Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2015/4647 E. , 2020/3841 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/4647
Karar No : 2020/3841
DAVACI : … Hizmetleri Ltd. Şti.
DAVALI : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri … / Aynı yerde
DAVANIN KONUSU : 30/12/2014 tarih ve 29221 sayılı 1. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan “Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin”, Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinin 8. maddesinde değişiklik yapan 2. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, “…Müsteşarlık acentelerin merkez ve şubelerinin organizasyon yapısının uygun olup olmadığı, öz kaynaklarının yeterliliği ve il ya da bölge acente taşıma kapasitesini değerlendirerek faaliyette olan şubelerin kapatılması ile yeni şube açılmasına izin verilmemesi hususunda yetkilidir.” ve 5. fıkrasında yer alan, “… Şubelerde ise en az bir müdür … istihdam edilir. Şube müdürünün tüzel kişi acente müdüründe aranan şartları taşıması gerekir.” ibarelerinin; Yönetmeliğin 9. maddesinde değişiklik yapan 3. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının; 4. maddesi ile yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddenin iptali istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI :
Yönetmeliğin 8. maddesinde değişiklik yapan değişiklik Yönetmeliğinin 2. maddesinin 1. ve 5. fıkralarının ilgili kısımları yönünden; Hazine Müsteşarlığına şube kapatılması ve açılmasına izin verilmemesi konusunda verilen yetkinin sınırsız olduğu, acente şubelerinin kamu hizmeti veren nitelikteki kuruluşlar olmaması nedeniyle ticari hayatta rekabeti engelleyici ve ticaret yapma özgürlüğünü kısıtlayıcı yetkilerin Müsteşarlığa verilemeyeceği; şube kavramının Ticaret Kanunu’nda düzenlenmediği, ancak, Odalar ve Borsalar Kanun’u ile Ticaret Sicil Yönetmeliğinde düzenlendiği ve yürürlükteki bu mevzuatlardaki şube olmaya yönelik düzenlemelerden daha ağır şartların iptali istenilen Yönetmelikle düzenlenmiş olduğu,
Yönetmeliğin 9. maddesinde değişiklik yapan değişiklik Yönetmeliğinin 3. maddesinin 2. ve 3. fıkraları yönünden; acenteler için aranılan mali şartların orantısız şekilde artırıldığı, sermayeye ilişkin yapılan düzenleme ile Ticaret Kanunu ile belirlenmiş olan anonim ve limited şirket sermaye miktarlarının çok üzerindeki bir miktarın belirlenmiş olduğu ve Ticaret Kanunu’nda sermaye miktarının Bakanlar Kurulu tarafından artırılabileceği belirtilmesine rağmen Müsteşarlıkça yapılan artırım nedeniyle işlemin şekil şartına uygun tesis edilmediği,
Yönetmeliğe geçici 4. madde eklenmesine ilişkin değişiklik Yönetmeliğinin 4. maddesi yönünden; asgari kuruluş sermayesinin 30 Aralık 2014 tarihinden önce kurulu olan acenteler için geçerli olmayacağı hükmünün eşitlik ilkesine aykırı olduğu, ileri sürülmüştür.
