Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2016/7896 E. , 2020/4697 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/7896
Karar No : 2020/4697
TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Ltd. Şti.
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN_KONUSU: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı dava konusu işlemin iptali yolundaki kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: … , … ilçesi, … Mahallesi, … Pafta, … Ada, … Parselde bulunan kapalı otoparkın davacı tarafından işgal edildiğinden bahisle 01/07/2014-30/09/2014 tarihleri arasındaki dönem için 106.500,00 TL (aylık 35.500,00 TL) ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin ve bu ihbarnameye yapılan itiraz üzerine düzenlenen … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla; … Kapalı Spor Salonu altında ve … Belediye Başkanlığının mülkiyetinde bulunan kapalı otoparkın 05/04/1989 yılında davacı şirkete kiralandığı, kira sözleşmesinin 05/04/2013 tarihinde sona erdiği, kira sözleşmesinin yenilenmeyeceği ve kira süresi uzatım taleplerinin de kabul edilmediği yönünde gerekli tebligatların davacıya yapıldığı, tebligatların akabinde taşınmazı boşaltmayan davacı adına ecrimisil tahakkuk ettirildiği, anılan ecrimisil ihbarnamesi ile ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, ayrıca davacının taşınmazdan tahliyesine yönelik sürecin başlatıldığı, anılan tahliye işlemlerine karşı açılan davanın ret ile sonuçlandığı, uyuşmazlıkla ilgili olarak … Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılan bir diğer davada ise tevdi mahalli belirlendiği ve belirlenen bu yere aylık kira bedeli olarak 22.000,00 TL’nin yatırılmasına karar verildiği, söz konusu taşınmazın Kadıköy Belediye Başkanlığı’na ait olduğu ve ecrimisil istenebileceği anlaşılmakla beraber yukarıda bahsedilen mahkeme kararında ve davacı ile davalı idare arasında daha önce yapılan kira kontratında aylık olarak 22.000,00 TL kira bedeli belirlendiği, davalı idare tarafından düzenlenen ecrimisil ihbarnamelerinin ise aylık 35.500,00 TL bedel içerdiği (toplam 106.500,00 TL), mahkeme tarafından karar verilen ve kira kontratında belirtilen tutardan fazla ecrimisil istenilmesine ilişkin olarak somut bir gerekçe olmadığı ve dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, dava konusu taşınmazın … Kültür Merkezinin altında 168 araçlık kapalı otopark olduğu, yakın çevresinde … Sanat Galerisinin bulunduğu, ulaşımın rahat olduğu, taşınmazın konumunun sağladığı imkanların iyi olduğu, mahkemece belirlenen ecrimisilin düşük olduğu ve kamu zararına yol açacağı belirtilerek, mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI: Davacı tarafından temyiz isteminin reddi ile kararın gerekçe yönünden düzeltilerek onanması gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ: …
DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale yoluyla 05/04/1989 tarihinde 3 yıl süreyle kiralanan Kadıköy Belediye Başkanlığının mülkiyetinde bulunan … Kapalı Spor Salonu altındaki kapalı otoparkın, kira sözleşmesinin 05/04/2013 tarihinde sona erdiği, kira sözleşmesinin yenilenmeyeceği ve kira süresi uzatım taleplerinin de kabul edilmediği yönünde gerekli tebligatların davacıya yapıldığı, davacının taşınmazı boşaltmaması nedeniyle 01/07/2014-30/09/2014 tarihleri arasındaki dönem için 106.500,00 TL (Aylık 35.500,00 TL) ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile davacının itirazı üzerine düzenlenen … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından kiracılık sıfatının tespiti talebiyle Kadıköy Belediye Başkanlığı aleyhine açılan davada, … Sulh Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla, 2886 sayılı Kanun’un hangi taşınmazlara uygulanacağının açıklandığı, Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İl Özel İdaresi ve belediyelerin 2886 sayılı Kanun uyarınca kiraya verdikleri taşınmazlarını, kira süresi sonunda, işgal ne kadar süre devam ederse etsin kiralananın 6570 sayılı Kanun’a ya da Borçlar Kanunu’na tabi olup olmadığına bakılmaksızın her zaman gerek mahkemeden gerekse mülkiye amirinden tahliyesini isteyebileceği, ecrimisil olarak alınması gereken paranın “kira parası” adı altında alınmış veya ödenmiş