10. Daire 2002/5616 E. , 2003/4846 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2002/5616
Karar No : 2003/4846
Temyiz Eden (Davalı) : Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
Vekili : …
Karşı Taraf (Davacı) : …
Vekili : …
İstemin Özeti : … logosuyla yayın yapan davacı şirkete ait televizyon kanalında 2-10.1.2002 günleri muhtelif saatlerde yayınlanan reklam kuşaklarında 3984 sayılı Kanunun 4. maddesi “ı” bendinde düzenlenen yayın ilkesinin ihlal edildiği nedeniyle yayının bir gün süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda … İdare Mahkemesince, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen … tarih ve E:… K:… sayılı kararın temiyzen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Temyize konu İdare Mahkemesi kararıyla, uyuşmazlığa konu işleme dayanak alınan yayın ile yasalara saygılı olma ilkesinin ihlal edilmediği Yönetmelik hükmünün ihlalinden bahisle dava konusu işlem tesis edildiğinden hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Bir alanı yalnızca Yasayla düzenlemenin mümkün olmaması karşısında yine yasayla o alan düzenlemekle yetkili kılınan idarenin yaptığı düzenlemelerin de o alanda yapılan yasal düzenlemeler olduğunun kabulü gerektiğinden ilgili alanı düzenleyen kurallar bütünü esas alınmak suretiyle uyuşmazlığın çözümü gerekirken aksi yönde gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : … logosuyla yayın yapan davacı şirkete ait televizyon kanalında 2-10 Ocak 2002 tarihlerinde yayınlanan muhtelif reklamlarındaki görüntü ve ifadelerin 3984 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (ı) bendinde düzenlenen yayın ilkesini ihlal etmesi sebebiyle sözü edilen televizyon kanalı yayınının 7.4.2002 Pazar Günü saat 00.00’dan başlayarak bir gün süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin idare işleminin iptal eden … üncü İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması talep edilmektedir.
3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun’un yayın ilkelerini düzenleyen 4 üncü maddesinin (ı) bendinde, yayınların yasalara saygılı olma esasına uygun olması gerektiği belirtilmiş, 33 üncü maddesinde ise, Üst Kurulun, öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilke ve esaslarına aykırı yayın yapan özel radyo ve televizyon kuruluşlarını uyaracağı, bu uyarıda ihlalin niteliği, ağırlığı ve tekrarlanması halinde sonuçlarının açıkça belirtileceği, ihlalin tekrarlanması halinde ihlalin ağırlığına göre izin uygulamasının bir yıla kadar geçici olarak durdurulacağı veya yayın izninin iptal edileceği hükme bağlanmıştır.
Dava dosyanının incelenmesinden … logosuyla yayın yapan davacı şirkete ait televizyon kanalında 2-10 Ocak 2002 tarihlerinde yayınlanan muhtelif reklamlarda açık giysili ve cinsellik içeren tavır ve ses tonuyla konuşan kızların görüntüsü eşliğinde “Cana yakın, sımsıcak kızlar seni bekliyorlar. İşte numaralar. Anlatacakları olaylar, paylaşacakları sırları var. Başbaşa sohbet için birebir. ” şeklinde ifadeler kullanılarak ve telefon numaralarının verilmesi suretiyle Radyo ve Televizyon Yayınları Yayın Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (r) bendinin son paragrafında yer alan ^Yayınlarda yer alana bilgi iletişim telefonları ile genel ahlaka veya Türk aile yapısını aykırı hizmet sunulamaz. Yayınlardan bilgi iletişim telefonları yolu ile verilen herhangi bir hizmetin süresi ve dakika ücreti yazılı ve sözlü biçimde belirtilir.” kurallarına aykırı yayın yapıldığı ve 3984 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (ı) bendinde düzenlenen “yayınlarda yasalara saygılı olması esasına uygun olmak ” yolundaki yayın ilkesinin ihlal edildiği belirtilmek suretiyle, daha önce aynı bent hükmünü ihlalden uyarılmış olan yayın kuruluşunun yayınının Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun 13.2.2002 gün ve … sayılı kararıyla 7.4.2002 Pazar günü saat 00.00’dan başlayarak bir gün süreyle geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Radyo ve Televizyon Yayınları Yayın esas ve usulleri Hakkında Yönetmeliğin “Cinsellik” başlıklı 10 uncu maddesi; ” Cinsel duyguları sömürmeye yönelik yayın yapılamaz. Ancak tür ve içerik gereği, cinselliğin yer aldığı yapımlar, gençlerin ve çocukların zihinsel, duygusal, sosyal ve ahlaki gelişimini korumak amacıyla uygun uyarılar yapılarak saat 24:00 ile 05:00 arasında yayınlanabilir ” hükmünü amir bulunmaktadır.
