Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2016/6157 E.  ,  2020/4223 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/6157
Karar No : 2020/4223

DAVACI : … Derneği

VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … (Mülga …)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

2- … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : 17/10/2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak bandrol ücretlerinin tespitine ilişkin kararda değişiklik yapılmasına dair 18/09/2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki kararın iptali istenilmektedir. .

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu işlemle 3093 sayılı Kanun’un 4. maddesinde belirtilen cihazların dışında başka cihazlar eklendiği ve anılan kararla Kanun’un kapsamının genişletildiği, söz konusu kapsam belirlenirken 4. maddede sayılan cihazların yanı sıra bunların dışında kalan ve radyo televizyon yayını almaya yarayan her türlü cihazın da Kanun kapsamında olduğu açık ise de hükmün geniş yorumlanmaması gerektiği, listede yer alan cep telefonlarının asıl işlevinin, radyo veya TV yayını almak olmadığından cihazın üzerinden bandrol alınmasının da hukuka aykırı bulunduğu, üzerinde radyo ve/veya TV yayınları almaya yarayan navigasyon cihazı bulunan kara, deniz ve hava taşıtlarının değeri üzerinden bandrol ücreti alınmasının Kanun’un amacına aykırı olduğu, farklı değerdeki taşıtların bedeli üzerinden bandrol alınmasının hakkaniyete de uygun olmadığı, DVD ve VCD Player cihazlarının, radyo ve TV alıcısı işlevinin bulunmadığı, daha önce DVD ve VCD üzerine yapılan kayıtları, televizyonda ya da bilgisayarda izleme imkanı sunduğu, Set Top Box, set üstü kutu anlamına gelmekte olup bu cihazların, digital yayınları aktarma özelliğine sahip olduğu ve bizatihi radyo ve TV yayını almaya yarayan cihazlardan olmayıp ara cihaz kapsamında bulunduğu, MP3 / MP4 çalar, benzerleri ve ev sinema sistemleri gibi cihazların radyo ve TV yayını alma özelliği bulunmadığı, uydu alıcısı cihazlarının, çanak anten vasıtasıyla TV yayını almak için kullanılmakla beraber bu yayının bir TV cihazına bağlanmadan izlenmesinin söz konusu olmadığı ve bu yönüyle ara cihaz niteliğinde bulunduğu, aksi kanaatte; çanak anten, LNB gibi aparatlar üzerinden de bandrol ücreti alınması gerektiği, üzerine radyo konulmuş olan cihazların sıralandığı ve bandrol ücretine tabi tutulduğu, böylelikle bir alıcı sistemdeki tüm cihazların sınırsız olarak bandrol ücretine tabi tutulması sonucunun doğduğu, bu durumun tüketici haklarına, hakkaniyete, külfetlere katılımda eşitlik ve hizmette ölçülülük ilkelerine aykırılık teşkil ettiği, bu nedenle dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMALARI : Davalı idareler tarafından, davanın süresinde açılmadığı, davacının (subjektif dava açma hakkı) dava açma ehliyetinin bulunmadığı, davada taraf sıfatı bulunmadığı gibi, güncel ve meşru bir menfaatinin ihlalinin söz konusu olmadığı, 03/07/2009 tarihinde 5904 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile 3093 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (d) bendinde yer alan Bakanlar Kuruluna verilen yetkinin “Bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranı sıfıra kadar indirmeye, (a) fıkrasının 6 numaralı bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibarıyla gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.” şeklinde değiştirildiği, dava konusu Bakanlar
