Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2012/6297 E. , / K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2012/6297
Karar No : 2015/4957
Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekili :
Davanın_Özeti : 20/6/2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin iptali istenilmektedir.
Savunmanın_Özeti : Dava konusu düzenleme ile, kamu imkanlarından faydalanılarak yapılan tarımsal faaliyetlerin destekleme kapsamı dışında tutulmasının amaçlandığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliğinin dayanağı olan 2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararında, destekten yararlanamayacakların kamu kurum ve kuruluşlarıyla sınırlandırılmış olması karşısında davaya konu tebliğ ile bu sınırlamayı aşar nitelikte kamu kurum ve kuruluşlarının iştiraklerinin de destekten yararlanamayacağının belirlenmesinde hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu Tebliğ’in 8. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava; yem bitkileri ekimi işiyle uğraşan davacı Şirket tarafından 20.6.2012 gün ve 28329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2012/48 sayılı Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliğinin 8’inci maddesinin 1’inci fıkrasının a bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
T.C. Anayasasının 45’inci maddesinde, devletin, tarım arazileri ile çayır ve mer’aların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önlemek, tarımsal üretim planlaması ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal üretimi artırmak maksadıyla, tarım ve hayvancılıkla uğraşanların işletme araç ve gereçlerinin ve diğer girdilerinin sağlanmasını kolaylaştırmakla yükümlü olduğu, devletin, bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerlendirilmesi ve gerçek değerlerinin üreticinin eline geçmesi için gereken tedbirleri alacağı, hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan; 5488 sayılı Tarım Kanununun 1’inci maddesinde, bu Kanunun amacının, tarım sektörünün ve kırsal alanın, kalkınma plan ve stratejileri doğrultusunda geliştirilmesi ve desteklenmesi için gerekli politikaların tespit edilmesi ve düzenlemelerin yapılması olduğu hükmüne yer verilmiş, 18’inci maddesinde de; tarımsal desteklemelerin amacının, tarım sektörünün öncelikli problemlerin çözümüne katkıda bulunmak, uygulanan politikaların etkinliğini arttırmak ve sektörün bu politikalara uyumunu kolaylaştırmak olduğu; 19’uncu maddenin ç bendinde ise; hayvancılık faaliyetlerinde ırk ıslahı, kaba yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, işletmelerin ihtisaslaşması, işletmelerde hijyen şartlarının sağlanması, hayvan sağlığı ve refahı, hayvan kimlik sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması ile bunlarla ilgili kontrol, takip ve standartların iyileştirilmesi ve su ürünlerinin desteklenmesi amacıyla destekleme tedbirleri alınacağı, hayvancılık desteklemelerinde, bölge ve iller bazında farklı destekler uygulamaya ve ödeme miktarlarını belirlemeye, Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu, belirtilmiştir.
5488 sayılı Kanunun 19’uncu maddesi hükmüne dayanılarak 7.5.2012 gün ve 28285 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 16.4.2012 gün ve 2012/3106 sayılı 2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı; çevreye duyarlı tarımsal üretimi yaygınlaştırmak, verimi ve kaliteyi yükseltmek, uygulanan politikaların etkinliğini sağlamak, sektörün öncelikli problemlerinin çözümüne katkıda bulunmak, sürdürülebilirliği sağlamak ve tarımsal kayıtların güncel tutulması amacıyla hazırlanmış olup; söz konusu kararın 12’nci maddesinde, bu karar kapsamındaki desteklemelerden kamu kurum ve kuruluşlarının yararlanamayacağı, belirtilmiş, 14’üncü maddesinde de, bu kararın yürütülmesine ilişkin usul ve esasların, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından çıkarılacak tebliğlerle belirleneceği, hükmüne yer verilmiştir.
Tarım Kanununun 19’uncu maddesi ve 2012/3106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına dayanılarak, ülkemiz hayvancılığının kaliteli kaba yem ihtiyacının karşılanabilmesi ve hayvancılığımızın uluslararası rekabete uygun bir şekilde gelişmesinin sağlanabilmesi için yem bitkileri tarımı yapan çiftçilerin birim alan üzerinden desteklenmesi amacıyla dava konusu Tebliğ yürürlüğe konulmuş, Tebliğin iptali istenilen “desteklemeden yararlanamayacaklar” başlıklı 8’inci maddesinin a bendinde, kamu kurum ve kuruluşları ile bu kuruluşların iştiraklerinin, desteklemeden yararlanamayacağı, belirtilmiştir.
Anayasanın 2’inci maddesine göre, bir Hukuk Devleti olarak nitelendirilen Türkiye Cumhuriyeti bireylerinin sosyal ve ekonomik durumlarını etkileyecek keyfi uygulamalara neden olunmaması için, kamu kurum ve kuruluşlarına tanınan yetkinin, hukuk devletinin en önemli özelliği ve gereği olan “Yasallık İlkesi”ne ve Yasada belirtilen sınırlar içinde kalmak şartıyla şekil, sebep, konu ve amaç unsurları yönünden hukuka uygun olarak kullanılması gerekmektedir.
7.5.2012 gün ve 28285 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 16.4.2012 gün ve 2012/3106 sayılı 2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının 12’nci maddesinde ise, bu karar kapsamındaki desteklemelerden kamu kurum ve kuruluşlarının yararlanamayacağı, belirtilmekle; kamu kurum ve kuruluşlarının iştiraklerinin; desteklemelerden yararlanamayacağına ilişkin bir hükme yer verilmemiştir.