DAVALININ SAVUNMASI :
Yönetmeliğin iptali istenilen 8. maddesinin değişiklik Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırıldığı ve bu kısım yönünden davanın konusuz kaldığı; uygulamada yetkisiz kişilere şube adı altında satış yaptırıldığı, kontrolsüz biçimde poliçe düzenlendiği, tüketicinin hak ve menfaatlerinin tehlikeye düşürüldüğü, ilgili acente ile sigorta şirketlerinin mali yapıları bakımından tehdit oluşturulduğu gözlendiğinden, acentelerin kurumsallaşmasının sağlanması için iptali istenilen düzenlemelerin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde bulunan Sigorta Acenteleri İcra Komitesi Başkanı ile imzalanan mutabakat metni uyarınca sektör temsilcilerinin de onayı alınarak tesis edildiği ve iptali istenilen düzenlemeler ile sigorta acentelerinin şube açmalarının yasaklanmadığı, belli kurallara bağlandığı; Geçici 4. madde ile de asgari kuruluş şartına ilişkin olarak geçiş hükümlerinin düzenlendiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : 30/12/2014 tarih ve 29221 sayılı 1. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan “Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin”; Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinin(Ana Yönetmelik) 8. maddesinde değişiklik yapan 2. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, “…Müsteşarlık acentelerin merkez ve şubelerinin organizasyon yapısının uygun olup olmadığı, öz kaynaklarının yeterliliği ve il ya da bölge acente taşıma kapasitesini değerlendirerek faaliyette olan şubelerin kapatılması ile yeni şube açılmasına izin verilmemesi hususunda yetkilidir.” ve 5. fıkrasında yer alan, ” … Şubelerde ise en az bir müdür … istihdam edilir. Şube müdürünün tüzel kişi acente müdüründe aranan şartları taşıması gerekir.” ibarelerinin; Yönetmeliğin 9. maddesinde değişiklik yapan 3. maddesinin 2 ve 3. fıkralarının; 4. maddesi ile yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddenin iptali istenilmektedir.
SİGORTA ACENTELERİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK ile MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“(1) Acenteler, merkezleri dışında şube açabilir. Şube açılabilmesi için Müsteşarlıkça talep edilen bilgi ve belgeler ile Müsteşarlığa başvurularak izin alınır. Müsteşarlık acentelerin merkez ve şubelerinin organizasyon yapısının uygun olup olmadığı, öz kaynaklarının yeterliliği ve il ya da bölge acente taşıma kapasitesini değerlendirerek faaliyette olan şubelerin kapatılması ile yeni şube açılmasına izin verilmemesi hususunda yetkilidir.”
“(5) Şube açarak teşkilatlanmak isteyen acentelerin merkezlerinde genel müdür, en az bir genel müdür yardımcısı ve yeterli sayıda birim müdürlüğü oluşturulması gerekir. Genel müdür için en az 7 yıl, genel müdür yardımcısı için en az 5 yıl sigortacılık mesleki deneyimi, en az dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olması ve 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde sayılan şartları haiz olması aranır. Şubelerde ise en az bir müdür ve bir teknik personel istihdam edilir. Şube müdürünün tüzel kişi acente müdüründe aranan şartları taşıması gerekir.”
“(6) Şube açarak teşkilatlanan veya mesafeli satış yapan acenteler, Müsteşarlıkça belirlenecek mali tabloları üç ayda bir hazırlayarak Müsteşarlıkça belirlenen mercilere iletmek zorundadırlar.”
“(7) Her ne isimle olursa olsun içeriği itibariyle şube ile aynı niteliğe sahip her türlü yapılanma bu Yönetmelikte merkez ve şubelere getirilen esaslara tabidir.”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 9 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
MADDE 9 – (1) Gerçek kişi acentelerin beyan edecekleri malvarlıkları ile tüzel kişi acentelerin şirket türüne göre Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen tutardan az olmamak kaydıyla sahip olacakları asgari ödenmiş sermaye miktarı 50.000.-TL’den az olamaz.
(2) Şube açarak teşkilatlanacak acentelerin merkez için en az 300.000.-TL ve her bir şube için en az 25.000.-TL sermayeye sahip olmaları gerekir. Şube açmaksızın sadece mesafeli satış yapmak isteyenler için asgari sermaye de 300.000.-TL’dir.
(3) Şube açarak teşkilatlanan veya mesafeli satış yapan acenteler, yılsonları itibariyle satışına aracılık ettikleri prim tutarının en az %4’ü kadar özkaynağa sahip olmak zorundadır. Bu tutar her durumda 300.000.-TL’den az olamaz. İlave sermaye ihtiyacının ortaya çıkması halinde, eksik kalan sermaye en geç ilgili yılın Haziran ayı sonuna kadar tamamlanır.
(4) “Asgari kuruluş sermayesine ilişkin geçiş hükmü başlıklı GEÇİCİ 4. Maddesinde ise (1) Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrası ile getirilen asgari kuruluş sermayesi, bu Yönetmeliğin yayımı tarihi itibariyle mevcut kurulu acenteler hakkında uygulanmaz.” düzenlemesi yapılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden 16 Ocak 2016 günlü, 26595 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle Ana Yönetmeliğin 8. Maddesi değiştirildiğinden bu madde yönünden dava konusuz kalmıştır.
Ana Yönetmeliğin 9. Maddesiyle getirilen sermaye şartı acentelerin kurumsallaşmasını ve sektörel güvenirliği sağlamaya yönelik olduğu anlaşılmakla düzenlemede hukuka aykırılık saptanmamıştır.
Ana Yönetmeliğin Geçici 4. Maddesindeki 6. Maddeye atıf ise davalı idarece 05.02.2015 gün ve 2015/5 sayılı Genelge ile Yönetmeliğin 9. Maddesinde değişiklik olarak açıklandığından bu madde de dayanağı mevzuata aykırılık saptanmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, Yönetmeliğin 8. Maddesi yönünden karar verilmesine yer olmadığı, diğer maddeler yönünden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, duruşma için taraflara önceden bildirilen 15/10/2020 tarihinde, davacının gelmediği, davalı Hazine ve Maliye Bakanlığını temsilen Hukuk Müşaviri …’ın geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle açık duruşmaya başlandı. Hazır bulunan tarafa, usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
30/12/2014 tarih ve 29221 sayılı 1. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin yayımlanması üzerine, anılan Yönetmeliğin Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinin 8. maddesinde değişiklik yapan 2. maddesinin 1. fıkrasında yer alan, “…Müsteşarlık acentelerin merkez ve şubelerinin organizasyon yapısının uygun olup olmadığı, öz kaynaklarının yeterliliği ve il ya da bölge acente taşıma kapasitesini değerlendirerek faaliyette olan şubelerin kapatılması ile yeni şube açılmasına izin verilmemesi hususunda yetkilidir.” ve 5. fıkrasında yer alan, “… Şubelerde ise en az bir müdür … istihdam edilir. Şube müdürünün tüzel kişi acente müdüründe aranan şartları taşıması gerekir.” ibarelerinin; Yönetmeliğin 9. maddesinde değişiklik yapan 3. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının; 4. maddesi ile yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
İlgili Mevzuat:
5684 sayılı Sigortacılık Kanununun “amaç” başlıklı 1. maddesinde, “Bu Kanunun amacı, ülkemiz sigortacılığının geliştirilmesini sağlamak, sigorta sözleşmesinde yer alan kişilerin hak ve menfaatlerini korumak ve sigortacılık sektörünün güvenli ve istikrarlı bir ortamda etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek üzere bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemektir” hükmü; “tanımlar” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinde; “Sigorta acentesi: Ticarî mümessil, ticarî vekil, satış memuru veya müstahdem gibi tâbi bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak muayyen bir yer veya bölge içinde daimî bir surette sigorta şirketlerinin nam ve hesabına sigorta sözleşmelerine aracılık etmeyi veya bunları sigorta şirketleri adına yapmayı meslek edinen, sözleşmenin akdinden önce hazırlık çalışmalarını yürüten ve sözleşmenin uygulanması ile tazminatın ödenmesinde yardımcı olan kişiyi ifade eder” hükmü; “sigorta acenteleri” başlıklı 23. maddesinde; “(1) Sigorta acenteliği gerçek veya tüzel kişilerce yapılır. Sigorta acenteliği yapmak isteyenlerin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince tutulan Levhaya yazılı olması gerekir. (2) Sigorta acenteliği yapacakların niteliklerine ilişkin usûl ve esaslar yönetmelik ile belirlenir. Sigorta acenteliği yapacaklar, Müsteşarlıktan bu nitelikleri taşıdıklarını gösteren bir belge alarak Levhaya kayıt olmak için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine başvurur. Müsteşarlık, belge alınmasına ilişkin işlemlerin incelemeye ve onaya hazır hale getirilmesi için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine görev verebilir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bu işlemlerin gerçekleştirilmesi için uygun gördüğü ilgili sivil toplum ve meslek kuruluşları ile işbirliği yapabilir” hükmü yer almaktadır.
