10. Daire         2006/1408 E.  ,  2009/8357 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2006/1408
Karar No: 2009/8357

Temyiz Eden (Davalı) : Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü/ ANKARA
Vekili : …
Karşı Taraf (Davacı) : …
Vekili : …
İstemin Özeti : …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Memnu hakların iadesi kurumu, mahkumiyetten doğan ehliyetsizlikleri geleceğe yönelik olarak ortadan kaldırdığından, ilgililerin mahkumiyetlerinden dolayı ilişiklerinin kesildiği görevlere yeniden iadeleri veya iptal edilen belgeleri yeniden almaları için yasal engel bulunmamaktadır. Bununla birlikte, görevle ilişiğin kesilmesi sonucunu doğuran disiplin cezaları, özel mevzuatlarında sayılan fiillere dayalı olarak verildiğinden ve bu işlemlere karşı idari yargı mercilerinde açılan davalarda yürütmenin durdurulması ya da iptal kararı verilmedikçe hukuk alemindeki varlıklarını sürdürdüklerinden; ceza mahkumiyetine dayalı ehliyetsizliklerin ortadan kaldırılmasını sağlayan memnu hakların iadesi kurumunun, sözü edilen disiplin cezalarından dolayı görevlerine son verilenler hakkında uygulanma olanağı bulunmamaktadır.
Dava konusu olayda; davacının hakemlik lisansının iptal gerekçesi mahkumiyete değil, disiplin cezası niteliğinde bulunan hak mahrumiyeti cezasına dayandığından (ve bu cezaya karşı herhangi bir dava açılmadığından), memnu hakların iadesi kurumunun, davacının disiplin cezasını da ortadan kaldırdığı şeklinde yorumlanmasına hukuki olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, dava konusu işlemin iptali yolundaki mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü:
Dava; … Federasyonu’na bağlı antrenör ve hakem olarak görev yapmakta iken, ırza geçme suçundan ağır hapis cezasına mahkum olan ve Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliği uyarınca 5 yıl hak mahrumiyeti cezası verilen davacının, bu cezalara bağlı olarak kullanamadığı antrenörlük ve hakemlik haklarının, ceza mahkemesince memnu haklarının iadesine karar verilmesi nedeniyle iade edilmesi istemli başvurusunun reddine ilişkin 4.3.2004 tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesince; … Ağır Ceza Mahkemesinin 29.5.1992 tarihli kararı ile ırza geçme suçundan ağır hapis cezasına mahkum olması nedeniyle hakkında Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliği uyarınca 24.3.1994 tarihinde 5 yıl hak mahrumiyeti cezası verilen davacının, başvuru tarihi itibariyle memnu haklarının yargı kararıyla iade edilmesi ve hak mahrumiyeti cezasının süresinin dolması karşısında; gerek disiplin cezasına, gerekse mahkumiyete bağlı ehliyetsizliklerinin ortadan kalktığı, bu nedenle başvurusunun disiplin cezası ve mahkumiyet gerekçe gösterilerek reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı tarafından; anılan İdare Mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2. maddesinin (e) bendinde, spor federasyonlarının kurulması ve spor dallarını belirlemek için gerekli usul ve esasları tayin ve tespit etmek, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında sayılmış; aynı Yasanın 11. maddesinde ise, beden terbiyesi ve spor çalışmalarında spor teşekkül ve kişilerince, disiplin ve sportmenliğe aykırı fiillerin ve bunlara uygulanacak müeyyidelerin, yasalara ve milletlerarası teamüllere uygun olarak yapılacak ceza yönetmeliği ile tespit edileceği hükme bağlanmıştır.
Anılan Yasaya dayanılarak, amatör spor faaliyetlerinde disiplini sağlamak için ceza kurullarının teşkili ve milletlerarası esaslara ve teamüllere uygun olarak disiplin suçu teşkil eden fiiller ile müeyyidelerinin belirlenmesi amacıyla çıkarılan Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğinin 2. maddesinde, Yönetmeliğin amatör spor faaliyetlerinde bulunan kuruluşları, amatör sporcuları, hakemleri, antrenörleri, yöneticileri ve amatör spor dallarında görevli diğer kişileri kapsadığı belirtilmiş; 18. maddesinde, hak mahrumiyeti cezası; hakemlik, gözlemcilik temsilcilik, saha komiserliği yapmaktan, teşkilat veya teşekkül yöneticisi, idari ve teknik görevli olarak yarışmalarda hazır bulunmaktan, teşekkül mensubu olarak teşkilatla resmi ilişkide bulunmak ve yazmaktan men olarak tanımlanmış; 70. maddesinde de, adabı umumiye aleyhinde suçlardan mahkum olanlarla, ağır hapis veya bir yıldan fazla hapis cezası ile hükümlü olanların üç yıldan beş yıla kadar hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir.
Mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun, ırza geçme suçunu işleyenlere uygulanacak cezai tedbirleri belirleyen 414. maddesi de, “Adabı Umumiye ve Nizamı Aile Aleyhinde İşlenen Cürümler” başlıklı sekizinci babında yer almış; Yasanın 121. maddesinde ise “müebbeden hidematı ammeden memnuiyet ve ceza mahkumiyetinden mütevellit diğer nevi ademi ehliyet cezaları memnu hakların iadesi tarikiyle izale olunabilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan; Taekwondo Hakem Yönetmeliğinin 25. maddesinde, taekwondo hakemi olabilme koşulları belirlenmiş; bunlar arasında ceza kurulları tarafından bir defada 6 ay veya daha fazla ceza almamış olmak; ağır hapis, 6 aydan daha fazla hapis veya yüz kızartıcı bir fiilden affa uğramış dahi olsa ceza almamış olmak sayılmış; Merkez Hakem Kurulunun hakemlik lisansını iptal yetkisini düzenleyen 13. maddesinin (b) bendinde, hakem olabilme şartlarından birini kaybetmek; (f) bendinde ise, Genel Müdürlük Ceza Kurulunca hakkında altı ay ve daha fazla hak mahrumiyeti cezası verilmiş olmak, lisansın iptal sebepleri arasında sayılmış; maddenin devamında da, sayılan hallerden birinin hakemlerce yapılması halinde, Merkez Hakem Kurulunca hakemlik yapma hakkının sona erdirileceği ve lisanslarının iptali için Federasyon Başkanının onayına sunulacağı düzenlenmiştir.
Antrenör Eğitim Yönetmeliğinin 4. maddesinde, antrenör; ilgili spor dalında eğitim gördüğü kademedeki programları başarı ile tamamlayarak bulunduğu kademe için Genel Müdürlükten belge alan, sporcuları veya spor takımlarını ulusal ve uluslararası kural ve tekniklere uygun olarak yetiştirmek, yarışmalara hazırlanmalarını ve yarışmalarını, gelişmelerini takip etmek görev ve yetkisini haiz olan kişi olarak tanımlanmış; 6. maddesinde, antrenör olabilme koşulları arasında, taksirli suçlar hariç olmak üzere ağır hapis cezasına mahkum olmamak ve Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğine göre son üç yıl içinde bir defada 6 aydan fazla ve/veya toplam 1 yıldan fazla ceza almamış olmak sayılmış; 16. maddesinde ise, Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğine göre üç yıl içinde bir defada 6 aydan fazla ve/veya üç yıl içinde toplam bir yıldan fazla ceza alan antrenörlerin lisanslarının federasyonun teklifi, Genel Müdürlük Makamının onaylaması halinde süresiz olarak geçersiz sayılacağı; Yönetmeliğin 6. maddesinde belirtilen antrenör kurslarına katılacaklarda aranan şartlardan