Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2015/564 E. , 2020/4117 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/564
Karar No : 2020/4117
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : 1- …Petrol, Petrol Ür. ve Otomobil Tic. Paz. Tur. Nak. Taah. İnş. Özel Sağlık Hiz. Ltd. Şti.
2- … Taşıt Muayene İstasyonları İşletim A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Genel Müdürlüğü /…
VEKİLİ : …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, … ili, … ilçesi, … köyü, Kırıklar mevkiinde bulunan, … ve … parsel sayılı taşınmazlarda, davalı idarece yapılan …-…-…- 4. Bölge Hd. Yolu (… – …) arası yol yapım çalışması sırasında meydana geldiği ileri sürülen taşınmazların değer kaybı karşılığı 750.000,00 maddi zararın ödenmesi istemiyle idareye yapılan başvurunun zımmen reddi üzerine fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte ödenmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacılar, … Araç Muayene İstasyonun, yol yapım çalışması sırasında kazanç kaybına uğradığını iddia etmişlerse de, söz konusu istasyon tarafından yürütülen hizmetin … il merkezi için tekel mahiyetinde bir hizmet olduğu, aracını muayene ettirmek zorunda olan insanların … ilinde mecburen adı geçen istasyona gittikleri, bu anlamda istasyonunun ticari olarak bir zarara uğramadığı, yol çalışmalarından dolayı oluştuğu belirtilen kod farkının ticari işletmeye herhangi bir zararının bulunmadığı, istasyondaki araç muayene faaliyetinin yol yapım çalışmalarından önce yürütüldüğü şekilde devam ettiği, anılan davada yalnızca taşınmazın (arsa) değer kaybının söz konusu olduğu, işletmenin faaliyeti yönünden herhangi bir değer kaybının bulunmadığı, her ne kadar bilirkişiler tarafından, değer kaybı hesaplanırken bina ve arsa olmak üzere toplam bedel üzerinden değer kaybı hesaplanmış ise de, taşınmazın üzerinde bulunduğu binanın (araç muayene istasyonu) ticari faaliyetine devam etmesi nedeniyle bina üzerinde bir değer kaybı yaşanmadığı, bu nedenle taşınmazın (arsa) değeri üzerinden hesaplanan %20 oranında değer kaybının davalı idarece tazmini gerektiği gerekçesiyle, 263.335.00 TL değer kaybının kabulü ile, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, işletmenin bir bütün olarak değerlendirilerek, binadaki değer kaybının da dikkate alınmak suretiyle hesaplama yapılması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı idare tarafından, Davacıların meşru ve güncel bir menfaatinin ihlal edilmediği, bu nedenle ehliyet yönünden davanın reddi gerektiği, bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazın değerinin neye göre belirlendiğinin açık olmadığı, yapılan tüm işlemlerin kamulaştırma sınırları dahilinde yapıldığı, davalı idarenin görev ve sorumluluğunda olan yol yapım çalışmasının ve yol kotu farkının tesisin çalışmasını etkilemediği, imar planına göre geçiş yolu izin belgesi bulunan tesisin ulaşımının imar planında mevcut toparlayıcı yoldan sağlandığı, idarenin hizmet kusurunun bulunmadığı, tazminat isteminin fahiş miktarda olduğu ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN_SAVUNMASI : Taraflarca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davacıların temyiz isteminin reddi, davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kabule ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava, davacılara ait … ili, … ilçesi, … köyü, … mevkiinde kaim … ve … parsel sayılı taşınmazlarında … – …yolu yapım çalışmaları sırasında, meydana gelen değer kaybı karşılığı 750.000,00-TL maddi zararın yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu hizmetinin yürütülmesinin neden ve etkisinden kaynaklanan bir zararın doğmaması için idarece her türlü tedbir alınmasına rağmen, hizmetin doğal ve zorunlu bir sonucu olarak ortaya çıkan, hizmetten yararlananlar yönünden genel ve olağan nitelikteki bir külfetten kaynaklanan zararın, kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi uyarınca idarece karşılanmasına olanak bulunmamaktadır.
Öte yandan, kamu hizmetinin yürütülmesinden kaynaklanan bir zararın, kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi uyarınca idarece karşılanabilmesi için, uğranıldığı ileri sürülen zararın kamu külfeti olmaktan çıkıp, hizmetten yararlananlar yönünden özel ve olağandışı bir niteliğe dönüşmüş olması gerekir.