olmasının taraflar arasındaki kira sözleşmesinin yenilendiği anlamına gelmediği, davacının 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale ile ve 05/04/1989 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile taşınmazı 3 yıl için kiraladığı, ancak zaman içerisinde sözleşmenin uzatılması yolu ile 2014 tarihine kadar kullanımına müsade edildiği ve sözleşmenin 01/07/2014 tarihinde sona ereceği ve taşınmazın tahliyesinin istendiği, kira sözleşmesinin yenilenmeyeceğinin ihtar edildiği ve Kaymakamlıktan tahliyenin sağlanmasının istenildiği, ancak ihtiyati tedbir kararı nedeni ile tahliyenin gerçekleşemediği, Yargıtayın yerleşik içtihatlarına göre belediye mallarının ihale yolu ile kiraya verilmesi halinde kira sözleşmesinin uzatılmaması durumunda tahliyenin 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesi uyarınca gerçekleşeceği Borçlar Kanunu’nun uygulanmayacağı yönünde istikrarlı kararlarının mevcut olduğu, olayda belediye taşınmazının otopark olarak ihale yolu ile davacı şirkete kiralandığı, kira süresi bitmiş olmakla davacı tarafın kiracılık sıfatının kalmadığı, sonucuna varıldığı gerekçesiyle açılan davanın reddine karar verilmiştir. Mahkeme kararı … Hukuk Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla onanmış, davacının karar düzeltme talebi … . Hukuk Dairesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Davacı tarafından, … Kapalı Spor Salonu otoparkında aylık 22.000,00 TL bedelle kiracı olarak bulunduğu, kira bedelinin Kadıköy Belediye Başkanlığının hesabına ve ayrıca … merkez şubesine havale edildiği, ancak karşı tarafın kötü niyetli olarak ödemeyi kabul etmekten kaçındığı belirtilerek kira paralarının yatırılması için tevdii mahalli tayini talep edilmesi üzerine, … Sulh Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E: … D.İş sayılı kararıyla Kadıköy Belediye Başkanlığının ikametgah adresinde bulunan … Kadıköy Şubesinin tevdii mahalli olarak tespitine karar verilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerlendirme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca takdir edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 74. maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 85. maddesinin 1. fıkrasında, “Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde “Taşınmaz Tespit Tutanağı”na dayanılarak, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere bedel tespit komisyonunca ecrimisil tespit ve takdir edilir” hükmü; aynı maddenin 2. fıkrasında ise, “Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. İşgalin şekli, Hazine taşınmazının konumu ve taşınmazdan elde edilen gelir gibi unsurlar itibariyle asgari ecrimisil tutarlarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir” düzenlemesi yer almaktadır.
20/08/2011 tarih ve 28031 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin “Ecrimisilin Tespit ve Takdir Edilmesi” başlıklı 5. maddesinin 3. fıkrasında, Hazine taşınmazlarının gerçek veya tüzel kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, taşınmaz tespit tutanağına dayanılarak bedel tespit komisyonunca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve planlı alanlarda tarım dışı kullanımlar için taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde üçünden az olmamak üzere ecrimisil tespit ve takdir edileceği; 5. fıkrasında, Emlak vergisine esas asgari metrekare birim değeri belirlenmemiş olan yerler için, birim değeri belirlenen en yakın emsal taşınmazın emlak vergisine esas metre kare birim değerinin dikkate alınacağı; 10. fıkrasında, ecrimisilin tespit ve takdirinde, İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği gibi hususların göz önünde bulundurulacağı ve 11. fıkrasında ise ecrimisil tespit ve takdir edilirken, Hazine taşınmazının değerini etkileyebilecek; imar durumu, yüzölçümü, niteliği, verimi (tarım arazilerinde), alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı, konumu, taşınmazın kullanım şekli ve işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği gibi her türlü ölçütlerin dikkate alınacağı ve 12. fıkrasında da ecrimisilin tespitinde ayrıca aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurların göz önünde bulundurulacağı düzenlemelerine yer verilmiştir.
