10. Daire         2002/6527 E.  ,  2005/366 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2002/6527
Karar No : 2005/366

Davacı : …
Vekili : …
Davalılar : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı-ANKARA
İstemin Özeti : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın akaryakıt dağıtım şirketine bağlı olmadan çalışan akaryakıt satış istasyonlarının faaliyetten men edilmesi ve yeni ruhsat verilecek satış istasyonları için dağıtım şirketleri ile yapılmış bayilik sözleşmesi aranması gerektiğine ilişkin 7.9.1994 tarih ve B.15.1.PİG.0.13.00.00/998-5289 sayılı Genelgenin; yürürlükteki yasal kurallara aykırı olduğu, 3154 sayılı Kanunun 5. maddesinde Bakan’a petrol istasyonlarının kuruluş ve pazarlamaları ile ilgili düzenleme yetkisi verilmediği, özel kişilerin bakanlıkların iç düzenlemelerini bilmek zorunluluğu bulunmadığı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : 3154 sayılı Kanunun 2/(d) bendi uyarınca Bakanlıklarının 7.9.1994 tarih ve 5289 sayılı genelgeyi yayımladığı, genelge ile, akaryakıt satış istasyonlarının gerekli şekilde denetlenmesi, haksız kazanç ortamının önlenmesi, serbest rekabet kurallarının sağlanması ve petrol ürünlerinin standartlara uygun olarak tüketiciye ulaşmasının temini için akaryakıt dağıtım şirketlerine bağlı bayilik teşkilatı aracılığı ile pazarlanmasının amaçlandığı, düzenlemenin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : 3154 sayılı Kanunun 2. maddesi ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına verilen görev ve yetki çerçevesinde çıkartılan 7.9.1994 tarih ve 5289 sayılı genelgede hukuka aykırılık bulunmadığından ve düzenleme kamu yararı amacıyla getirildiğinden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Dava; benzin, gazyağı, motorin ve fuel-oil gibi petrol ürünlerinin spesifikasyonlarına uygun olarak pazarlanması vergi kayıplarının önlenmesi, üretim ve tüketim dengesinin kurulabilmesi ve tesbit ve ilan olunan satış fiyatlarının aynen uygulanabilmesi için akaryakıt satış istasyonlarının mutlaka bir akaryakıt dağıtım şirketine bağlı olarak bayilik teşkilatı içerisinde çalışması gerektiğine ve herhangi bir akaryakıt dağıtım şirketine bağlı olmadan çalışan akaryakıt satış istasyonlarının faaliyetten men edilmesi gerektiğine ilişkin 7.9.1994 günlü ve 5289 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı genelgesinin iptali istemiyle açılmıştır.
3154 sayılı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2/(d) maddesinde, kamu ihtiyaç, güvenlik ve yararına uygun olarak enerji ve tabii kaynaklar ile enerjinin üretim, iletim, dağıtım, tesislerinin etüt, kuruluş, işletme ve devam ettirme hizmetlerinin genel politikasını tesbit çalışmalarının koordinasyonunu temin etmek ve denetlemek Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görevleri arasında sayılmış olup; bakanlıkların, kanunla kendilerine verilen görev ve hizmetleri, tüzük, yönetmelik, tebliğ ve genelge düzenlemek suretiyle yerine getirebilecekleri kuşkusuzdur.
Dava konusu edilen genelgede getirilen düzenleme ile; ülke ekonomisinde çok büyük yeri ve önemi olan, dağıtım ve pazarlanmasında istikrar ve disiplinin sağlanamaması halinde, telafisi güç ve imkansız toplumsal ekonomik zararlara neden olabileceği açık olan akaryakıtın; satış ve dağıtımının düzenli, kontrollü ve kolay, hızlı denetlenebilir şekilde yapılmasının sağlanması; daha önceden doğmuş bulunan ve doğabileceği ihtimali çok yüksek olan kargaşa ve istismarların önünün alınması için gerekli kurallar koymuş olması nedeniyle genelgede hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddinin gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Akaryakıt dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi bulunmayan ve bu nedenle akaryakıt istasyonu kapatılan davacının, işletmesinin kapatılmasına dayanak alınan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın akaryakıt dağıtım şirketine bağlı olmadan çalışan akaryakıt satış istasyonlarının faaliyetten men edilmesi ve yeni ruhsat verilecek satış istasyonları için dağıtım şirketleri ile yapılmış bayilik sözleşmesi aranması gerektiğine ilişkin 7.9.1994 tarih ve B.15.1.PİG.0.13.00.00/998-5289 sayılı Genelgesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Akaryakıt istasyonları, 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi gereğince anılan kanunun kapsamı dışında bırakılmıştır.
