10. Daire         2003/3210 E.  ,  2003/3771 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2003/3210
Karar No : 2003/3771

Temyiz Eden (Davacı) : …
Karşı Taraf (Davalı) : …
Müdahil (Davalı Yanında) : …
Vekili : …
İstemin Özeti : Dava, … İli, … İlçesi, … Beldesi, … Mevkii, … ada, … numaralı parselin toplu konut alanı içerisine alınmasına ilişkin … İli Toplu Konut Komisyonunun 16.10.2001 tarihli kararı ile bu kararın onanmasına ilişkin … Valiliğinin 17.10.2001 tarihli işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla davayı reddetmiştir.
Davacı anılan mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Mahkemece bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle Toplu Konut Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 4.maddesi uyarınca taşınmazın toplu konut alanı olarak belirlenmesinin uygun olup olmadığının incelenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenle mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : 2985 sayılı Toplu Konut Kanununun 4.maddesinin 1.fıkrasında, “Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulunun tespit edeceği esaslar çerçevesinde toplu konut iskan sahaları valilikçe belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
2985 sayılı Toplu Konut Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 4.maddesinde, Toplu Konut alanlarının büyükşehir belediyeleri dışındaki belediyelerin sınırları içeresinde en az (400) konutun sığacağı büyüklükte ve yerleşme yerinin nazım imar planı içinde olmasının zorunlu olduğu, toplu konut alanlarının belirlenmesinde,yerleşme yerinde mevcut bir konut ihtiyacının olup olmadığı, büyük yatırım projeleri sebebiyle ortaya çıkacak konut ihtiyacının bulunup bulunmadığı, kentsel gelişmeyi engelleyici, toplu konut yapımını zorlaştırıcı ve altyapı ve üst yapı maliyetlerini arttırıcı faktörlerin bulunup bulunmadığı, verimli tarım arazisi olup olmadığı, çevre kirlenmesi sorunu olup olmadığı veya yaratıp yaratmayacağı, altyapısının olup olmadığı, yoksa konut ihtiyaçlarının tamamlanması aşamasına kadar gerçekleştirilmesini sağlayacak önlemlerin alınıp alınmadığı, imar planında gerekli sosyal tesislerin yer alıp almadığı, yoksa, konut ihtiyaçlarının tamamlanması aşamasına kadar gerçekleştirilmesini sağlayacak önlemlerin alınıp alınmadığı konularının araştırılması ve yapılabilirlik raporuna bağlanmasının zorunlu olduğu bu yapılabilirlik raporunun valinin onayına sunulacağı, valinin onayının yapılabilirlik raporu ve parsel numaralarını içeren alan sınırlarını gösterir kroki ile birlikte idareye gönderileceği hükme bağlanmıştır.
Bakılan uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için, İdare Mahkemesince taşınmaz mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 4. maddesi hükmü dikkate alınarak, taşınmazın yeri büyüklüğü, konumu, çevresiyle ilişkileri ve işlevi açısından toplu konut alanı olarak belirlenmesinin uygun olup olmadığının incelenmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme sonucu davanın reddi yolunda verilen kararda hukuka uyarlık görülmemiştir.
Öte yandan, davacı kooperatifin taşınmazın toplu konut alanı içerisine alınması talebiyle yaptığı çeşitli başvuruların daha önce davalı idarece reddedilmesi, bu haliyle,aynı yer hakkında birbiriyle çelişen komisyon kararlarının bulunması; taşınmazın … Valiliğince ilan edilen toplu konut alanı dışında kaldığının tesbiti üzerine davacı kooperatife yapılan tahsisin geri alınmasına ilişkin işleme karşı Danıştay 10.Dairesi’nin 1999/94 Esasına kayıtlı olarak açılan ve 29.2.2000 tarih ve E:1999/94, K:2000/723 sayılı kararla reddedilen bir dava olduğu hususları da dikkate alındığında, taşınmazın toplu konut alanı içerisine alınmasına gerek bulunup bulunmadığı açısından bir kanaate ulaşılabilmesi için bilirkişi incelemesi yaptırılması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.