13/07/2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyanın incelenmesinden, Kadıköy Belediye Başkanlığının mülkiyetinde bulunan kapalı otoparkın 05/04/1989 tarihinde davacı şirkete 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale yoluyla 3 yıl süreyle kiralandığı, davalı idare tarafından kira sözleşmesinin 05/04/2013 tarihinde sona erdiği, kira sözleşmesinin yenilenmeyeceği ve kira uzatım taleplerinin de kabul edilmediğinin bildirildiği, kira süresi bittiği halde taşınmaz tahliye edilmeyerek işgal edildiğinden 01/07/2014-30/09/3014 tarihleri arasındaki dönem için 106.500,00 TL (aylık 35.500,00 TL) ecrimisil istenilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Kadıköy Belediye Başkanlığının … tarih ve … sayılı Olur’u ile, kira süresinin 05/04/2013 tarihinde sona erdiği, taşınmazın 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 01/07/2012 tarihinden itibaren 2 yıl sonra tahliye edilebileceği, kiralamanın 01/07/2014 tarihine kadar devam etmesi gerektiği yönündeki görüş doğrultusunda, 05/04/2013-05/04/2014 tarihleri arası aylık 22.000,00 TL kira bedeli belirlenmesine karar verilmiştir. Bu belirlemenin 05/04/2014 tarihine kadar geçerli olduğu, bu tarihten sonrası için aylık ecrimisil bedelinin yeniden belirleneceği tabiidir. Nitekim, idarece 01/07/2014-30/09/2014 tarihleri arasındaki dönem için aylık 35.500,00 TL ecrimisil belirlenerek toplam 106.500,00 TL istenilmiştir.
Her ne kadar, davacının talebi üzerine … Sulh Hukuk Mahkemesinin … tarih ve E: … D.İş sayılı kararıyla, davacının … Kapalı Spor Salonu otoparkında aylık 22.000,00 TL bedelle kiracı olarak bulunduğundan bahisle Kadıköy Belediye Başkanlığının ikametgah adresinde bulunan … Kadıköy Şubesinin tevdii mahalli olarak tespitine karar verilmiş ise de, bu karar kira parasının yatırılacağı bankanın belirlenmesine ilişkin bir karar olup, kira bedelinin belirlenmesine ilişkin bir kira tespit kararı olmadığından, idarece sözleşmenin bitiminden sonra aylık ecrimisil bedelinin belirlenmesine engel teşkil etmez.
Bu itibarla, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve 336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nde belirtilen belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve planlı alanlarda tarım dışı kullanımlar için taşınmazın emlak vergisine esas asgari değerinin yüzde üçünden az olmamak üzere ecrimisil tespit ve takdir edileceği hususu dikkate alınarak, uyuşmazlığa konu alan için yukarıda belirtilen nitelikleri taşıyan, emsal oluşturabilecek yerlerin kira bedeli ve varsa davalı idare tarafından yapılmış benzer nitelikli kiralamalar, önceki dönem ecrimisil bedelleri de dikkate alınarak, işgal edenin bu tür bir yeri serbest piyasada kiralaması halinde rayiç kiranın ne olacağının belirlenmesi ve işgal edenin elde ettiği yararın da göz önünde tutulması suretiyle yapılacak inceleme sonucu ecrimisil bedelinin belirlenmesi ile idare tarafından 01/07/2014 tarihinden itibaren talep edilen aylık 35.500,00 TL ecrimisil bedelinin uygun olup olmadığı değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, bu şekilde bir inceleme yapılmaksızın dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.