Danıştay Kararı 10. Daire 2015/3226 E. 2020/4964 K. 16.11.2020 T.

Danıştay 10. Daire Başkanlığı         2015/3226 E.  ,  2020/4964 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/3226
Karar No : 2020/4964

DAVACI : … Taşımacılık A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN_KONUSU :
30/06/2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile 17. maddesinin (b) bendinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, geçici depolama işleticisi olarak 16/09/2013 tarihinden itibaren faaliyet gösterildiği, dava konusu düzenleme nedeniyle geçici depolama işletmeciliğine devam etmesinin mümkün olmadığı, geçici depolama yerinin hava alanı dışında yer aldığı, Bakanlıkça bu şekilde izin verildiği, düzenlemenin hukuka aykırı olduğu ve kazanılmış haklarını ihlal ettiği öne sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı idare tarafından, gümrük kontrollerinin etkin bir şekilde yürütülmesi ile gümrük gözetim ve kontrollerinin sağlanmasının gümrük idaresinin yetki ve sorumluluğunda olduğu, idarenin mevzuat dahilinde her türlü tedbiri almakla yetkili olduğu, geçici depolama yerlerine ilişkin koşulların Gümrük Yönetmeliğinde düzenlendiği, dava konusu düzenlemenin Gümrük Kanununa uygun olduğu, herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY_TETKİK_HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesinin iptali, 17. maddesinin (b) bendi yönünden ise davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY_SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; davacı Şirket tarafından, 30.6.2015 gün ve 29402 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2’nci maddesi ile bu maddenin yürürlük tarihini belirleyen 17’nci maddesinin b bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
T.C. Anayasasının (Anayasa) 124’üncü maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri belirtilmiştir.
Uyuşmazlığın çözümü bakımından, Yönetmelikle yapılan düzenlemenin üst normlara ve hukuka uygun olup olmadığının irdelenmesi gerekmektedir. Buna göre;
4458 sayılı Gümrük Kanununun Altıncı bölümünde “Eşyanın Geçici Depolanması” başlıklı 47’nci maddesinde, eşyanın, gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunacağı ve bu şekilde adlandırılacağı, 48’inci maddesinin 1’inci fıkrasında, geçici depolanan eşyanın, sadece gümrük idarelerinin uygun gördüğü yerlerde ve bu idarelerin belirlediği koşullarda depolanabileceği, hükümlerine yer verilmiş, Gümrük Yönetmeliğinde de bu konuya ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Öte yandan; söz konusu kanuna dayanılarak hazırlanan ve 7.10.2009 gün ve 27369 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Yönetmeliğinin 512’nci maddesinde, geçici depolama yeri işleticilerinde aranacak şartlar belirlenmiş, 513’üncü maddesinde de, geçici depolama yeri açıp işletmek isteyen kişilerin izin almak için ilgili gümrük müdürlüğüne yapacağı başvuru şekillerinin, gümrük müdürlüğünün talep edeceği belgelerin neler olduğunun, geçici depolama yeri olarak açılıp işletilmek istenilen yerlerin fiziki şartlarının, gümrük idaresine olan uzaklığının ve istisnai durumların neler olduğunun belirtildiği görülmüştür.
Geçici depolanan eşyanın hangi yerlerde ve şartlarda depolanacağını belirleme noktasında yetkili olan idarenin, Türkiye Gümrük Bölgesine havayolu ile getirilen hızlı kargo eşyası dışındaki eşyanın havaalanı dışında bulunan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmeyeceği yönünde yaptığı düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamakta olup, söz konusu düzenlemenin, değişiklik tarihinden sonra, geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi alacaklar yönünden uygulanması gerektiği açıktır.
