Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2015/783 E.  ,  2020/4115 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/783
Karar No : 2020/4115

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü / …
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN
MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) : … İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. … / …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı davanın kısmen kabulü kısmen reddi yolundaki kararının davalı idare ve müdahil tarafından kabule ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı idare tarafından, davacı idarece işletilmekte olan ANT Doğu Bölge 2. İşletme Müdürlüğüne bağlı MÇE-3 (Hekimhan) ile MÇE-2 (Velipalas) üniteleri arasında Hekimhan ilçesi Kocaözü mevkiinden geçen akaryakıt boru hattının, 13/09/2013 tarihinde, yüklenici firmaya ait iş makinası ile yol yapım çalışmaları esnasında delinmesi sonucu oluştuğu ileri sürülen, 126.423,71 TL zayii olan akaryakıt bedeli, 7.170,30 TL onarım bedeli ve 672,00 TL hasar tespiti amacıyla sarf edilen yargılama gideri olmak üzere toplam 134.256,01 TL’nin olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararıyla; dava konusu olayda, Milli Savunma Bakanlığı ANT Başkanlığı 2. İşletme Müdürlüğünün boru hattının korunması konulu 02/01/2013 tarihli yazısı ile; boru hattının geçtiği güzergahların davalı idare dahil ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilerek, NATO akaryakıt boru hattının toprağın 70 cm altına döşendiği, ancak iklim koşulları nedeniyle 50 yıl önce inşa edilen boru hattının derinliklerinde değişiklikler olabileceği, boru hattının geçtiği güzergahta yapılacak olan her türlü çalışmada çalışmanın yapılacağı yere en yakın üniteye müracaatta bulunulması ve geçiş müsadesi protokolü yapıldıktan sonra çalışmaya başlanılmasının belirtildiği, davalı idarece 06/06/2013 tarihli dilekçe ile, Malatya-Hekimhan 16. Bl. Hd. Yolu 53-103 km kesiminin yapım işinin 67-86 km’lerinin petrol boru hattına denk geldiğinden bahisle, yolun gövdesinde kalacak boru hattının deplase işlemlerinin yapılmasının talep edildiği, ancak dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerden hasarın deplasesi talep edilen kısımda değil, davacı idareye bildirimi yapılmayan yol gövdesi dışındaki bir yerde gerçekleştiği ve davalı idare ile yol yapım işi için sözleşme yapan yüklenici firmaya ait iş makinesi operatörünün gerekli özen ve dikkati göstermemesi sonucu boru hattının patlatılarak davacı idarenin zararına sebebiyet verildiği anlaşıldığından, davacı idarenin işletme, bakım ve muhafazası altında bulunan boru hattının delinmesinde davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğu, dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerden, davacı idarenin olay nedeniyle zayi olan 41.999.-kg yakıt için 126.423,56 TL zararının bulunduğu, ayrıca 672,00 TL delil tespiti masrafı yaptığının sabit olduğu, öte yandan her ne kadar … Sulh Hukuk Mahkemesinin … Değişik İş sayılı dosyasında yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu bilirkişi tarafından hazırlanan raporda, boru onarımı için toplam 4.208,62 TL masraf yapılacağı tespiti yapılmışsa da, davacı idarece boru onarımı için, KDV dahil 848,56 TL malzeme masrafı, 2.450,87 TL vasıta masrafı ve 3.269,73.-TL personel masrafı olmak üzere toplam 6.569,16 TL masraf yapıldığı, bu masrafın yapıldığına ilişkin belgelerin dava dosyasına eklendiği görüldüğünden, davacı idarenin boru onarımındaki gerçek zararının 6.569,16 TL olduğunun kabulü gerekeceği, ancak davacı idarece boru onarımında kullanılan malzemeler dışında onarımı yapan personel masraflarına ve vasıta masraflarına, gerek personeli gerekse vasıtaların davacı kuruma ait olması nedeniyle %18 KDV ilave edilmesinin mümkün olmadığı anlaşıldığından, davalı idare ile yol yapım işi için sözleşme yapan yüklenici firmaya ait iş makinesi operatörünün gerekli özen ve dikkati göstermemesi sonucu boru hattının patlatılarak davacı idarenin zararına sebebiyet verildiği ve uyuşmazlık konusu olayda davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğu sabit olduğundan, olay nedeniyle zayi olan akaryakıt bedeli olarak 126.423,56 TL, boru onarımı bedeli olarak 6.569,16 TL ve delil tespiti masrafı olarak 672,00 TL olmak üzere toplam 133.664,72 TL’nin davalı idare tarafından davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin 591,29 TL maddi tazminat isteminin reddine, ayrıca davacı idare tarafından, olay tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmesi talep edilmişse de, davalı idare olay tarihi olan 13/09/2013 tarihinde değil, kendisine tazminat ödenmesi istemiyle başvurulduğu 30/09/2013 tarihinde temerrüde düştüğünden, hükmedilen 133.636,49.-TL maddi tazminata 13/09/2013 tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmesine, bu tarihten önceki döneme ilişkin faiz isteminin ise reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI :
Davalı idare tarafından, davanın süresinde açılmadığı, idarelerinin kusurunun bulunmadığı, …İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile yol yapım işi için sözleşme yapıldığı, sözleşmeye göre tüm sorumluluğun anılan şirkete ait olduğu, ANT 5. İşletme Müdürlüğü tarafından gösterilmeyen ve deplase projelerinin dışında olan yerdeki yol çalışmaları esnasında meydana gelen kazada asli kusurlunun davacı idare olduğu ve İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Müdahil (davalı yanında) tarafından, zararın oluşmasında, kendilerine gerekli bilgilendirmeyi ve özeni göstermeyen davacı ve davalı idarenin hizmet kusurunun mevcut olduğu, kazanın meydana geldiği yerdeki boru hattının şirket yetkililerine gösterilmediği, bu nedenle kusurlarının bulunmadığı, boru hattının onarım bedeli için talep edilen tazminat miktarının fahiş olduğu, ileri sürülerek, İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı idare tarafından, davalı idare adına onarım hizmeti verdiği, bu nedenle onarım hizmetine KDV uygulanması gerektiği, bu yönüyle Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davalı idare ve müdahilin temyiz isteminin kabulü ile, İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacının, Nato Akaryakıt Petrol boru hatlarının bakım, onarım ve işletimini üstlenen kamu tüzel kişisi, davalı yanında müdahil …İnşaat A.Ş.’nin ise, Karayolları Genel Müdürlüğünün Malatya Hekimhan 16. Bölge HD 2. Kısım Devlet Yolu yol yapım ihalesinin yüklenicisi olduğu, 13/09/2013 tarihinde Akaryakıt İkmal ve Nato Pol. Tesisleri İşletme Başkanlığı Doğu Bölge 2. İşletme Müdürlüğüne bağlı MÇE 3 ile MÇE üniteleri arasında Hekimhan ilçesi, Kocaözü yol ayrımına 1 km mesafeden geçen akaryakıt boru hattına …İnş. Tur. San. Tic. A.Ş. tarafından yol yapım çalışması esnasında hasar verildiği, söz konusu fiil nedeniyle akaryakıt boru hattının delindiği ve yakıt zayiatının meydana geldiği, bunun üzerine davacı idare tarafından maddi zararın tazmini istemiyle temyize konu davanın açıldığı görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
İdare, kural olarak yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.
İdarenin yürütmekle görevli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden, davacı idare tarafından işletilmekte olan ANT Doğu Bölge 2. İşletme Müdürlüğüne bağlı MÇE-3 (Hekimhan) ile MÇE-2 (Velipalas) üniteleri arasında Malatya ili, Hakimhan ilçesi Kocaözü mevkiinden geçen akaryakıt boru hattının Karayolları Genel Müdürlüğü ile yol yapım işi için sözleşme yapan yüklenici firmaya ait (Müdahil …İnşaat Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait) iş makinası tarafından 13/09/2013 günü yapılan kazı çalışması sırasında delindiği, söz konusu olayın iki polis memuru tarafından tutanağa bağlandığı, olayın gerçekleştiği gün davacı idare tarafından … Sulh Hukuk Mahkemesinin … Değişik İş sayılı dosyasında delil tespiti yaptırıldığı, delil tespiti kapsamında makine mühendisi tarafından hazırlanan bilirkişi raporunda özetle; akaryakıt boru hattının davalı idareye ait iş makinası tarafından delinmesi sonucu 41.999 kg akaryakıtın zayii olduğu, ayrıca boru hattının tamiri için işçilik ve kullanılan malzeme olmak üzere (KDV dahil) 4.208,62 TL masraf yapılması gerektiği yönünde görüş bildirildiği, davacı idare tarafından … tarih ve … sayılı dilekçeyle, zayi olan 41.999 kg yakıt için 126.423,56 TL, boru hattının tamiri için yapıldığı belirtilen (KDV dahil) 7.160,30 TL ve … Sulh Hukuk Mahkemesinin … Değişik İş sayılı dosyasında yaptırılan delil tespiti masrafları için 672,00 TL olmak üzere toplam 134.255,86 TL zararının tazmini istemiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu, başvurunun zımnen reddi sonucunda da bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda, davacı idarenin, hattın geçtiği noktada boru hattını muhafaza altına almak için dış çepere ikinci bir zarf boru uygulaması (coating) yapıp yapmadığı, olay yerinin Akaryakıt İkmal Ve Nato Pol Tesislerine çok yakın olmasına rağmen ANT görevlilerince herhangi bir uyarı yapılıp yapılmadığı, davacının boru hattı için güvenlik riski bulunan kazı faaliyetini kolluk kuvvetlerine ve adli makamlara müracaatta bulunarak durdurma yoluna gidebilecekken bu yola başvurup başvurmadığı, olay öncesinde ve sonrasında davalı idare ile etkin ve yeterli bir işbirliği ve koordinasyonu sağlayıp sağlamadığı, yürütülen faaliyet sırasında nezaretçi olarak bir elemanını gönderme imkanına haiz iken bunu gerçekleştirip gerçekleştirmediği yönünde davacının kusur durumu da araştırılmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken bu hususlara yönelik olarak bir araştırma yapılmaksızın verilen İdare Mahkemesi kararının kabule ilişkin kısmında da hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idare ve davalı idare yanında müdahilin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın kısmen kabul, kısmının reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyize konu kabule ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 22/10/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.