Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2013/1346 E. , 2016/1935 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2013/1346
Karar No : 2016/1935
Temyiz Eden (Davalı) :
Karşı Taraf (Davacı) :
İstemin_Özeti :…İdare Mahkemesinin …tarihli ve …sayılı Kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Tetkik Hakiminin Düşüncesi : Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle, İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü:
Dava; tarımsal destekleme kapsamında yapılan yersiz ödemenin bir ay içinde iadesi gerektiğinden bahisle, davacı adına tahakkuk ettirilen, 25.200 TL tutarındaki, … Malmüdürlüğünce düzenlenen 11.11.2011 tarihli ve 7 sayılı ihbarnamenin iptali istemiyle açılmıştır.
…İdare Mahkemesince; 5488 sayılı Tarım Kanununun “Haksız ödemelerin geri alınması ve hak mahrumiyeti” başlıklı 23. maddesinde, haksız yere yapılan destekleme ödemelerinin 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edileceğine ilişkin bir hükme yer verilmediği, anılan madde ile sadece haksız yere yapılan destekleme ödemelerinin geri alınmasında uygulanacak faiz oranlarıyla ilgili olarak 6183 sayılı Kanuna göndermede bulunulduğu, 29/7/2007 tarih ve 26597 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı dayanak alınarak çıkarılan Uygulama Tebliği’nin (2008/14) “Hukuki ve cezai sorumluluk” başlıklı 8. maddesinde ise; haksız yere yapılan destekleme ödemelerinin, ödeme tarihinden itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51’inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı ile birlikte, anılan Kanun hükümlerine göre geri alınacağı hükmünün getirildiği, 6183 sayılı Kanunun 55. maddesinin tatbikini gerektirecek nitelikte kamu hizmetinin uygulanmasından doğan bir alacağın bulunmayıp, ilgiliye mevzuatta öngörülenden fazla ödeme yapılmak suretiyle oluşan kamu zararının tahsilinin söz konusu olduğu, buna ilişkin usul ve esasların ise, 5018 sayılı Kanun ve bu Kanun uyarınca çıkarılan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerinde düzenlendiği, buna karşın, davalı idarece bu husus gözetilmeksizin davacı adına 6183 sayılı Kanun uyarınca hakkında cebri takibata başlanacağı yönünde ihbarname düzenlendiği, haksız yere yapılan destekleme ödemelerinin 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edileceğine ilişkin olarak 5488 sayılı Kanunda bir hükme yer verilmediğinden ve bu hususun uygulama tebliği ile düzenlenmesi de mümkün olmadığından; davalı idarece, Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin ilgili hükümlerinde öngörülen prosedür işletilmeksizin haksız yere yapılan destekleme ödemeleri karşılığında davacı adına 25.200 TL tahakkuk ettirilmesi yönünde düzenlenen dava konusu ihbarnamede hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idare tarafından, anılan İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
5488 sayılı Tarım Kanunu’nun işlem tarihindeki haliyle “Haksız ödemelerin geri alınması ve hak mahrumiyeti” başlıklı 23. maddesinde; “Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51’inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar. Bu Kanunla belirlenen destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar.” hükmü yer almıştır.
Anılan Kanun hükmü, 28/3/2013 tarihli ve 6455 sayılı Kanunun 51’inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “hesaplanan kanunî faizi ile birlikte geri alınır” ibaresi “hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri alınır” şeklinde değiştirilmiştir.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanununun “Kanunun şümulü” başlıklı 1. maddesinde; “Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer’i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur. Türk Ceza Kanununun para cezalarının tahsil şekil ve hapse tahvili hakkındaki hükümleri mahfuzdur.” hükmü, “Ödeme zamanı ve önce ödeme” başlıklı” 37. maddesinde; “Amme Alacakları hususi kanunlarında belli edilen zamanlarda ödenir. Hususi Kanunlarında ödeme zamanı tesbit edilmemiş amme alacakları Maliye Vekaletince belirtilecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödenir. Bu ödeme müddetinin son günü amme alacağının vadesi günüdür.” hükmü, yine aynı Kanunun “Ödeme emri” başlıklı 55. maddesinde, “Amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 7 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumu bir ödeme emri ile tebliğ olunur.” hükmü yer almaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden; 2009-2010 yıllarında … İlçesine bağlı köylerde bulunan çiftçilere fazla destekleme ödemesi yapılmasına ilişkin olarak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının 19.7.2011 tarih ve 2011-42/2357 sayılı yazısı ile anılan Bakanlık müfettişleri tarafından düzenlenen 15.7.2011 tarih ve 50-2011/5-6 sayılı soruşturma raporu ve bu rapora dayalı olarak Bakanlık Makamının 19.7.2011 tarihli Oluru, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının 11.10.2011 tarih ve 2011-42/3087 sayılı yazıları ve 5.8.2011 tarih ve 2011/13 sayılı … İlçe Tahkim Komisyonunun kararı kapsamında tesis edilen 27.10.2011 tarih ve 2011/15 sayılı … İlçe Tahkim Komisyonu kararıyla, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı müfettişlerince yapılan soruşturma sonucunda, davacıya 2009 üretim yılına ilişkin olarak haksız yere 25.200 TL tutarında pamuk destekleme ödemesi yapıldığının tespiti üzerine, davacı adına anılan meblağın tahakkukuna ilişkin … Malmüdürlüğünce 11.11.2011 tarihli ve 7 sayılı ihbarnamenin düzenlendiği, bu ihbarnamede, 6183 sayılı Kanunun 37. maddesi uyarınca 1 ay süre verilerek belirtilen miktarın geri ödenmesinin istenildiği ve verilen süre içerisinde borcun ödenmemesi halinde hakkında 6183 sayılı Kanunun 55. maddesine göre cebrî takibata başlanılacağının bildirildiği, bu ihbarnamenin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen 6183 sayılı Kanunun 1. maddesinde “Kanunun kapsamı” açıklanmış olup, buna göre; Devletin kamu hizmetinin uygulanmasından doğan diğer alacaklarının da anılan Kanun kapsamında olduğu belirtilmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca, çiftçilerin ürettikleri tarım ürünleri karşılığında yapılan destekleme prim ödemeleri, kamu tüzel kişisi tarafından sağlanan ve üstlenilen kamu yararı amacına yönelik bir “kamu hizmeti” niteliğindedir. Davacıya haksız yere pamuk destekleme primi ödemesi yapıldığından bahisle, davalı idarece düzenlenen ihbarnameye konu alacağın, “kamu hizmetinin uygulanmasından doğan alacak niteliğinde” ve 6183 sayılı Kanunun 1. maddesi kapsamında olduğu açıktır.
Bu durumda, çiftçilere yapılan haksız destekleme ödemelerinin 6183 sayılı Kanunun 1. maddesi kapsamında bir alacak olması nedeniyle, davalı idarece anılan Kanunun ilgili hükümlerinin tatbiki söz konusu olacağından, davacıya anılan Kanun hükümlerine göre 1 ay süre verilerek destekleme ödemesine ilişkin bedelin ödenmesinin istenilmesine ve verilen süre içerisinde söz konusu meblağın ödenmemesi halinde hakkında 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre cebrî takibata başlanılacağının bildirilmesine ilişkin dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmadığından, işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekirken, İdare Mahkemesince, haksız destekleme ödemelerinin 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilmesi mümkün olmadığı, Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin ilgili hükümlerinde öngörülen prosedür işletilmeksizin tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle, …İdare Mahkemesinin…tarihli ve …sayılı Kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine 12.4.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.