10 uncu maddede Cinsel duyguları sömürmeye yönelik yayının hiçbir şekilde yapılamayacağı kesin olarak hükme bağlanmıştır. Aynı maddenin son fıkrasında da “Bireyleri cinsel meta olarak gösteren yayın yapılamaz ” hükmü konulmuştur.
Dava konusu cezaya sebepe olan yayın aynı zamanda “Avrupa sınır Ötesi Sözleşmesinin 7 nci maddesiyle getirilen, program hizmetlerinin sunuş ve içerik yönünden bütün öğelerinin insan orununa ve temel insan haklarına saygılı olacağı şeklindeki düzenlemeye ve yine aynı maddenin (a) bendinde yer alan, program hizmetlerinin “edebe aykırı olmayacak ve pronografi içermeyecek ” nitelikte olması hükmüne de aykırı bulunmakta ve Anayasınıni 41’nci maddesi ile getirilen Türk Toplumunun temeli olan aile huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunmasına ilişkin düzenlemeye de aykırı bulunmakta ve ihtilaf konusu yayın, çağdaş toplum değerlerine ters düşmektedir.
Bu durumda yayın kuruluşunun 2-10 Ocak 2002 tarihinde muhtelif saatlerde yayınladığı reklam kuşaklarında yapılan reklamların bir kısmnının 3984 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (ı) bendi ile aynı Kanunun 33 üncü maddesi hükmüne aykırı bulunduğundan verilen 1 günlük kapatma cezasını iptal eden … üncü İdare Mahkemesi kararı 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunun 4 üncü maddesi ı bendi hükmü ile aynı Kanunun 33 üncü maddesi amir hükmüne ve Radyo ve Televizyon Yayınları Yayın Esas ve Usulleri Hakkındaki Yönetmeliğin cinsellik başlıklı 10 uncu maddesi amir hükmüne aykırı bulunduğundan temyiz talebinin kabulü ile Ankara 3 üncü İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, davacı şirkete ait televizyon kanalında 2-10.1.2002 günleri muhtelif saatlerde yayınlanan reklam kuşaklarında 3984 sayılı Kanunun 4. maddesi “ı” bendinde yer alan yayın ilkesinin ihlal edildiği nedeniyle bir gün süreyle geçici olarak yayının durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; 3984 sayılı Yasanın 4. maddesinin (ı) bendinde düzenlenen yayın ilkesi içindeki adalet ve tarafsızlığa uygun olma unsuruna aykırı bulunduğu iddia edilen yayının, yasalara saygılı olma unsurunu ihlal ettiğinden söz edilmek için hangi yasaya aykırı yayın yapıldığının açık olarak ortaya konması ve o yasaya aykırılığın kanıtlanması gerektiği, davalı idarenin Yönetmelik hükmüne aykırı yayın olarak nitelendirdiği, yönetmelik hükmünün ihlalinin yasalara saygılı olma ilkesinin ihlali olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığı dolayısıyla söz konusu yayın ile 3984 sayılı Yasanın 4/ı maddesinin ihlal edilmediğinden tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idare, 3984 sayılı Kanuna göre, radyo ve televizyon yayınlarını izleme sistemi kurarak yayınların yasa ve yönetmeliklere uygunluğunu denetlemekle görevli olduğu,yükümlülükleri yerine getirmeyenlere ve yayın ilke ve esaslarına aykırı yayın yapanlara müeyyide uygulayabileceği,Radyo ve Televizyon Yayınları Yayın Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmeliğe göre cinsel duyguları sömürmeye yönelik yayının hiçbir şekilde yapılamayacağı,benzer düzenlemenin Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesinde de yer aldığı ve kararda hukuka uyarlık bulunmadığı iddialarıyla anılan İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
3984 sayılı Kanunun 1. maddesinde, bu Kanunun amacı, radyo ve televizyon yayınlarının düzenlenmesine ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarına ilişkin esas ve usulleri belirlemek olarak düzenlenmiş, yayın ilkelerini düzenleyen 4. maddede radyo ve televizyon yayınlarının kamu hizmeti anlayışı içerisinde belirtilen ilkelere uygun olarak yapılacağı ifade edilmiş ve aynı maddenin “ı” bendinde yayınlarda adalet ve tarafsızlığa, yasalara saygılı olma esasına uygun olmak ilkesine ver verilmiştir.