herhangi birini antrenör belgesini aldıktan sonra kaybeden antrenörlerin belge ve lisanslarının ilgili federasyonun koordinesi alınarak Daire Başkanlığının teklifi ve Genel Müdürlük Makamının onayı ile geçersiz sayılacağı belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacının, … Federasyonu’na bağlı antrenör ve hakem olarak görev yapmakta iken, … Ağır Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla ırza geçme suçundan 4 yıl, 10 ay, 10 gün ağır hapis; alıkoyma suçundan ise ağır para cezasına mahkum olduğu, anılan kararın Yargıtayca temyizen incelenmesi sonucu, ırza geçme suçuna ilişkin kısmının onanıp, alıkoyma suçuna ilişkin kısmının bozulduğu, Mahkemece bozmaya uyularak alıkoyma suçu nedeniyle miktar olarak daha yüksek bir ağır para cezasına hükmedildiği, söz konusu kararın kesinleşmesi üzerine, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Ceza Kurulunun 24.3.1994 tarihli kararı ile Amatör Spor Dalları Ceza Yönetmeliğinin 70. maddesi uyarınca, adabı umumiye aleyhine suçtan mahkum olması nedeniyle davacıya 5 yıl hak mahrumiyeti cezası verildiği; Merkez Hakem Kurulunun 7.1.2004 tarihli kararında ise, Taekwondo Hakem Yönetmeliğinin 13. maddesinin (f) bendi uyarınca, 5 yıl hak mahrumiyeti cezası alması nedeniyle hakemlik lisansının iptal edildiği; bunu takiben, davacının başvurusu üzerine, mahkumiyet kararını veren ceza mahkemesince 21.1.2004 tarihinde davacının memnu haklarının iadesine karar verildiği; davacı tarafından, gerek memnu haklarının yargı kararıyla iade edilmesi, gerekse hak mahrumiyeti cezasının süresinin dolması nedeniyle kullanamadığı antrenörlük ve hakemlik haklarının iadesi istemiyle davalı idareye başvurulduğu; başvurunun, memnu hakların iadesi kurumunun yalnızca mahkumiyete bağlı ehliyetsizlikleri ortadan kaldırdığı, disipliner nitelikteki hak mahrumiyeti cezasının hüküm ve sonuçlarını etkilemediği gerekçesiyle reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun yukarıda aktarılan 121. maddesinden de anlaşılacağı üzere; memnu hakların iadesi kurumu, mahkumiyeti ortadan kaldırmamakta, yalnızca mahkumiyetten doğan ehliyetsizlikleri geleceğe yönelik olarak ortadan kaldırmaktadır. Dolayısıyla, memnu hakların iadesi kararı geriye yürümediğinden, ilgililerin mahkumiyetlerinden dolayı ilişiklerinin kesildiği görevlere yeniden iadeleri veya iptal edilen belgeleri yeniden almaları için yasal engel bulunmamakta; ancak bu konuda, kamu görevine açıktan atamada olduğu gibi idarelerin takdir yetkisinin bulunduğunun kabulü gerekmektedir.
Buna göre, uyuşmazlığa konu olayda; memnu hakları iade edilen davacı hakkındaki mahkumiyet kararı, iptal edilen hakemlik lisansını yeniden almasına engel oluşturmamakla birlikte; söz konusu lisansı yeniden alabilmesi, idarenin takdir yetkisinde bulunduğundan ve Taekwondo Hakem Yönetmeliğinin 25. maddesi uyarınca, aldığı 5 yıl hak mahrumiyeti cezası -süresi dolmuş olsa dahi- yeniden hakem olabilmesine engel teşkil ettiğinden, başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu durumda; Mahkemece, davacının hakem ve antrenör olma koşullarını taşımaması nedeniyle başvurusunun reddedilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken; bu husus göz ardı edilerek verilen kararda hukuki isabet görülmemektedir.
Açıklanan nedenle, davacının temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesinin 27.10.200…5 tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine 30.9.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.