Bununla birlikte, anılan Yönetmelikte, değişiklik tarihinden önce, geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olanların bu haklarının kazanılmış hak olarak korunacağı ya da işyerlerini yeni düzenlemeye uygun hale getirmeleri için belirli bir geçiş süresi öngörülmesi yolunda bir geçiş hükmüne yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlemede, hukuka uyarlık; bu maddenin yürürlük tarihini belirleyen 17’nci maddesinin b bendinde ise, hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, 30.6.2015 gün ve 29402 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2’nci maddesinin iptaline; bu maddenin yürürlük tarihini belirleyen 17’nci maddesinin b bendinin iptali isteminin ise reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Bakılan dava, 30/06/2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile 17. maddesinin (b) bendinin hukuka aykırı olduğu iddialarıyla iptallerine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun “Eşyanın Geçici Depolanması” başlıklı 47. maddesinde; “Eşya, gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunur ve bu şekilde adlandırılır.”, 48. maddesinde; “1. Geçici depolanan eşya, sadece gümrük idarelerinin uygun gördüğü yerlerde ve bu idarelerin belirlediği koşullarda depolanabilir. …” hükümleri yer almaktadır.
4458 sayılı Gümrük Kanunu’na dayanılarak, Gümrük Müsteşarlığınca çıkarılan ve 07/10/2009 tarih ve 27369 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği’nin “Geçici depolanan eşya” başlıklı 77. maddesinin 1. fıkrasında; “Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen serbest dolaşımda olmayan eşya gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunur ve bu şekilde adlandırılır. Talep halinde ihracat eşyasının da bu kapsamda değerlendirilmesi mümkündür.”, “Geçici depolama yerlerine eşya alınması” başlıklı 78. maddesinde; “(1) Eşya, geçici depolama yerlerine buralarda görevli işletme personelinin sorumluluğu ve gümrük memurlarının gözetimi altında alınır. (2) Gümrükçe izin verilen diğer yerlere eşya alınmasının talep edilmesi halinde, talep sahibinin sorumluluğu ve gümrük idaresinin gözetimi altında bu talep kabul edilir. (3) Gümrük memuru, geçici depolama yerine alınan eşya için kendisine verilen ve üzerinde özet beyan numarasının yer aldığı boşaltma listesi ile özet beyan bilgilerini karşılaştırarak geçici depolama yeri giriş işlemlerini onaylar. Bu onay sonrasında boşaltma listesi ilgili işletme personeli tarafından muhafaza edilir. (4) Türkiye Gümrük Bölgesine denizyolu ile getirilen dolu konteynerlerin, denize iskele bağlantısı olmayan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez. …”, “Geçici depolama yerleri” başlıklı 79. maddesinde ise; “(1) Geçici depolanan eşyanın her türlü dış etken ve müdahalelerden korunmasını sağlayacak şekilde yapılmış ve taşıtların durduğu, yanaştığı veya indiği yerlerdeki ambar, depo, ardiye veya hangar gibi yerler geçici depolama yerleridir. (2) … (3) Geçici depolama yerlerinin bulunmadığı mahallere getirilen eşya, duruma uygun gerekli önlemler alınmak şartıyla, geçici depolanan eşya statüsünde gümrükçe müsaade edilen yerlere de konulabilir. Bu gibi hallerde, gümrük idarelerince geçici depolanan eşya için tahakkuk edebilecek gümrük vergileri tutarında eşya sahibinden teminat istenir.” düzenlemeleri yer almaktadır.
30/06/2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile Gümrük Yönetmeliğinin 78. maddesine “Türkiye Gümrük Bölgesine havayolu ile getirilen hızlı kargo eşyası dışındaki eşyanın havaalanı dışında bulunan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez.” şeklindeki 5. fıkra eklenmiş, 17. maddesinin (b) bendinde Yönetmeliğin 2. ve 6. maddelerinin 01/01/2016 tarihinde yürürlüğe gireceği düzenlenmiştir.