Kurulu kararı ile anılan Kanunla yapılan değişiklik doğrultusunda bandrole tabi cihazların sınıflandırılmasının yapıldığı ve sınıflandırılan cihazların her birinin bandrol oranlarının belirlendiği, yapılan bu düzenlemenin, 3093 sayılı Kanun’un 4. maddesine uygun şekilde yapıldığı, 3093 sayılı Kanun’da beş bent halinde sayılmış cihazların dışında kalan radyo TV yayını almaya yarayan her türlü cihazın bandrole tabi olduğunun hüküm altına alındığı, bu tanım içine giren ve asli fonksiyonu radyo ve/veya TV alıcısı olarak belirlenmemiş olmakla birlikte bünyelerindeki eklenti, donanım, yazılım sonucu radyo ve/veya TV yayını almakta olan cihazların bandrol ücretine tabi tutulmasının, kanun koyucunun amacına uygun olduğu, nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun E:1998/218 sayılı dosyasında, uydu alıcı cihazlarının, radyo ve/veya TV yayını almaya yarayan cihaz kapsamında bandrol ücretine tabi olduğu sonucuna varıldığı, davacının dava konusu kararla radyo-TV yayınlarını almaya yarayan navigasyon cihazının takılı bulunduğu aracın satış bedeli üzerinden bandrol alındığı iddiasının yerinde olmadığı, aynı kararda, navigasyon cihazlarının %8 oranında bandrole tabi olduğunun belirtildiği, mükelleflere, seçimlik bir hak tanındığı, isterlerse satın alınan araca monteli bir şekilde aracın niteliğine göre %0,8 veya %0,01 oranına göre, isterlerse cihazın (navigasyonun) piyasa değerine göre %8 oranında bandrol ödeme kolaylığı getirildiği, önceki oranın %16 olduğu dikkate alındığında, bu durumun mükelleflerin lehine bir düzenleme olduğu, davacının dava konusu Bakanlar Kurulu kararının 17/10/2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmasına karşılık 3. maddesinde yer alan, kararın 03/07/2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girmesinin, hukuka aykırı olduğu iddiasının da yerinde olmadığı, 3093 sayılı Kanun’da, 5904 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik hükmünün 03/07/2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girerek uygulanmaya başlandığı, Bakanlar Kurulu kararıyla, düzenlemenin geriye yürümesinin söz konusu olmayıp zaten Kanunla var olan uygulamaya uyum sağlanması amacına yönelik düzenleme yapıldığı, bu geriye yürümenin de mükelleflerin lehine sonuç doğurduğu, bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava, 17.10.2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin tespitine ilişkin 20.12.2004 tarih ve 2004/8331 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesinin eki Kararda değişiklik yapılmasına ilişkin kararın yürürlüğe konulması hakkındaki 18.9.2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu kararının eki kararın iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarelerin usule ilişkin itirazları yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi:
3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Gelirleri Kanununun 1. maddesinde, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla hazırlanan bu Yasanın; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretler, elektrik enerjisi hasılatından ayrılacak paylar ile çeşitli gelirlerin tahakkuk, tahsilat işlemlerini kapsadığı; 4. maddesinde de, maddede sayılan cihazları imal edenlerin, cihazın satış faturasındaki (özel tüketim vergisi hariç) katma değer vergisi matrahı; ithal edenlerin ise, gümrük giriş beyannamesindeki (özel tüketim vergisi hariç) katma değer vergisi matrahı üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere ücret tahsil ederek, 5. maddeye göre Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna ödeyecekleri hükmüne yer verilmiştir
3093 sayılı Yasanın anılan 4. maddesinde, radyo, televizyon, video ve bunlardan oluşan birleşik cihazlar belirlenen bandrol ücretleri tek tek sayılmış: maddenin 1. fıkrasına 15.06.1987 tarihli 3383 sayılı Yasanın 3. maddesiyle, yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve radyo televizyon yayınını almaya yarayan her türlü cihazlar ibaresine yer veren 6. bent eklenmiş; maddenin 4. fıkrasında, 16.06.2009 tarihli 5904 sayılı Yasanın 36. maddesiyle yapılan değişiklik sonucunda, bu maddede belirtilen oranları topluca veya ayrı ayrı iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranı sıfıra kadar indirmeye, 1. fıkrasının 6. bendi kapsamında bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibariyle gruplandırmaya ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirlemeye Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu belirtilmiştir.