Gayri sıhhi müessese kapsamında olan akaryakıt istasyonları, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu uyarınca çıkarılan Gayri Sıhhi müesseseler Yönetmeliğine göre birinci ve ikinci sınıf gayri müessese olarak belirlenmiş olup; birinci sınıf gayri sıhhi müessese kapsamındaki akaryakıt istasyonlarına Sağlık Bakanlığınca, ikinci sınıf gayri sıhhi müessese kapsamında olan akaryakıt istasyonlarına Valiliklerce açılma izni verilmekte ve denetime tabi tutulmaktadır.
Ayrıca, 15.5.1997 tarih ve 22990 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik’te de, akaryakıt istasyonları ile ilgili düzenlemelere yer verilmiş olup; karayolu trafik güvenliğinin sağlanması amacıyla, karayoluna bağlantıyı sağlayan geçiş yollarında kurulacak akaryakıt istasyonları için, yolun yapım, bakım ve işletmesinden sorumlu kuruluştan Geçiş Yolu İzin belgesi alınacağı öngörülmüştür.
Diğer taraftan, 5.7.2002 tarih ve 24806 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulunun 2002/4313 sayılı Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama Şirketlerinin Kurulmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar’da, Akaryakıt dağıtım ve pazarlama şirketlerinin kuruluşu ve tescili ile ilgili düzenlemeler yapılmış; Akaryakıt dağıtım ve Pazarlama Kuruluşu statüsü almış tüm şirketlerin; sadece anlaşma ile kendisine bağlı bayilere akaryakıt ikmali yapması kararlaştırılmıştır.
3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 2.maddesinin (d) bendinde ise ; kamu ihtiyaç, güvenlik ve yararına uygun olarak enerji ve tabii kaynaklar ile enerjinin üretim, iletim, dağıtım tesislerinin etüt, kuruluş, işletme ve devam ettirme hizmetlerinin genel politikasını tesbit, çalışmaların koordinasyonunu temin etmek ve denetlemek görevi anılan Bakanlığa verilmiş; aynı maddenin (f) bendinde de; Bakanlığa bağlı ve Bakanlıkla ilgili kuruluşların çalışmalarını ve işlemlerini her bakımdan tetkik, tahkik ve teftişe tabi tutmak, gerekli her türlü emri vermek ve denetlemek aynı bakanlığın görevleri arasında sayılmıştır.
Davalı Bakanlık da, enerji dağıtım tesislerinin kuruluş ve işletilmeleri konusundaki genel politikaları tesbit, çalışmaların koordinasyonunu temin etme yetkisini kullanarak dava konusu genelgeyi çıkarmıştır. İptali istenilen Genelge ile; benzin, gazyağı, motorin, fuel-oil gibi petrol ürünlerinin akaryakıt dağıtım şirketleri ve bunların bağlı bayileri tarafından pazarlanması esası getirilmiş; satış istasyonları için dağıtım şirketleriyle yapılmış bayilik sözleşmesi aranacağı belirtilmiştir.
Dava konusu düzenleme, yukarıda aktarılan 3154 sayılı Yasa ile davalı Bakanlığa verilen yetki çerçevesinde; gerek petrol ürünlerinin speklerine uygun olarak tüketiciye ulaştırılması, vergi kayıplarının önlenmesi üretim ve tüketim dengesi içinde her an, her yerde akaryakıt bulundurulması, gerekse akaryakıt satış istasyonlarının gerekli şekilde denetlenmesi, haksız kazanç ortamının önlenmesi ve serbest rekabet koşullarının sağlanması amacıyla yapılmış; bu konuda gerekli denetimlerin yapılması için Mülki Amirlere, Belediyelere, Kara Yolları Genel Müdürlüğüne ve Vergi Dairelerine gerekli talimatın verilmesi ve kontrollerin teminini sağlamak maksadıyla İçişleri Bakanlığına, Maliye Bakanlığına, Bayındırlık ve İskan Bakanlığına dava konusu genelge gönderilmiştir.
Bu durumda, 3154 sayılı Kanun ile davalı Bakanlığa verilen görev ve yetki çerçevesinde çıkarılan 7.9.1994 tarih ve B.15.1.PİG.0.13.00.00/998-5289 sayılı Genelge hukuka ve kamu yararına uygun bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına 9.2.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.