Belirtilen nedenle, davacının temyiz isteminin kabulüyle, eksik incelemeye dayalı olarak verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü;
2577 sayılı Yasanın 17.maddesi uyarınca duruşma istemi yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi;
Dava, … ili, … İlçesi,… Beldesi, … Mevkii, … ada, … numaralı parselin toplu konut alanı içerisine alınmasına ilişkin … ili Toplu Konut Komisyonunun 16.10.2001 tarihli kararı ile bu kararın onanmasına ilişkin … Valiliğinin 17.10.2001 tarihli işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi, … Valiliğinin 26.5.1993 günlü … sayılı kararı ile toplu konut bölgesi olarak tespit edilen alanlarla uyuşmazlık konusu taşınmazın aynı yerde kaldığı ve bir bütünlük oluşturduğu, dolayısıyla söz konusu taşınmazın … Belediye Encümeninin 15.1.2002 günlü, … sayılı kararıyla da toplu konut alanına dahil edilmesi ve parselin … Belediye Başkanlığınca müdahil kooperatife satışının yapılması karşısında dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davayı reddetmiştir.
Davacı, anılan mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nun 4.maddesinde “Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulunun tespit edeceği esaslar çerçevesinde toplu konut iskan sahaları Valiliklerce belirlenir.” hükmü yer almaktadır.
30.5.1989 tarih ve 20180 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 4.maddesinde, toplu konut alanlarının, belediyelerle işbirliği yapılmak suretiyle Valiliklerce belirleneceği, bu alanların büyük şehir belediyelerinin sınırları içerisinde en az bin (1000) konutun, diğer belediyelerin sınırları içerisinde ise en az dörtyüz (400) konutun sığacağı büyüklükte ve yerleşme yerinin nazım imar planı sınırları içinde olmasının zorunlu olduğu, toplu konut alanlarının belirlenmesinde; yerleşme yerinde mevcut bir konut ihtiyacının olup olmadığı, büyük yatırım projeleri sebebiyle ortaya çıkacak konut ihtiyacının olup olmadığı, kentsel gelişmeyi engelleyici, toplu konut yapımını zorlaştırıcı ve altyapı ve üst yapı maliyetlerini artırıcı faktörlerin bulunup bulunmadığı, verimli tarım arazisi olup olmadığı, çevre kirlenmesi sorunu olup olmadığı veya yaratıp yaratmayacağı, alt yapısının olup olmadığı, yoksa; konut inşaatlarının tamamlanması aşamasına kadar gerçekleştirilmesini sağlayacak önlemlerin alınıp alınmadığı, imar planında gerekli sosyal tesislerin yer alıp almadığı, yoksa; konut inşaatlarının tamamlanması aşamasına kadar gerçekleştirilmesini sağlayacak önlemlerin alınıp alınmadığı konularının araştırılması ve yapılabilirlik raporuna bağlanmasının zorunlu olduğu öngörülmüştür.
Dava ve temyiz dosyalarının birlikte incelenmesinden; … İli … İlçesi, … Beldesinde bulunan … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada,… parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel, … ada, … parsel ve … ada, … parsel numaralı taşınmazların 26.5.1993 gün ve … sayılı … Valiliği işlemi ile toplu konut alanı olarak tespit edildiği, uyuşmazlık konusu … ada, … parselin de zuhulen toplu konut alanı içerisinde değerlendirilmek suretiyle toplam 125.495.86 m2 alanın … Mal Müdürlüğünce 2942 sayılı Yasanın 30.maddesine göre … Belediye Başkanlığına devir işleminin yapıldığı, belediye encümeninin 26.3.1996 günlü kararıyla taşınmazın müdahil yapı kooperatifine tahsisinin yapıldığı, ancak sözkonusu taşınmazın toplu konut sahası içinde kalmadığının tespit edilmesi üzerine belediye encümeninin 7.10.1996 günlü kararıyla toplu konut alanı içine alındığı, daha sonra taşınmazın tahsis edildiği tarih itibariyle toplu konut alanı dışında kaldığının tespit edilmesi üzerine 29.11.1996 günlü ve … sayılı belediye encümeni kararıyla tahsisin geri alındığı, bu işlemin iptali istemiyle açılan davanın …İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reddedildiği, bu kararın temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 29.2.2000 tarih ve E:1999/94, K:2000/723 sayılı kararıyla onandığı, uyuşmazlık