Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2015/2664 E. , 2020/4677 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/2664
Karar No : 2020/4677
TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Bakanlığı
VEKİLİ: …
KARŞI TARAF (DAVACILAR): 1- … Başkanlığı
2- … Odaları Birliği
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN_KONUSU: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı birlikler tarafından, işyeri hekimliği, maden, elektrik, jeoloji, makine, kimya mühendislerinden oluşturulacak uzman bir inceleme heyeti ile … ili, … ilçesi, … mevkiinde bulunan yeraltı kömür ocağında, 13 Mayıs 2014 Salı günü yaşanan facianın neden analizini yaparak rapor hazırlamak hususunda maden ocağında, eklentilerinde, facia ile ilgili kamu ve özel kuruluşlara ait her türlü bilgi, belge ve kayıtlar üzerinde gerekli incelemeleri yapabilmek için görevlendirme yapılması talebinin davalı idarece reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararıyla; 6023 sayılı Kanun, 6235 sayılı Kanun maddeleri uyarınca, uzman bir inceleme heyeti ile … İli, … İlçesi, … mevkiinde bulunan yeraltı kömür ocağında, 13 Mayıs 2014 Salı günü yaşanan facianın neden analizini yaparak rapor hazırlamak hususunda maden ocağında, eklentilerinde, facia ile ilgili kamu ve özel kuruluşlara ait her türlü bilgi, belge ve kayıtlar üzerinde gerekli incelemeleri yapabilmek konusunda … Birliğine yahut … Odaları birliğine açık bir yetki yahut görev verilmemekle birlikte, Mesleki Birlikleri’nin deontolojik denetimine tabi tutulan işyeri hekimi ve Mühendis olarak çalışan kişilerin özel ya da kamudaki yerlerde/kurum/kuruluşlarda çalışması sonucunda iş risklerini ya da tehlikelerini değerlendirmek; buradaki tıbbi olanakların, fiziki altyapının, teknik araç-gereçlerin, personel standartlarının, sunulan sağlık ve mühendislik hizmetinin kapsam ve niteliğinin, hekimlerin ve Mühendislerin çalışma koşullarının yerinde gözlemlenerek sağlanacak hizmetin kalitesinin ve standartının belirlenmesi, iş riskleri ya da tehlikeleri ile kaynağında mücadele etmek; bilgilendirme, danışma ve eğitimi içeren güvenlik, mühendislik ve sağlık kültürünü oluşturmak gibi önleyici temel ilkeler yanında, meslek birlikleri ile ilgili idarenin müşterek çalışması neticesinde; meydana gelmiş bir iş kazasında işle ilgili tehlikeleri ve riskleri ortadan kaldırarak ya da en aza indirerek işçilerin korunmasına katkıda bulunmak, işle bağlantılı olan veya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan kaza ve yaralanmaların, çalışma ortamında bulunan tehlike nedenlerini mümkün olduğu ölçüde tespit etmek, tespit edilen sorunların, çözümü için etkin metotların geliştirilmesi, öncelikler ve sonuçların değerlendirilerek bir daha iş kazalarının ve meslek hastalıklarının vuku bulmasını önlemek, kusur ve hataların belirlenerek meydana gelen kazanın neden analizini yapmak ve rapor hazırlamak, konusunda Anayasamız ile Meslek Birliği kanunlarının dolaylı olarak, artık iç hukukumuzun bir parçası haline gelmiş, hatta bir anlamda temel hak ve özgürlüklere ilişkin haklar bakımından kanunlar ile Anayasa arasında özel bir konuma sahip olan Uluslararası Sözleşmelerle doğrudan, davalı idareye/devlete pozitif bir edim yüklendiği görüldüğünden, davalı idare yanında ve onunla birlikte meydana gelen kazanın neden analizini yaparak rapor hazırlamak konusunda, maden ocağında, eklentilerinde, facia ile ilgili kamu ve özel kuruluşlara ait her türlü bilgi, belge ve kayıtlar üzerinde gerekli incelemeleri yapabilmek için görevlendirme yapılması gerekirken aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI: Davalı idare tarafından, davacıların talep ettikleri şekilde bir görevlendirme yapılmasına ilgili mevzuata göre hukuken imkan bulunmadığı, birliklere bu yönde verilmiş bir görev olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI: Davacılar tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ: …
DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı birlikler tarafından, işyeri hekimliği, maden, elektrik, jeoloji, makine, kimya mühendislerinden oluşturulacak uzman bir inceleme heyeti ile … ili, … ilçesi, … mevkiinde bulunan yeraltı kömür ocağında, 13 Mayıs 2014 Salı günü yaşanan facianın neden analizini yaparak rapor hazırlamak hususunda maden ocağında, eklentilerinde, facia ile ilgili kamu ve özel kuruluşlara ait her türlü bilgi, belge ve kayıtlar üzerinde gerekli incelemeleri yapabilmek için görevlendirme yapılması istemiyle başvuru yapılmış, bu talebin davalı idarece … tarih ve … sayılı işlemin ile reddedilmesi üzerine anılan işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
1982 Anayasasının “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları” başlıklı 135. maddesinin 1. fıkrasında, “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir.” hükmüne yer verilmiştir.
6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu’nun 4. maddesinde, “Birlik, aşağıda yazılı hizmetleri yapmakla mükelleftir:
a) Halk sağlığına ve hastalara fedakarlık ve feragatle hizmeti ideal bilen meslek geleneklerini muhafaza ve geliştirmeye çalışmak,
b) Azalarının maddi ve manevi hak ve menfaatlerini korumak ve bunları halkın ve Devletin menfaati ile en iyi bir şekilde denkleştirmeye çalışmak,
c) Halkın sağlığını korumaya, azalarını muayyen refah seviyesine ulaştıracak gerekli iş sahaları bulmaya, İş Kanunu ile sosyal kanunların ve ilgili diğer mevzuat hükümlerinin tatbikatında meslek ve meslektaşların hak ve menfaatlerini korumaya ve her türlü iş tevziinin adilane bir surette düzenlenmesine çalışmak,
d) Halk sağlığı ve tıp meslekleri ile ilgili meseleler için resmi makamlarla karşılıklı işbirliği yapmak,
e) Halk sağlığını ve tıp mesleğini ilgilendiren işlerde resmi makamlardan yardım sağlamak.” hükümleri yer almıştır.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 2. maddesinde; ” Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir.
Birliğin kuruluş amacı:
a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek;
Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak;
b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak;
c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir.
Birlik ve organları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar.” hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; davacı birlikler tarafından, işyeri hekimliği, maden, elektrik, jeoloji, makine, kimya mühendislerinden oluşturulacak uzman bir inceleme heyeti ile … İli, … İlçesi, … mevkiinde bulunan yeraltı kömür ocağında, 13 Mayıs 2014 Salı günü yaşanan facianın neden analizini yaparak rapor hazırlamak hususunda maden ocağında, eklentilerinde, facia ile ilgili kamu ve özel kuruluşlara ait her türlü bilgi, belge ve kayıtlar üzerinde gerekli incelemeleri yapabilmek için görevlendirme yapılması istemiyle yapılan başvurunun davalı idarece reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı birliklerin kuruluşuna ilişkin mevzuat hükümleri incelendiğinde; birliklerin davalı idareden görevlendirme yapılmasını talep ettikleri hususlarda herhangi bir yetki veya görevlerinin olmadığı, mevzuatta öngörülmeyen bir konuda davalı idarece görevlendirme yapılmasına hukuken olanak bulunmadığı açık olduğundan dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.