Dava dosyasında mevcut bilgi ve belgeler ile 15/07/2014 tarihli bilirkişi raporunun incelenmesi neticesinde; dava konusu … ili, … ilçesi, …köyü, Kırıklar mevkiinde bulunan …parsel sayılı taşınmazın tapu kütüğünün ifraz nedeniyle kapatıldığı, aynı yer … parselin ise, tapuda davacılardan … Petrol, Petrol Ür. ve Otomobil Tic. Paz. Tur. Nak. Taah. İnş. Özel Sağlık Hiz. Ltd. Şti. Şirket adına kayıtlı “araç muayene ve tarla” vasfında 4.051,31 m² yüzölçümüne sahip taşınmaz olduğu, anılan taşınmaz üzerinde araç muayene istasyonu kurulmak üzere 2008 tarihinde asıl işletici … Kuzey Araç Muayene İstasyonları İşletim A.Ş ile alt işletici …Araç Muayene İstayonu İşletim A.Ş arasında 20 yıllığına işletim sözleşmesi imzalandığı, ayrıca asıl işletici adına üst hakkı kurulduğu ve binaların asıl işletici tarafından yapılmak suretiyle işletim hakkının … Taşıt Muayene İstasyonları İşletim A.Ş.’ye bırakıldığı, söz konusu araç muayene istasyonunun önünden geçen karayolunda yapılan yol çalışması nedeniyle araç muayene istasyonunun yol ile bağlantısının kesilerek yaklaşık 1,68 metre aşağıda kaldığı ve kullanılamaz hale gelmek suretiyle değer kaybettiği belirtilerek dava açıldığı görülmüştür.
Olayda, davalı idarece, davacılara ait araç muayene istasyonunda yer aldığı … – … bölünmüş yolu üzerinde bulunan ve idarenin kamulaştırma sınırı içinde kalan kesimde, mevcut yolun oluşan yoğun trafiği kaldıramadığından bahisle, genişletme yapılarak bölünmüş yola dönüştürülmesi ve görüş mesafesini artırmak için kot revizesi çalışmalarının yapılmasında, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı bir yön bulunmamıştır.
Bu durumda, davacılar tarafından, araç muayene istasyonunun davalı idarece yürütülen yol çalışması sonucunda yol seviyesinin altında kalarak yol ile bağlantısının kesilmesi nedeniyle taşınmazın değer kaybına uğradığı ileri sürülmüş ise de, söz konusu değer kaybı talebinin aynı yol üzerinde bulunan bütün işyeri sahipleri yönünden de ileri sürülebileceği, bu haliyle, davacılar tarafından uğranıldığı ileri sürülen zarar kalemlerinin, diğer işyeri sahiplerinden farklı, özel ve olağandışı bir nitelikte olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda yapılan yol çalışmaları nedeniyle oluşan genel külfetlere, “kamu külfetlerindeki eşitlik ilkesi” uyarınca herkesin katlanması gerektiği, kaldı ki, davacıların yeniden düzenlenen yolun olanaklarından yararlanacağı da dikkate alındığında, idarenin tazmin sorumluluğunu gerektiren, kamu külfeti olmaktan çıkan, hizmetten yararlanan davacılar yönünden özel ve olağandışı niteliğe dönüşen bir maddi zarar bulunmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacıların, davalı idarece mevcut yolun kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda genişletilerek bölünmüş yola dönüştürülmesi ve görüş mesafesini arttırmak için kot revizesi yapılması nedeniyle, araç muayene istasyonunun yeni yol seviyesinden aşağıda kalmasından kaynaklanan zararlara katlanması gerektiği hukukun genel ilkeleri ile hak ve nasafet kurallarının bir sonucu olduğundan ve davacıların taşınmazdan hiçbir şekilde yararlanmaması sonucunu doğuracak bir mülkiyet hakkı ihlalinin de olayda mevcut olmadığından İdare Mahkemesince maddi tazminat isteminin kısmen kabulü yolunda verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacıların temyiz isteminin reddi ile davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın kısmen kabulüne ilişkin … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 22/10/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.