konusu taşınmazın toplu konut alanına dahil edilmesi istemi üzerine oluşturulan komisyon tarafından yapılan inceleme sonucu düzenlenen 28.1.1997 tarihli raporda; anılan bölgede konut ihtiyacını arttıracak büyük yatırım projelerinin bulunmadığı, Valilikçe 26.5.1993 tarih ve 2767 sayılı olurla ilan edilen toplu konut alanında, konut için yeterli miktarda arsa bulunduğu, Onaylı Çevre Düzeni Planındaki Kullanım kararlarını etkileyici nitelik taşıdığı, altyapı maliyetlerini artırdığı,bu nedenle Yönetmeliğin 4.maddesine göre uygun bulunmadığının belirtildiği; yine müdahil yapı kooperatifi tarafından 2.3.2000 tarihli dilekçe ile taşınmazın toplu konut alanına dahil edilmesinin istenildiği, toplu konut komisyonunca yeniden yapılan değerlendirmede 28.1.1997 tarihli komisyon kararında belirtilen hususları değiştiren bir durumun olmadığının saptandığı, bu nedenle anılan parselin yönetmeliğin 4.maddesine göre toplu konut alanına ilave edilmesi veya toplu konut alanı olarak ilan edilmesinin uygun bulunmadığı, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünün 26.9.2001 tarih ve 6489 sayılı Valilik makamına yazdığı Toplu Konut Komisyonu oluşturma yazısına istinaden toplanan Toplu Konut Tespit Komisyonunun 16.10.2001 tarihli raporunda resmi kurumların görüşleri, … yarımadasındaki turizm potansiyeli ve turizme dayalı yatırım projeleri, nedeniyle … beldesinde yaşanan nüfus artışı neticesinde konut ihtiyacı oluşacağının, daha önce ilan edilen toplu konut alanının sınırında ve bu alan ile bütünlük arz eden … ada, … nolu parselin yapısıyla aynı özelliklere sahip ve aynı yerde kaldığının, toplu konut alanı ilan edilen parsellerden bir farkı olmadığının, bu nedenle … ada, … nolu parselin daha önce ilan edilen bitişik toplu konut alanına dahil edilmesinin uygun olacağının belirtildiği, buna istinaden Valiliğin 17.10.2001 tarihli oluruyla taşınmazın bitişik toplu konut alanına dahil edildiği, daha sonra belediye encümeninin 15.1.2002 tarih ve 36 sayılı kararıyla … ada … parselin toplu konut alanına dahil edildiği, … Valiliğinin Bayındırlık ve İskan Bakanlığına yazdığı 2.5.2000 tarihli … sayılı yazıda parselin mevcut imar planında seyrek yoğunlukta gelişme konut alanında kaldığının belirtildiği, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının 31.5.2000 tarih ve … sayılı yazısında alanın 31.3.1993 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli … Yarımadası Çevre Düzeni Değişiklik Planında ” Seyrek Yoğunlukta (gelişim) Konut ve Belediye Hizmet Alanı” kullanımında kaldığının, taşınmazın bu planda hangi kullanım amacına ayrıldığının anlaşılamadığının belirtildiği, müdahil yapı kooperatifine herhangi bir tahsis olmamasına rağmen taşınmaz üzerinde inşaata başlanıldığı, mahkemece 28.1.1997 tarihli, 24.7.2000 tarihli ve 16.10.2001 tarihli Toplu Konut Komisyonu raporlarında yer alan hususlar arasındaki aykırılıkların hukuki tartışması yapılmaksızın karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uyuşmazlık konusu taşınmazın imar planı ve çevre düzeni planındaki kullanım amacı, müdahil yapı kooperatifine yapılan tahsisin belediyece iptal edilme nedenleri ve yukarıda belirtilen toplu konut komisyonu raporlarında yer alan saptamalar gözönünde bulundurularak, taşınmazın toplu konut alanı içerisine alınmasında kamu yararı bulunup bulunmadığı hususu tartışılıp, 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 4.maddesi hükmü de gözönünde bulundurularak, taşınmazın yeri, büyüklüğü, konumu,çevresiyle ilişkileri ve işlevi açısından toplu konut alanı olarak belirlenmesinin uygun olup olmadığının keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla eksik incelemeye dayalı olarak verilen idare mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle 2577 sayılı Yasanın 49.maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar vermek üzere anılan İdare Mahkemesine gönderilmesine 24.9.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.