Hukuki Değerlendirme:
Dava konusu Yönetmelik’in, 22/04/2014 tarih ve 28980 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sigorta Acenteleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinde değişiklik yapan 2. maddesinin 1. ve 5. fıkralarının ilgili kısımları yönünden incelenmesi:
Anılan düzenlemelerin 16/01/2016 tarih ve 29595 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sigorta Acenteleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik ile değiştirildiği, yapılan değişiklik ile merkez ve şubeler için uygulanacak fiziki şartlar, teknik, idari altyapı ile insan kaynakları; acentelerin teşkilatı; teknik personel nitelikleri; unvan; değişikliklerin bildirilmesi ve güncelleme; ilan, reklam, afiş ve pano; sürekli eğitim; bilgi kayıtları ve kayıtlara erişime ilişkin genel düzenleyici işlemler dâhil tüm işlemler bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olmak koşuluyla ilgisine göre İcra Komitesi veya TOBB tarafından tesis ve icra edileceğinin düzenlendiği anlaşıldığından, dava konusu yönetmeliğin 2. maddesinin 1. ve 5. fıkralarının ilgili kısımlarının iptali istemi yönünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
Dava konusu Yönetmelik’in, 22/04/2014 tarih ve 28980 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sigorta Acenteleri Yönetmeliği’nin 9. maddesinde değişiklik yapan 3. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının ve 4. maddesi ile yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddesinin incelenmesi:
Dava konusu düzenlemeler ile şube açarak teşkilatlanacak acentelerin merkez için en az 300.000.-TL ve her bir şube için en az 25.000,00 TL sermayeye sahip olmaları gerektiği; şube açarak teşkilatlanan veya mesafeli satış yapan acentelerin, yılsonları itibariyle satışına aracılık ettikleri prim tutarının en az %4’ü kadar özkaynağa sahip olmak zorunda oldukları, bu tutarın her durumda 300.000,00 TL’den az olamayacağı, ilave sermaye ihtiyacının ortaya çıkması halinde, eksik kalan sermayenin en geç ilgili yılın Haziran ayı sonuna kadar tamamlanacağı; yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddede yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasıyla getirilen asgari kuruluş sermayesinin mevcut kurulu acenteler hakkında uygulanmayacağı düzenlenmiştir.
Söz konusu düzenlemeler incelendiğinde, yapılan değişikliklerin yönetmeliğin amacıyla bağdaştığı bunun yanında asgari ödenmiş ve beyan edilen malvarlığı tutarlarında getirilen artışların ölçülü olup acentelerin faaliyetlerini engelleyici nitelikte olmadığı, yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddede ise davacı şirketin iddiasının aksine gerçek ve tüzel kişi acenteler arasında ayrım yapılmadığı anlaşıldığından, dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yönetmelik’in 22/04/2014 tarih ve 28980 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sigorta Acenteleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinde değişiklik yapan 2. maddesinin 1. ve 5. fıkralarının ilgili kısımları yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. Dava konusu Yönetmelik’in 22/04/2014 tarih ve 28980 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sigorta Acenteleri Yönetmeliği’nin 9. maddesinde değişiklik yapan 3. maddesinin 2. ve 3. fıkraları ve 4. maddesi ile yönetmeliğe eklenen geçici 4. maddeleri yönünden DAVANIN REDDİNE
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin, davadaki haklılık oranına göre, … TL’sinin davacı üzerinde bırakılmasına, … TL’sinin ise davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 15/10/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.