Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2016/8062 E. , 2020/5014 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/8062
Karar No : 2020/5014
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMLERİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Kadıköy ilçesi, … Mahallesi, … Sokakta bulunan, … pafta, … ada, … parsel sayılı ve tamamı davalı idareye ait 80,50 m² yüz ölçümlü taşınmazın davacı tarafından beyaz eşya satış ve teşhir mağazası olarak kullanılmak suretiyle 01/04/2008-31/03/2013 tarihleri arası dönemde fuzulen işgal edildiğinden bahisle davacıdan 301.191,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile bu ecrimisil ihbarnamesine yapılan itirazın reddi yönündeki … tarih ve … sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararıyla; davacının işgalindeki taşınmazın davalı idarenin mülkiyetine geçtikten sonraki dönemde toplam 43.633,40 TL ecrimisil getirebileceğinin anlaşılması karşısında, dava konusu işlemin anılan miktara ilişkin kısmında hukuka aykırılık, fazlaya ilişkin 257.557,60 TL’lik kısmında ise hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin kısmen iptaline, davanın kısmen reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davalı idare tarafından, vakıf taşınmazlarının mutasarrıf varissiz öldüğü anda ya da gaip olduğunda tescil işleminden önce vakfa intikal ettiği, … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı 19/12/2001 tarihli kararı ile gaiplik kararı verildiği, ecrimisil talebinin hukuka uygun olduğu belirtilerek, mahkeme kararının iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davacı tarafından, … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasından açılan davanın devam ettiği, taşınmazda kiracı olduğu, ihale feshedilince de kiracı olarak taşınmazı kullanmaya devam ettiği belirtilerek, mahkeme kararının redde ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup, davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Gayrimenkul mülkiyeti tapu siciline tescil ile gerçekleşmekte ise de, Medeni Kanunda bu kurala istisnalar getirilmiş ve tescilsiz iktisap halleri düzenlenmiştir. Kanunda istisna olarak düzenlenen tescilsiz iktisap hallerinde mülkiyet tescilden önce geçmekte, tescil kurucu değil sadece bildirici bir nitelik taşımaktadır. Nitekim, … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih, E…., K…. sayılı kararıyla; davacı Vakıflar İdaresinin 323.000,00 TL ihale satış bedelinin kendilerine verilmesi için Hazine aleyhine açtığı davada … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E…. sayılı kararıyla, taşınmazın mutasarrıfının gaipliği nedeniyle mahlulen vakfına rücu ettiğinin tespitine, ihale bedelinin vakıflar idaresine ödenmesine karar verildiği belirtilmek suretiyle, davalının zamanaşımı itirazı dikkate alınarak, adli yargıda davanın açıldığı tarih olan 01/07/2013 tarihinden geriye doğru 5 yıl için ecrimisil istenebileceğinden 01/07/2008 tarihinden itibaren ecrimisil ödenmesine hükmedilmiş, mezkur karar kesinleşmiştir. Ancak bakılmakta olan davada, idare tarafından 01/04/2008-31/03/2013 dönemine ilişkin olarak ecrimisil talep edildiği, adli yargıda 01/07/2008 tarihinden itibaren ecrimisil ödenmesine karar verildiği dikkate alındığında, 01/04/2008 – 01/07/2008 tarihleri arasındaki döneme isabet eden ecrimisil bedeli (adli yargıda 2008 yılı için aylık 3.750,00 TL.nin kesinleştiği dikkate alınarak) yönünden davanın reddine, aşan kısmın adli yargıda kesinleşen mahkeme kararıyla ödenmesi nedeniyle iptaline karar verilmesi gerektiğinden, tarafların temyiz istemlerinin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, İstanbul ili, Kadıköy ilçesi, … Mahallesi, … Sokakta bulunan, … pafta, … ada, … parsel sayılı ve tamamı davalı idareye ait 80,50 m² yüz ölçümlü taşınmazın beyaz eşya satış ve teşhir mağazası olarak kullanılmak suretiyle 01/04/2008-31/03/2013 döneminde fuzulen işgal edildiğinden bahisle 301.191,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile bu ecrimisil ihbarnamesine yapılan itirazın reddi yönündeki … tarih ve … sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu taşınmaz … Vakfından icareli 2 katlı ahşap ev olup, maliki … adına 13/10/1939 tarihli kadastro tespiti ile kaydedilmiştir. …’nin gaipliği nedeniyle … Sulh Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:… sayılı kararıyla İstanbul Defterdarı kayyım tayin edilmiştir. Davacı taşınmazı kayyım idaresinden 01/01/1998 tarihli kira sözleşmesi ile kiralamıştır. … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla …’nin gaipliğine ve taşınmazın Hazine adına tesciline karar verilmiş olup, 09/02/2002 tarihinde taşınmaz Hazine adına tescil edilmiştir.