Diğer taraftan; 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2’nci maddesinde de tanımlandığı üzere, sermayesinin en az yüzde ellisi özel kişi, kurum ya da kuruluşlara ait, özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirketler niteliğindedir. Bu niteliği itibarıyla, kamu kurum ve kuruluşu olarak kabul edilmesi mümkün olmayan kamu iştiraklerinin, desteklemeden yoksun bırakılmasına yol açan düzenlemenin davaya konu kısmında kamu yararına ve yetki unsuru yönünden hukuka aykırılık taşıdığı görülmüştür.
Açıklanan nedenle, 2012/48 sayılı Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliğinin 8’inci maddesinin 1’inci fıkrasının a bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü.
Dava; 20/6/2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esaslarına Dair Tebliğ’in 8. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesinde, “Kamu iktisadi teşebbüsü “Teşebbüs”; iktisadi devlet teşekkülü ile kamu iktisadi kuruluşunun ortak adıdır.”, “İktisadi devlet teşekkülü “Teşekkül”; sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan, kamu iktisadi teşebbüsüdür.”, “Kamu iktisadi kuruluşu “Kuruluş”; sermayesinin tamamı Devlete ait olup tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan kamu iktisadi teşebbüsüdür.”, “İştirak; iktisadi devlet teşekküllerinin veya kamu iktisadi kuruluşlarının veya bağlı ortaklıklarının, sermayelerinin en az yüzde onbeşine, en çok yüzde ellisine sahip bulundukları anonim şirketlerdir.” şekinde tanımlanmıştır.
Bu tanımlamadan da anlaşıldığı gibi kamu iştiraki, sermayesinin en çok yüzde ellisi bir kamu iktisadi teşebbüsüne ait olan, diğer bir ifadeyle sermayesinin en az yüzde ellisi özel kişi, kurum ya da kuruluşlara ait olan, dolayısıyla yönetimi iştirak eden kamu iktisadi teşebbüsünde bulunmayan, bütünüyle özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirketlerdir. Bu nedenle, kamu iştiraklerini kamu kurum ve kuruluşu olarak kabul etmeye olanak bulunmamaktadır.
5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 18. maddesinde, tarımsal desteklemelerin amacının, tarım sektörünün öncelikli problemlerin çözümüne katkıda bulunmak, uygulanan politikaların etkinliğini arttırmak ve sektörün bu politikalara uyumunu kolaylaştırmak olduğu; 19. maddenin (ç) bendinde ise, hayvancılık faaliyetlerinde ırk ıslahı, kaba yem üretiminin artırılması, verimliliğin artırılması, işletmelerin ihtisaslaşması, işletmelerde hijyen şartlarının sağlanması, hayvan sağlığı ve refahı, hayvan kimlik sisteminin teşviki, hayvansal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanması ile bunlarla ilgili kontrol, takip ve standartların iyileştirilmesi ve su ürünlerinin desteklenmesi amacıyla destekleme tedbirleri alınacağı, hayvancılık desteklemelerinde, bölge ve iller bazında farklı destekler uygulamaya ve ödeme miktarlarını belirlemeye, Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu kurala bağlanmıştır.
5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 19. maddesi uyarınca yürülüğe konulan ve 7/5/2012 tarih ve 28285 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2012/3106 sayılı “2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı”nın “desteklerden yararlanamayacak olanlar” başlıklı 12. maddesinde, bu karar kapsamındaki desteklemelerden kamu kurum ve kuruluşlarının yararlanamayacağı; 14. maddesinde, bu kararın yürütülmesine ilişkin usul ve esasların, tarafından çıkarılacak tebliğlerle belirleneceği düzenlemesi yer almaktadır.
5488 sayılı Kanun’un 19. maddesi ile 2012/3106 sayılı Bakanlar Kurulu kararına dayanılarak çıkarılan 2012/48 sayılı Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, kamu kurum ve kuruluşları ile bu kuruluşların iştiraklerinin desteklemeden yararlanamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden, … ilinde yem bitkileri ekimi yapmakta olan ve sermayesinin % 25’i bir İktisadi Devlet Teşekkülü olan TİGEM’e ait bulunan davacı şirket tarafından, 20/6/2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esaslarına Dair Tebliğ’in 8. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 19. maddesi uyarınca, hayvancılık desteklemelerinde, bölge ve iller bazında farklı destekler uygulama ve ödeme miktarlarını belirleme konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiş olup, Bakanlar Kurulunca bu yetki çerçevesinde alınan “2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar”da, sadece kamu kurum ve kuruluşlarının tarımsal desteklemelerden yararlanamayacağı düzenlenmiştir.
“2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar”ın 14. maddesiyle na bu kararın yürütülmesine ilişkin usul ve esasları tebliğ ile belirleme yetkisi verilmiş olmakla birlikte, verilen bu yetki Bakanlar Kurulu kararında yer alan düzenlemelerin uygulanmasına yönelik olup, söz konusu kararda yer alan düzenlemenin sınırlarını aşacak nitelikte bir yetki değildir.
Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliği’nin dayanağı olan 2012 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararında, destekten yararlanamayacakların kamu kurum ve kuruluşlarıyla sınırlandırılmış olması karşısında, davaya konu tebliğ ile bu sınırlamayı aşar nitelikte kamu kurum ve kuruluşlarının iştiraklerinin de destekten yararlanamayacağının belirlenmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu 20/6/2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yem Bitkileri Desteklemeleri Uygulama Esasları Tebliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan “ile bu kuruluşların iştirakleri” ibaresinin İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan ….-TL yargılama giderinin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen ….-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacı tarafa verilmesine, davalı idarece yapılan ….-TL posta giderinin üzerinde bırakılmasına, yargılama gideri için tahsil edilen paranın kullanılmayan kısmının hükmün kesinleşmesinden sonra ilgilisine iade edilmesine, bu kararın tebliğini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyizen başvurulabileceğinin duyurulmasına 13/11/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.