılıp yapılmadığının sorulması üzerine, idarelerce söz konusu parselde herhangi bir kazı çalışması yapılmadığının belirtildiği, yine 10/03/2015 tarihli ara kararı ile davacıdan söz konusu parselden kazı yapılması suretiyle toprak alınmasına yönelik çalışmanın davalı idare ya da DSİ tarafından yapıldığını gösterir her türlü bilgi ve belgenin istenmesi üzerine, davacı vekili tarafından, … Sulh Hukuk Mahkemesi’nin … Esas ve … D.İş sayılı kararı üzerine yapılan tespit sonucunda bu zararın davalı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından kaynaklandığı sonucuna varıldığı belirtilmiş ise de söz konusu zararın davalı idarece yapılan toplulaştırma projesi kapsamında meydana geldiğine ilişkin herhangi bir bilgi ve belge sunulmadığı anlaşılmakla, davalı idarece söz konusu alanda kazı çalışması yapılmadığının beyan edildiği ve Batman Sulh Hukuk Mahkemesi’nin tespit kararı üzerine hazırlanan raporların sadece zarar tespitine yönelik olduğu, söz konusu zararın idarenin eyleminden kaynaklandığına ilişkin herhangi bir tespit yapılmadığı hususları dikkate alındığında, meydana geldiği iddia edilen zarar ile idarenin eylem veya işlemi arasında herhangi bir illiyet bağı kurulamadığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir.
TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, toplulaştırma sonucunda maliki olduğu tarla vasıflı taşınmaza zarar verildiğinin … Sulh Hukuk Mahkemesi kararıyla ortaya çıktığı, bu zararın, hukuken ödemekle yükümlü olan davalı idare tarafından karşılanmadığı, Mahkemece iddiaların cevapsız bırakıldığı, keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması yönündeki talebinin dikkate alınmadığı, bu nedenle eksik inceleme sonucu verilen Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, haksız ve hukuka aykırı olan temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY_TETKİK_HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve hukuka uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından Batman ili, Merkez ilçesi, … köyünde kain, tapunun … parselinde kayıtlı ve mülkiyeti kendisine ait olan taşınmaza, davalı idarenin toplulaştırma projesi kapsamında DSİ ana kanalının geçirilmesi sırasında toprak alınması suretiyle zarar verildiği iddiası ile bu zararın tespiti amacıyla … Sulh Hukuk Mahkemesi’nde tespit davası açılması sonucunda D. İş E:… sayılı dosya kapsamında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemelerinde davacının 88.904,23 TL zarara uğradığı tespit edilmiştir. Bu zararın tazmini istemiyle 09/12/2013 tarihli dilekçe ile davalı idareye başvuruda bulunulmuşsa da, davalı idarece … Sulh Hukuk Mahkemesi kararının delil tespiti ile ilgili olduğu gerekçesiyle davacı başvurusunun reddi üzerine 88.904,23 TL tazminatın zarar tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 125. maddesinin son fıkrasında “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür” hükmü yer almaktadır.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Doğrudan doğruya tam yargı davası açılması” başlıklı 13. maddesinde, “İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren, dava süresi içinde dava açılabilir.” hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık, davacının maliki olduğu Batman ili, Merkez ilçesi, … köyünde kain, tapunun … parselinde kayıtlı taşınmazın bulunduğu alanda yapılan toplulaştırma işlemi sırasında uğradığı iddia edilen zararının, davalı idare tarafından taşınmazın yüzeyinden toprak alınması eyleminden kaynaklanıp kaynaklanmadığı, başka bir deyişle davacının zararının davalı idarenin eylemi sonucunda oluşup oluşmadığı ve oluşan zarar ile idarenin eylemi arasında illiyet bağı bulunup bulunmadığına ilişkindir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından taşınmazından toprak alınmak suretiyle zarar verildiği iddiasıyla Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü aleyhine zararının tespiti amacıyla … Sulh Hukuk Mahkemesine başvuruda bulunulduğu, … Sulh Mahkemesinin … tarih ve Değişik İş E:…, D. İş K:… sayılı kararıyla davacının zarar tespiti isteminin kabulüne karar verildiği, … Sulh Hukuk Mahkemesince mahallinde 06/08/2013 tarihinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, Fen Bilirkişisi tarafından sunulan 16/08/2013 tarihli raporda; toplam kazı alanının 6.094,52 m² olup dava konusu … parsele tekabül eden alanın ise 4.214,27 m² olduğu, Ziraat Bilirkişisi tarafından sunulan 15/08/2013 tarihli rapor ile 23/09/2013 tarihli ek raporda; … parsel sayılı taşınmazın üzerinden Devlet Su İşleri ana kanalının geçirilmesi sırasında toprak alınmak suretiyle zarar verildiği, taşınmaz üzerinde bulunan antep fıstığı ağaçlarının da kaybolduğu hususlarının tespit edildiği, bunun üzerine tespit edilen zarar miktarının kendisine ödenmesi istemiyle Batman İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne 09/12/2013 tarihli dilekçesiyle başvurulduğu, istemin reddi üzerine açılan davada Mahkemece yapılan ara kararlara verilen cevaplar doğrultusunda davalı Tarım ve Orman Bakanlığı ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce dava konusu taşınmazın bulunduğu alanda kazı çalışması yapılmadığı sonucuna varılarak davanın reddedildiği görülmektedir.
Davacının … parsel sayılı taşınmazının da bulunduğu alanda arazi toplulaştırma işlemi ve su kanalı projesinin gerçekleştirildiği, bu sırada dava konusu parsele toprak alınmak suretiyle zarar verildiği hususunda tereddüt bulunmamakta olup zarara neden olan eylemin hangi idare tarafından yapıldığı tespit edilememiş, Mahkemece davalı Tarım ve Orman Bakanlığı ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nce kazı yapılmadığı yolunda verilen cevaplar esas alınmak suretiyle davalı idarenin ya da diğer idarenin eylemi sonucunda zarar oluştuğuna dair bir bilgi ve belgenin dosyaya sunulmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Buna göre, … Sulh Hukuk Mahkemesinin tespit dosyasındaki bilirkişi raporlarından da görüleceği üzere zararın Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün su kanalı yapımı sırasındaki kazı çalışmasından kaynaklandığının belirtildiği göz önünde tutulduğunda, Mahkemece gerek arazi toplulaştırması uygulaması ve gerekse su kanalı yapımı çalışmalarında davacının taşınmazına zarar veren idarenin tespiti bakımından ilgili idarelerin zarara neden olan eylem tarihinde yaptığı çalışmaların neler olduğuna ilişkin kayıtların, eylem tarihi itibarıyla dava konusu taşınmazın ve bulunduğu alana ilişkin uydu fotoğraflarının, arazi toplulaştırması ve su kanalı çalışması öncesi ve sonrasında dava konusu taşınmazın toprak kalitesinin tespitine ilişkin (toprak derecelendirme vs.) davalı idare nezdinde yapılan çalışmalara dair bilgi ve belgelerin istenilmesi ile zarara neden olan eylemin hangi idare tarafından yapıldığının tespiti veya gerekli görülürse keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması gerekmektedir.
Bu durumda, eksik inceleme sonucunda, … Sulh Hukuk Mahkemesinin tespit kararı üzerine hazırlanan raporların sadece zarar tespitine yönelik olduğu ve söz konusu zararın idarenin eyleminden kaynaklandığına ilişkin herhangi bir tespit yapılmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.