10. Daire         2003/5472 E.  ,  2005/246 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2003/5472
Karar No : 2005/246

Temyiz Eden (Davacı) : …
Vekili : …
Karşı Taraf (Davalı) : …
İstemin Özeti : Davacı Derneğe ait olan … Caddesi … adresindeki binanın dernek merkezi dışında kalan ve ihtiyaç fazlası olduğu tespit edilen kısımlarının 1 yıl içinde satışının yapılarak sonucundan bilgi verilmesine ilişkin davalı idarenin 3.1.2002 gün ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda, … İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Temyiz isteminin reddi ile usul ve hukuka uygun bulunan mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1. fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü:
Dava, davacı Derneğe ait olan … Caddesi … adresindeki binanın dernek merkezi dışında kalan ve ihtiyaç fazlası olduğu tespit edilen kısımlarının 1 yıl içinde satışının yapılarak sonucundan bilgi verilmesine ilişkin davalı idarenin 3.1.2002 gün ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesince, 2908 sayılı Dernekler Kanunu’nun 64. maddesinde, derneklerin, ikametgahları ile amaç ve faaliyetleri için gerekli olanlardan başka taşınmaz mala sahip olamayacakları, dernek ihtiyacından fazla olduğu tespit edilen taşınmazların İçişleri Bakanlığınca belli edilen süre içinde dernek tarafından paraya çevrileceği kuralının bulunduğu, bu durumda 12 daire ve 4 dükkanın yeraldığı derneğe ait altı katlı binanın, tamirhane, depo ve işyeri olarak kiraya verilen kısımlarının, Derneğin amaçları ile ilişkilendirilmesi mümkün olmadığından, bu kısımlarının satışının yapılmasının istenilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı, hukuka aykırı olduğunu ileri sürdüğü anılan mahkeme kararının bozulmasını istemektedir.
Anayasa’nın “Kişinin Hakları ve Ödevler” başlıklı “İkinci Bölüm” ünde düzenlenen ve güvence altına alınan temel haklardan olan “mülkiyet hakkı” Anayasa’nın 35. maddesinde düzenlenmiş olup, anılan madde de; herkesin mülkiyet ve miras haklarına sahip olduğu, bu hakların, ancak kamu yararı amacıyla Kanunla sınırlanabileceği kuralı yer almaktadır..
Yine Anayasa’nın 33. maddesinde;herkesin önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma hürriyetine sahip olduğu, dernek kurma hürriyetinin, ancak, milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabileceği dernek kurma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usullerin kanunda gösterileceği hükmü bulunmaktadır.
Anayasa ile güvence altına alınan dernek kurma hürriyeti ve mülkiyet hakkına kanunlarla getirilen sınırlamaların, belirtilen hak ve özgürlüklerin özünü zedelemeyecek biçimde uygulanması gerektiğ açıktır.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan 2809 sayılı Dernekler Kanunu’nun 64. maddesinde yer alan “Dernekler ikametgahları ile amaç ve faaliyetleri için gerekli olanlardan başka taşınmaz mal edinemezler” kuralı ile, derneklerin taşınmaz mal edinme hakkına getirilen sınırlama, mutlak bir sınırlama değildir. Yasa koyucu bu kural ile, taşınmaz mal edinme faaliyetinin, derneğin asıl amaç ve faaliyetlerinin önüne geçmesini engelleme amacı gütmektedir. Aynı Yasanın 60. maddesinde, dernek gelirleri arasında derneklerin mal varlığından elde edilen gelirlere yer verilmiş olmas da bu amacı doğrulamaktadır. Derneğin amaç ve faaliyeti için gerekli olanın ne olduğunun ise her olayda irdelenmesi zorunludur..
Davacı derneğe ait Dernek Tüzüğünün 1. maddesinde, derneğin amaçları sayılmış olup, bu amaçlar arasında, Kilis’ in kültürel ve eğitim bakımından yükselmesinie çalışmak, Kilis Bölgesi folklorünü toplamak, Kilis ve çevresinin turistik değerlerini ortaya koymak ve Kilis’li öğrencilerden muhtaç olanlara yardım etmek sayılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı derneğin sahip olduğu tek taşınmaz olan … Caddesi … adresindeki … daire ve … dükkanın yer aldığı 6 katlı binanın, hibe yoluyla 1956 yılında Dernek adına tapuya tescil edildiği, kat irtifakı kurulmadığı için tek tapusunun bulunduğu, bir dairesinin dernek merkezi olarak kullanıldığı, altı dairenin kız yurdu olarak işletilmek üzere bir derneğe kiralandığı, bir dairenin de … Derneğine kiralandığı, iki dairenin boş olduğu, geriye kalan iki daire ve dört dükkanın işyeri olarak kiraya verildiği, kiraya verilen kısımlardan elde edilen gelirlerin Kilis’li öğrencilere burs verilme amacıyla harcandığı, davalı idarece derneğin elde ettiği gelirleri amaç ve faaliyetleri dışında harcandığı yolunda bir belirleme yapılmadığı anlaşılmaktadır.
.İşyeri olarak kiraya verilen iki daire ve dört dükkanın da davacı derneğe ait tek taşınmaz olan ve 1956 yılında edinilen aynı binada yer alması, elde edilen kira gelirinin dernek amaçlarına uygun harcanması karşısında, derneğin amaç ve faaliyetleriyle bağdaşmayacak şekilde taşınmaz edindiğinden söz etmeye olanak görülmemektedir.
Kaldı ki; 4.11.2004 tarihinde yürürlüğe giren ve 2809 sayılı Kanunu yürürlükten kaldıran 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 22. maddesinde yer alan “Dernekler genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararı ile taşınmaz mal satın alabilir…” kuralı ile derneklerin taşınmaz mal edinme hakkı üzerindeki yasal sınırlama ortadan kaldırılmıştır.
Bu durumda, Anayasa ile güvence altına alınan dernek kurma özgürlüğünün kullanımını ve özel hukuk tüzel kişisi olan derneğin mülkiyet hakkını 2809 sayılı yasanın 64. maddesine aykırı biçimde sınırlayan dava konusu işlemin iptali gerekirken, davanın reddi yolunda verilen temyize konu kararda hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dava dosyasının anılan Mahkemeye gönderilmesine 7.2.2005 tarihinde oybirliği ile karar verildi.