3093 sayılı Yasanın 4. maddesi uyarınca 17.10.2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 03.07.2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe giren 18.09.2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki karar ile; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin tespitine ilişkin 20.12.2004 tarihli ve 2004/8331 sayılı Kararnamenin eki kararın 1. maddesinin 1. fıkrasının 6. bendi değiştirilerek bandrol ücreti oranları yeniden belirlenmiş; anılan bendin alt bentlerinde, radyo veya televizyon yayınlarını almaya yarayan cep telefonları ile üzerinde radyo ve/veya TV veya bunların yayınlarını almaya yarayan navigasyon cihazı bulunan kara taşıtları, hava ve deniz taşıtları ile diğer cihazlar için % 0,8, % 0,01, % 8, %16 oranlarında bandrol ücreti alınacağı hükmüne yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacı Tüketici Dernekleri Federasyonu tarafından, 17.10.2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin tespitine ilişkin 20.12.2004 tarih ve 2004/8331 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesinin eki Kararda değişiklik yapılmasına ilişkin kararın yürürlüğe konulması hakkında 18.09.2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamenin eki Kararın 1 inci maddesinin birinci fıkrasının 6. bendi değiştirilerek bandrol ücreti oranları yeniden belirlenmiş; anılan bendin dava konusu edilen (a) alt bendinde, “Radyo veya televizyon yayınlarını almaya yarayan cep telefonlarından % 8”; (b) alt bendinde, “Üzerinde radyo ve/veya TV veya bunların yayınlarını almaya yarayan navigasyon cihazı bulunan; kara taşıtlarından % 0,8, hava ve deniz taşıtlarından % 0,01; (c) alt bendinde, Radyolu ve/veya TV’li ışıldak için % 8; (ç) alt bendinde, “Radyolu ve/veya TV’li saat” için % 8; (d) alt bendinde, “radyolu kulaklık” için % 8; … (r) bendinde, “Yukarıda sayılanların dışında kalan ve radyo ve/veya televizyon yayınını almaya yarayan her türlü cihazlar için % 8 oranında bondrol ücreti alınmasını öngören düzenlemenin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
3093 sayılı Yasanın 4. maddesinde, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun gelirleri arasında olan radyo, televizyon, video ve bunlardan oluşan birleşik cihazlar tek tek sayılmış ve bu cihazlar üzerinden alınacak bandrol ücretleri açık bir şekilde belirtilmiş olmakla birlikte, teknolojik gelişmelere bağlı olarak yeni ürünlerin ortaya çıkması ve çıkmaya da devam etmesi nedeniyle, söz konusu maddede, bu yeni ortaya çıkan ürünlerin ve ürünlerden alınacak bandrol ücretlerinin belirlenmesine ilişkin olarak yeni düzenlemeler yapılmış olup; bu kapsamda, maddede öngörülen sınırlar çerçevesinde düzenleme yapmak konusunda da Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir.
Buna göre, Bakanlar Kurulunun, anılan maddede verilen yetki çerçevesinde, bandrole tabi olan cihazları türleri ve özellikleri itibariyle gruplandırma ve her bir grup için farklı bandrol oranları belirleme yetkisi bulunmakla birlikte bu yetkinin Yasanın öngördüğü sınırlar içerisinde kullanılması gerekmektedir.
Bakılan uyuşmazlıkta, 3093 sayılı Yasanın 4. maddesinin 1. fıkrasının 6. bendi irdelendiğinde, yukarıda sayılan cihazların dışında kalan ve radyo-televizyon yayınını almaya yarayan her türlü cihazlar cümlesinde yer alan cihaz ibaresi ile, söz konusu elektronik cihazın kendisinin ve bu cihazın radyo ve televizyon yayını almak dışında başka bir fonksiyonu bulunması durumunda ise, söz konusu cihazın radyo ve televizyon yayınını almaya yarayan kısmının kastedildiği anlaşılmaktadır.