Mezkur taşınmaz 2886 sayılı Kanun uyarınca 24/09/2003 tarihinde yapılan ihale ile 323.000,00 TL bedelle davacı …’na satılmış ise de, davacının taksitleri ödememesi nedeniyle Hazine tarafından 17/05/2008 tarihinde sözleşme feshedilmiştir.
Davacı tarafından tapu iptali ve tescil talebiyle İstanbul Valiliği aleyhine açılan davada, … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, davanın kabulü ile İstanbul ili, Kadıköy ilçesi, … Mahallesi, … Sokakta bulunan … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazın Hazine adına olan kaydının iptal edilerek davacı … adına tapuya tesciline karar verilmiş ise de, … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davacı taksitleri ödemede temerrüde düştüğünden davalının fesih hakkı olduğu, davacının sözleşmeye aykırı davranması nedeniyle feshin haklı olduğu belirtilerek mahkeme kararı bozulmuş, davacının karar düzeltme talebi … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reddedilmiştir. Bozma kararına uyulmak suretiyle … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verilmiş, mahkeme kararı … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla onanmış, karar düzeltme talebi … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reddedilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerlendirme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca takdir edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 74. maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 85. maddesinin 1. fıkrasında, “Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde “Taşınmaz Tespit Tutanağı”na dayanılarak, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere bedel tespit komisyonunca ecrimisil tespit ve takdir edilir” hükmü; aynı maddenin 2. fıkrasında ise, “Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. İşgalin şekli, Hazine taşınmazının konumu ve taşınmazdan elde edilen gelir gibi unsurlar itibariyle asgari ecrimisil tutarlarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir” düzenlemesi yer almaktadır.
20/08/2011 tarih ve 28031 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin “Ecrimisilin Tespit ve Takdir Edilmesi” başlıklı 5. maddesinin 3. fıkrasında, Hazine taşınmazlarının gerçek veya tüzel kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, taşınmaz tespit tutanağına dayanılarak bedel tespit komisyonunca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve planlı alanlarda tarım dışı kullanımlar için taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde üçünden az olmamak üzere ecrimisil tespit ve takdir edileceği; 5. fıkrasında, Emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri belirlenmemiş olan yerler için, birim değeri belirlenen en yakın emsal taşınmazın emlak vergisine esas metre kare birim değerinin dikkate alınacağı; 10. fıkrasında, ecrimisilin tespit ve takdirinde, İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği gibi hususların göz önünde bulundurulacağı ve 11. fıkrasında ise ecrimisil tespit ve takdir edilirken, Hazine taşınmazının değerini etkileyebilecek; imar durumu, yüzölçümü, niteliği, verimi (tarım arazilerinde), alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı, konumu, taşınmazın kullanım şekli ve işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği gibi her türlü ölçütlerin dikkate alınacağı ve 12. fıkrasında da ecrimisilin tespitinde ayrıca aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurların göz önünde bulundurulacağı düzenlemelerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden, … tarih ve … yevmiye sayısıyla Hazine adına hükmen tescil edilen dava konusu taşınmazın ihale ile davacıya satışı yönünde işlem tesis edilirken, davalı idareden taşınmaz üzerindeki vakıf şerhinin kaldırılıp kaldırılmayacağının sorulması üzerine davalı idare tarafından taşınmazın Hazine adına yapılan tescilinin geçersiz olduğu gerekçesiyle açılan dava sonucunda … Asliye Hukuk Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile taşınmazın Hazine adına olan tapu kaydının iptal edilerek Vakıflar Genel Müdürlüğü adına tesciline karar verildiği, verilen kararın