Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2016/7148 E. , 2020/5317 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/7148
Karar No : 2020/5317
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Vergi Dairesi Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
2- … Valiliği
… İl Müdürlüğü
… Dairesi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Eğlence Kompleksi ve Turizm Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, İstanbul ili, Maltepe ilçesi, …Mahallesi, …mevkii, … parsel önünde bulunan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki 11.615,76 m² yüzölçümlü taşınmazın tamamının, üzerinde ocakbaşı, bar, restorant, karting pisti, ofis ve ücretsiz otopark yapılması suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 01/01/2005-13/07/2005 dönemi için 88.422,16 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin ve istenilen ecrimisilin mahsup edilmesi işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacı ile davalı İstanbul Defterdarlığı arasında imzalanan kira sözleşmesi ile dava konusu taşınmazın 05/06/1996 tarihinden itibaren başlamak üzere 10 yıllığına davacıya kiralandığı ve sözleşmenin feshinin kira sözleşmesinin yürürlükte bulunduğu tarihte gerçekleştiği gözönüne alındığında, davalı idarece özel hukuk hükümleri uyarınca adli yargıda sözleşmenin feshi ve tahliyenin sağlanması için dava açılması ve bu davada verilecek kararın sonucuna göre davacıdan ecrimisil istenilmesi gerekmekte iken, dosya içeriği bilgi ve belgelerden davalı idarece bu istemlerle bir dava açılmadığı, Hazineye ait taşınmazın işgal edildiği kabul edilemeyeceğinden fuzuli şagil olmadığı sabit bulunan davacıdan, 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesi uyarınca 01/01/2005-13/07/2005 dönemi için ecrimisil istenilmesinde ve … İdare Mahkemesince verilen karar üzerine davalı idarece iade edilmesi gereken ecrimisil bedelinin 01/01/2005-13/07/2005 dönemi için tahakkuk ettirilen 88.422,16 TL ecrimisil bedelinden mahsup edilmesi işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idareler tarafından, 11.615,76 m² yüzölçümlü taşınmazın 10 yıllığına 16/05/1996 tarihinde davacıya kiralandığı, kira bedelinin ödenmemesi nedeniyle 09/10/2003 tarihinde sözleşmenin feshedilerek 28/10/2003 tarih ve 47965 sayılı yazıyla davacıya bildirildiği, 01/01/2005 – 13/07/2005 dönemi için 88.422,16 TL ecrimisil istenildiği, ödenmemesi üzerine ödeme emri düzenlendiği, 5393 sayılı Kanun’un 79/2. maddesi uyarınca taşınmazın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tasarrufuna bırakıldığı, kira sözleşmesinin feshinden sonra herhangi bir kiralama yapılmadığı, talep edilen ecrimisilin fesih tarihinden sonraki dönem için istenildiği, 88.422,15 TL ecrimisil ve gecikme zammı için düzenlenen ödeme emrinin davacıya tebliğ edildiği, bu alacağın mahsup edildiği, idare tarafından 37.339,66 TL’nin vergi borcuna aktarıldığı, 99.251,22 TL’nin ecrimisil borcuna aktarıldığı, 225.320,83 TL’nin davacıya iade edildiği belirtilerek, mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, İstanbul ili, Maltepe ilçesi, …Mahallesi, …mevkii, … parsel önünde bulunan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki 11.615,76 m² yüzölçümlü taşınmazın tamamının, üzerinde ocakbaşı, bar, restorant, karting pisti, ofis ve otopark yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 01/01/2005-13/07/2005 dönemi için 88.422,16 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin ve istenilen ecrimisilin mahsup edilmesi işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Mezkur taşınmazın 09/10/2003-31/12/2004 tarihleri arası dönem de işgal edildiğinden bahisle 174.208,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin iptali talebiyle açılan davada, …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla ecrimisil ihbarnamesinin 3.220,00 TL’lik kısmının iptaline, 170.978,71 TL’lik kısmı yönünden davanın reddine karar verilmiş olup, Danıştay Onuncu Dairesinin 11/04/2012 tarih ve E:2008/5098, K:2012/1387 sayılı kararıyla mahkeme kararının davanın reddine ilişkin kısmının bozulmasına, işlemin iptaline ilişkin kısmının onanmasına karar verilmiştir. Bozmaya uyulmak suretiyle … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş olup, Danıştay Onuncu Dairesinin 25/02/2014 tarih ve E:2013/3359, K:2014/1137 sayılı kararıyla mahkeme kararının onanmasına karar verilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, 13. maddesinde gösterilen komisyonca takdir ve tespit edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 74. maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 85. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 1. fıkrasında, “Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde “Taşınmaz Tespit Tutanağı”na dayanılarak, ecrimisil idarece tespit edilir ve Yönetmelikte belirtilen komisyonca karara bağlanır.” hükmü; aynı maddenin 2. fıkrasında ise, “Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına, işgalcinin kusurlu olup olmadığına ve taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekline bakılmaksızın idarenin bu taşınmazdan işgalden önceki haliyle elde edebileceği muhtemel gelir esas alınır. Ecrimisilin tespitinde aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, gerektiğinde ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur.” düzenlemesi yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden; İstanbul ili, Maltepe ilçesi, …Mahallesi, …mevkii, … parsel önünde bulunan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki 11.615,76 m² yüzölçümlü taşınmazın spor ve eğlence merkezi olarak kullanılmak üzere 06/05/1996 yılından itibaren 10 yıllığına davacıya kiralandığı, davalı idarece … tarih ve … sayılı yazıyla; 7. yıl kira bedelinin davacıya tebliğ edilmesine rağmen ödenmediği ve anılan bedelin tenzili için … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında dava açıldığı, 8. yıl kira bedelinin ise süresinde ödenmediğinden bahisle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 62. maddesi uyarınca davacı ile imzalanan kira sözleşmesi kira bedelinin ödenmemesi nedeniyle 09/10/2003 tarihinde feshedilerek 28/10/2003 tarih 47965 sayılı yazıyla davacıya bildirildiği ve davacının anılan taşınmazdan tahliyesinin istenildiği, bunun üzerine davacı tarafından, … Sulh Hukuk Mahkemesinin E:… D. İş sayılı dosyasında, açılacak olan kiracılık hakkına el atmanın önlenmesi ve muarazanın giderilmesi davasının sonuna kadar ihtiyati tedbir kararı verilmesi isteminde bulunulması sonucunda anılan Mahkemenin … tarih ve K:… sayılı kararıyla davalı idarenin tahliyesinin ihtiyati tedbir yoluyla önlenmesine karar verildiği ve bu karar nedeniyle davacının anılan taşınmazdan tahliye edilemediği, öte yandan sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle davacının fuzuli şagil olduğundan bahisle 09/10/2003- 31/12/2004 dönemi için 174.208.00 TL ecrimisil istenilmesi üzerine …. İdare Mahkemesinde söz konusu ihbarnamenin iptali istemiyle dava açıldığı, Danıştay Onuncu Dairesinin E:2008/5098 ve K:2012/1387 sayılı kararıyla ecrimisil ihbarnamesinin iptal edilmesi gerektiğinden mahkemece verilen kararın redde ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmesi sonucu …. İdare Mahkemesince bu bozma kararına uyularak anılan ihbarnamenin iptaline karar verildiği, bu karar üzerine davalı idarece istenilen ve vergi dairesine ödenen ecrimisil bedelinin başka ecrimisil borçlarına mahsubu yapıldıktan sonra kalan kısmının iade edildiği, bu kesintilerin kendilerine tebliği yapılmayan ve kendilerinin bilgisi dışında olan ecrimisiller olduğu bu nedenle 21/02/2013 tarihli takas ve mahsup işleminin ve kiracılık ilişkisi sonlanmadan takas ve mahsup işlemine dayanak yapılan 01/01/2005-13/07/2005 dönemi için 88.422,16 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ecrimisil ihbarnamesinin ve takas mahsup işleminin iptali istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Ecrimisilin işgal nedeniyle kira bedeli kadar alınan bir tazminat olduğu, ecrimisil tutarının hesaplanmasında; taşınmazın, mevkii, kullanım şekli, altyapı, ulaşım kolaylığı, elde edilen gelir ve taşınmazın kullanıcısına katkısı gibi tüm faktörlerin etkili olduğu, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararlarının dikkate alınması gerektiği açıktır.
Davalı idare tarafından, 11.615,76 m² taşınmazın 10 yıllığına 16/05/1996 tarihinde davacıya kiralandığı, kira bedelinin ödenmemesi nedeniyle 09/10/2003 tarihinde sözleşmenin feshedilerek … tarih … sayılı yazıyla davacıya bildirildiği, sözleşmenin idarece feshi üzerine bu işlemin iptali istemiyle herhangi bir dava açılmadığı gibi, taşınmazın tahliyesi yoluna da gidilmediği, bu hali ile davacının hukuken kabul edilebilir bir sebebe dayanmaksızın, Hazine arazisi olan taşınmazı kullanmaya devam ettiği; bu dönemde davacının kiracılık sıfatının devam ettiğine yönelik bir mahkeme kararı da bulunmadığı hususları dikkate alındığında; fuzuli şagil konumunda olan davacıdan ecrimisil istenilmesinde hukuka aykırı bir yön tespit edilememiştir.
Hal böyle olunca, 01/01/2005 – 13/07/2005 dönemi için idarece istenilen 88.422,16 TL ecrimisil bedelinin ödenmemesi üzerine, davacının hiçbir hukuki dayanağı olmadan dava konusu taşınmazı kullandığı ve taşınmazda fuzuli şagil olduğu hususu göz önünde alınarak, tesis edilen işlemlerin incelenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, mahkemece gerekli inceleme yapılmak suretiyle davacıdan alınması gereken ecrimisil bedelinin miktar olarak uygun olup olmadığı belirlenmek ve bu belirleme sonucuna göre de mahsup yapılıp yapılamayacağı hususu değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, dava konusu ecrimisil istenilme ve mahsup işleminin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu ecrimisil ve mahsup işleminin iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.