Buna göre, uyuşmazlığa konu olan cep telefonlarının radyo-televizyon yayını almak dışında, iletişim vs., navigasyon cihazının hem radyo-televizyon yayını almak hem de yön bulmak vs., radyolu ve/veya tv’li ışıldağın radyo-televizyon yayını almak dışında aydınlatma ve diğer alt bentlerde sayılan cihazların da radyo ve/veya televizyon yayını almak dışında başka işlevlerinin olduğu dikkate alındığında; bu cihazların tamamının değeri üzerinden değil, sadece radyo ve televizyon yayınını almaya yarayan kısımları üzerinden bandrol ücreti alınması gerekmektedir.
Bu durumda, dava konusu olayda, Bakanlar Kurulunca bandrol ücreti belirlenirken, radyo ve televizyon yayınını almaya yarayan cep telefonları, navigasyon cihazı, radyolu ve/veya tv’li ışıldak, radyolu ve/veya tv’li saat, radyolu kulaklık, radyolu fotoğraf makinası, anılan maddede sayılan diğer cihazların sadece radyo ve televizyon yayınını almaya yarayan kısmının dikkate alınması gerekirken, 3093 sayılı Yasada yer alan düzenlemeyi genişletecek şekilde, bu cihazların değeri dikkate alınarak yapılan düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, bandrol ücretinin matrahı olarak, dava konusu edilen Bakanlar Kurulu kararının eki kararında sayılan cihazların değerleri farklı olan iki cep telefonunda veya navigasyon cihazlarının üzerinde yer aldığı kara taşıtının değerinin dikkate alınması durumunda, değerleri farklı olan iki kara taşıtında, aynı değerde cihaz bulunması durumunda dahi, ücretlendirmenin farklı olacağı açık olduğundan, dava konusu düzenlemede bu yönüyle de hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, 17.10.2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin tespitine ilişkin 20.12.2004 tarih ve 2004/8331 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesinin eki Kararda değişiklik yapılmasına ilişkin kararın yürürlüğe konulması hakkındaki 18.9.2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu kararının eki kararın iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu’na dayanılarak hazırlanan ve 17/10/2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak bandrol ücretlerinin tespitine ilişkin kararda değişiklik yapılmasına dair 18/09/2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki kararın iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
Dava konusu olan 17/10/2009 tarih ve 27379 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 18/09/2009 tarih ve 2009/15482 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin tespitine ilişkin 20/12/2004 tarih ve 2004/8331 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararda değişiklik yapılmasına ilişkindir.
Anılan 20/12/2004 tarih ve 2004/8331 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, yargılama devam ederken 12/02/2011 tarih ve 27844 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu’nun 2011/1406 sayılı Kararının 2. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Dolayısıyla, bakılmakta olan davanın konusu olan 2009/15482 sayılı kararla değişiklik yapılan 2004/8331 sayılı Bakanlar Kurulu kararı, 12/02/2011 tarihinde yürürlükten kaldırıldığından, davanın konusuz kaldığı ve dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yönünde karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA;
2. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının isteği halinde davacıya iadesine, bu harç miktarı ile İdari Dava Daireleri Kurulunca iadesine karar verilen … TL temyiz yürütmenin durdurulması harcı toplamı … TL’nin, davacının yatırdığı harç miktarından mahsubu ile bakiye … TL harç ve … TL posta gideri olmak üzere toplam … TL yargılama giderinin ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde belirtilen … TL vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
3. Davalı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından yatırılan … TL vekalet suret harcı ve … TL karar düzeltme harcı ile … TL posta gideri olmak üzere toplam … TL yargılama giderlerinin davalı idare üzerinde bırakılmasına,
4. Artan posta ücretlerinin kararın kesinleşmesinden sonra isteği halinde yatıran tarafa iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 27/10/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.