Öte yandan, aynı Yönetmeliğin 512. maddesinde, geçici depolama yeri işleticilerinde aranacak şartların belirlendiği; 513. maddesinde de geçici depolama yeri açıp işletmek isteyen kişilerin izin almak için ilgili gümrük müdürlüğüne yapacağı başvuru şekillerinin, gümrük müdürlüğünün talep edeceği belgelerin neler olduğunun, geçici depolama yeri olarak açılıp işletilmek istenilen yerlerin fiziki şartlarının, gümrük idaresine olan uzaklığının ve istisnai durumlarının neler olduğu belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
30/06/2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle havayolu ile getirilen hızlı kargo eşyası dışındaki eşyanın, daha önce açılmış ve işletilmekte olan geçici depolama yerlerine, zorunlu haller dışında alınabilmesi için geçici depolama yerinin havaalanı içerisinde bulunması zorunluluğu getirilmiştir. Başka bir anlatımla, bu konuda kanun koyucu tarafından herhangi bir değişiklik yapılmaksızın dava konusu Yönetmelik kuralı ile Gümrük Yönetmeliğinin 513. maddesinde belirtilen, geçici depolama yeri olarak açılıp işletilmek istenilen yerlerin gümrük müdürlüğüne en fazla 10 km mesafede olması gerektiği kuralını daraltıcı bir şekilde geçici depolama yerlerinin fiziki şartları ile ilgili aranılan koşullar ağırlaştırılmıştır. Böylece, Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesinin yürürlüğe girmesinden önce 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği ile getirilen koşullara sahip oldukları belirlenerek, ekonomik yönden gereksinim görülen yerlerde açılmış ve ilgili düzenlemelere uygun olarak işletilmekte olan geçici depolama yerlerinin faaliyetlerini yürütmeleri, kendilerinden kaynaklanmayan ve fiili olanaksızlık nedeniyle yerine getiremeyebilecekleri yeni maddi koşullara tabi tutulmuş bulunmaktadır.
Anayasamızın 124. maddesi uyarınca, idareler, kendi görev alanlarını ilgilendiren yasa ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, her zaman yönetmelik çıkarabilme ve bu yönetmelikle, değişen koşullar dikkate alınarak, daha önceki düzenlemeler ile yaratılmış olan objektif hukuki durumları, ileriye yönelik olarak yürürlükten kaldırma yetkisine sahip bulunmaktadırlar. Ancak idareler, bu konudaki yetkilerini kullanırken önceki düzenlemeler kapsamında kişilerin kazanılmış haklarını korumak zorundadırlar. Bu durum, hukuk güvenliğinin ve hukuki istikrarın sağlaması açısından vazgeçilmez niteliktedir.
Kamu hukukunda kazanılmış hak, bir hak sağlamaya elverişli düzenleyici kuralların bireylere uygulanması ile onlar için doğan subjektif hakkın korunması anlamında kabul edilmektedir. Başka bir deyişle, bir hakkın yeni düzenlemeden önce yürürlükte olan kurallara göre bütün sonuçlarıyla fiilen elde edilmiş olması halinde, kişilerin kazanılmış hakkı bulunduğundan söz edilir.
Bu bağlamda, ekonomik yönden gereksinim görülen yerlerde açılmış ve dava konusu yönetmelik değişikliğinden önce yürürlükte bulunan düzenlemelere uygun olarak geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olan davacı şirketin, o yeri işletmek kaydıyla faaliyetine devam ettiği sürece kazanılmış hakkının bulunduğunun kabulü zorunludur. Dolayısıyla, “Türkiye Gümrük Bölgesine havayolu ile getirilen hızlı kargo eşyası dışındaki eşyanın havaalanı dışında bulunan geçici depolama yerlerine alınmasına, Bakanlıkça belirlenecek zorunlu haller dışında izin verilmez.” yolundaki dava konusu yönetmelik hükmünde; daha önce hukuka uygun bir şekilde düzenleyici metinlerde öngörülen koşulları taşımak suretiyle geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olan kişilerin kazanılmış haklarını korumaması nedeniyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, 30/06/2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu 17. maddesinin (b) bendinde, Yönetmeliğin 2. ve 6. maddelerinin yürürlüğe giriş tarihine ilişkin düzenleme yapılmasında ise hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 30/06/2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu 2. maddesinin anılan Yönetmelikte yapılan değişiklik tarihinden önce geçici depolama yeri açma ve işletme izin belgesi almış olanların bu haklarının kazanılmış hak olarak korunacağı yolunda bir hükme yer verilmemesi şeklindeki eksik düzenlenen kısmının İPTALİNE, dava konusu edilen diğer kısımlarına yönelik davanın REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin takdiren … TL’sinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, … TL’sinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 16/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.