kesinleşmesi neticesinde 06/08/2012 tarihinde dava konusu taşınmazın davalı idare adına tescil edildiği, davalı idare tarafından taşınmaz 06/08/2012 tarihinde tapuda kendi idareleri adına tescil edilmiş ise de kesinleşmiş mahkeme kararına göre gaipliğine karar verilen malikin gaipliğine karar verildiği tarihte taşınmazın davalı idareye intikal ettiği, bu nedenle taşınmazın vakfa intikal ettiği tarihten itibaren ecrimisil talep etme hakkının bulunduğu öne sürülerek dava konusu taşınmaza ilişkin olarak davacının dava konusu taşınmazı 01/04/2008-31/03/2013 tarihleri arasında beyaz eşya satış yeri olarak kullanmak suretiyle fuzulen işgal ettiğinden bahisle söz konusu döneme yönelik olarak davacıdan 301.191,00 TL ecrimisil istenilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda taşınmazın dava konusu dönemde toplam 286.168,03 TL ecrimisil getirebileceği belirtilmiş ise de, Mahkemece dava konusu taşınmazın 06/08/2012 tarihinde davalı idare adına tescil edildiği, dolayısıyla taşınmazın mülkiyetinin anılan tarihte davalı idareye geçtiği ve davalı idarenin bu tarihten sonra taşınmaz üzerinde tasarrufta bulunma hakkına sahip olduğu belirtilerek, tescilinden sonraki döneme ilişkin olarak davalı idare tarafından ecrimisil talep edilebileceği, bu durumda 06/08/2012 tescil tarihi ile 31/03/2013 tarihi arasındaki döneme ilişkin ecrimisil bedeli olan 43.633,40 TL yönünden davanın reddine, 257.557,60 TL yönünden ise dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Konuyla ilgili olarak, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından … aleyhine haksız işgal tazminatı (ecrimisil) ödenmesi talebiyle açılan davada … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
01/07/2008 – 31/12/2008 arası aylık 3.750,00 TL.den 22.500,00 TL,
01/01/2009 – 31/12/2009 arası aylık 4.230,38 TL.den 50.764,56 TL,
01/01/2010 – 31/12/2010 arası aylık 4.278,60 TL.den 51,343,32 TL,
01/01/2011 – 31/12/2011 arası aylık 4.658,98 TL.den 55.907,76 TL,
01/01/2012 – 31/12/2012 arası aylık 5.176,59 TL.den 62.119,08 TL,
01/01/2013 – 31/05/2013 arası aylık 5.452,50 TL.den 27.262,50 TL,
01/06/2013 – 31/12/2013 arası aylık 5.452,50 TL’den 38.167,50 TL,
01/01/2014 – 31/10/2014 arası aylık 5.737,12 TL’den 57.371,20 TL ecrimisilin her yıla ait ecrimisil tahakkuk tarihinden itibaren işleyecek kademeli yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmiştir.
Mezkur mahkeme kararı … Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla onanmış, karar düzeltme talepleri de …. Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Bu itibarla, idare mahkemesinin 01/04/2008 – 06/08/2012 tarihleri arasındaki dönem için ecrimisil istenemeyeceği yolundaki saptaması ve buna dayalı iptal hükmü adli yargı yerine verilen ve kesinleşen kararlar dikkate alındığında hukuka uygun görülmemiştir. Dolayısıyla idarenin temyiz talebi yerindedir.
Davalı idare tarafından 01/04/2008-31/03/2013 tarihleri arasındaki döneme ilişkin olarak davacıdan 301.191,00 TL ecrimisil istenilmesi üzerine idari yargıda açılan dava devam etmekte iken; davalı idare tarafından adli yargıda dava açılması üzerine, adli yargı yerince 01/07/2008- 31/10/2014 tarihleri arasındaki döneme ilişkin olarak ecrimisil ödenmesi yönünde verilen kararın kesinleştiği dikkate alındığında, aynı dönem için davacıdan mükerrer şekilde ecrimisil alınmasına karar verilmesinin hukuken mümkün olmaması sebebiyle, 06/08/2012-31/03/2013 tarihi arasındaki döneme ilişkin olarak 43.633,40 TL ecrimisil ödenmesi yönündeki İdare Mahkemesi kararında mükerrerliğe sebebiyet vermesi nedeniyle hukuki isabet bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, … Asliye Hukuk Mahkemesi kararıyla davacıdan alınmasına karar verilen ecrimisil bedeli 01/07/2008 – 31/10/2014 tarihleri arası döneme ilişkindir. Bu davada istenilen ecrimisil ise 01/04/2008 ila 31/03/2013 tarihleri arası olup; 01/04/2008 ila 01/07/2008 tarihleri arası için idare mahkemesince yeniden hüküm kurulması gerekmektedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin kısmen iptaline, davanın kısmen reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.