Yine 3984 sayılı Kanunun 8/h maddesinde ,”radyo-televizyon yayınlarını izleme sistemleri kurarak, yayınların 4 üncü maddeye ve bu alanda Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası andlaşmalara uygunluğu açısından denetlenmesini yapmak” Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesinin 7. maddesinde, program hizmetlerinin sunuş ve içerik bakımından bütün unsurlarının insan onuruna ve temel insan haklarına saygılı olacağı şeklinde düzenleme getirilerek aynı maddenin (a) fıkrasında, program hizmetlerinin edebe aykırı olmayacak ve pornografi içermeyecek nitelikte olması öngörülmüştür.
Radyo ve Televizyon Yayınları Yayın Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesinde; “Cinsel duyguları sömürmeye yönelik yayın yapılamaz.Ancak tür ve içerik gereği, cinselliğin yer aldığı yapımlar, gençlerin ve çocukların zihinsel, duygusal, sosyal ve ahlaki gelişimini korumak amacıyla uygun uyarılar yapılarak, saat 24.00 ile 05.00 arasında yapılabilir. Bu tür programların tanıtım duyurularında, cinselliğin teşhir edildiği bölümler kullanılamaz ve bu duyurular saat 21.30’dan önce yapılamaz.”kuralı yer almıştır.
Objektif, soyut ve genel nitelikte kuralları ile bir konuyu düzenleyen yasa koyucunun önceden ortaya çıkabilecek bütün olayları belirleyip onların özelliklerine göre düzenleme yapması beklenemez. Bu nedenle idarenin Anayasanın 124. maddesinde öngörülen genel düzenleme yetkisini kullanarak ilgili Kanunun amaç ve kapsamı çerçevesinde yaptığı yönetmelik, (tebliğ,genelge) gibi objektif düzenlemelerin genel bir tanımla yasal düzenlemeler olarak kabulü gerekir.
3984 sayılı Kanunla Radyo ve Televizyon yayın faaliyetlerini düzenlemek amacıyla özerk ve tarafsız olarak kurulmuş bir kamu tüzel kişisi olan Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun Kanunla öngörülen kuruluş amacı ve verilen görev sınırları içinde, genel düzenleme yetkisini kullanarak çıkardığı yönetmelikler de, yukarıda açıklandığı gibi genel bir anlatımla yasal düzenleme kapsamındadır.Yayıncı Kuruluşların, Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun çıkardığı belirtilen nitelikteki genel düzenleyici işlemlerine uygun yayın yapmaması “yasalara saygılı olma” ilkesini ihlali niteliğindedir.
Bu nedenle Radyo ve Televizyon Yayınları Yayın Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırılığı nedeniyle “yasalara saygılı olma ilkesini” ihlal ettiği öne sürülen ve dava konusu işlemin tesisine esas olan yayının, anılan ilkeye aykırı olup olmadığı hususunun incelenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda yayının yönetmelik hükmüne aykırı olup olmadığı yolunda bir inceleme yapılmaksızın eksik incelemeye dayalı olarak verilen mahkeme kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, davalı idare temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, yeniden karar verilmek üzere dosyanın anılan mahkemeye iadesine 8.12.2003 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
Azlık Oyu : Temyiz dilekçesinde ileri sürülen hususlar, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden, anılan idare mahkemesi kararının onanması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyorum.