10. Daire 2001/1576 E. , 2003/4042 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2001/1576
Karar No : 2003/4042
Davacı : …
Vekili : …
Davalı : Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı – ANKARA
Davanın Özeti : Davacı şirket ile Ulaştırma Bakanlığı arasında imzalanan GSM-PAN Avrupa Mobil Telefon Sisteminin Kullanılması ve İşletilmesi ile İlgili Lisans Verilmesine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin 8. ve 5/L maddelerinin uygulanmasında, davacı şirket tarafından Hazineye ödenecek %15 oranındaki payın matrahına Incoming Roaming, 8081 Bilgi Hattı, 8080 Finans Hattı, 7532 Tele Sekreter, 7500 Fatura Bilgi Hattı, SMS Geliri, Fax, Data, Ayrıntılı Fatura Geliri, Hat Açma-Kapama, Ünvan Değiştirme, Devir Ücreti, Kapama Ücreti, Şebeke Ücreti, Simkart Değişiklik Ücreti, Fal Servisi, Flash Haber, Fatura Güncelleme, Bilinmeyen Numaralar Ücreti ve abonelerinin zamanında faturalarını ödememelerinden kaynaklanan gecikme zammı ve faizlerinden elde edilen gelirlerin dahil edilmesi yönündeki davalı idarenin 2.11.2000 tarih ve … sayılı işleminin Brüt Gelir tanımının genişletildiği, gecikme zammı yada faizin tazminat niteliğinde olduğu, fatura bedeli tahsil edilsin edilmesin %15 lik hazine payınının zamanında ödendiği ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: Haberleşme hizmetinin bir bütün olduğu, bu hizmetin görülmesi sırasında GSM işletmecilerinin değişik isimler altında haberleşme ve tesis ücreti olarak elde ettikleri tüm hasılat tutarının, İmtiyaz sözleşmesinin 5/L maddesindeki “Brüt gelir” tanımı içinde haberleşme ve tesis ücretlerininde yer alması nedeniyle hazineye ödenecek payın matrahını oluşturan brüt gelire dahil edilmesinde ve işlem tarihine kadar ödenmeyen tutarların yasal faiziyle birlikte ödenmesinin istenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı, abonelerden alınan gecikme zammının hazine payı ödeme gününden önce alındığı, gecikme zammı tutarlarının işletmeci için yeni bir gelir unsuru oluşturduğu, tahsil edilen gecikme zammı yada faizinin bilançoya gelir olarak intikal ettirildiği iddialarıyla yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Haberleşme hizmetinin görülmesi sırasında değişik isimler altında verilen hizmetlerden alınan ücretlerin de neticede haberleşme ücreti olduğundan, ayrıca davacı şirket tarafından, haberleşme ücretlerinin zamanında ödenmemesi nedeniyle abonelerden tahsil edilen gecikme zammı (faizleri)nin brüt gelir tanımı içinde değerlendirilerek %15 Hazine payı istenilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Dava; davacı şirket ile Ulaştırma Bakanlığı arasında imzalanan GSM-Pan Avrupa Mobil Telefon Sisteminin Kurulması ve İşletilmesi ile İlgili Lisans Verilmesine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin 8 inci ve 5 inci maddesi L fıkrasının uygulanmasında, davacı şirket tarafından Hazineye ödenecek % 15 oranındaki payın matrahına Incoming Roaming, 8081 Bilgi Hattı, 8080 Finans Hattı, 7532 Tele Sekreter, 7500 Fatura Bilgi Hattı, SMS Geliri, Fax, Data, Ayrıntılı Fatura Geliri, Hat Açma-Kapama, Ünvan Değiştirme, Devir Ücreti, Kapama Ücreti, Şebeke Ücreti, Simkart Değişiklik Ücreti, Fal Servisi, Flash Haber, Fatura Güncelleme, Bilinmeyen Numaralar Ücretinin ve abonelerin zamanında faturalarını ödememelerinden kaynaklanan gecikme zammı ve faizlerinden elde edilen gelirlerin dahil edilmesi yönündeki davalı idarenin 2.11.2000 tarih ve … sayılı işleminin iptali talebiyle açılmıştır.
İptali talep edilen dava konusu işlem davacı şirket ile Ulaştırma Bakanlığı arasında imzalanmış olan GSM Pan Avrupa Mobil Telefon Sisteminin Kurulması ve İşletilmesi ile İlgili Lisans Verilmesine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin 8 inci maddesinin “İşletmeci tüm abone sayısı üzerinden elde edilecek brüt gelirin %15 ini her ay Hazineye ödiyecektir. Aylık pay ödemeleri en geç brüt gelirlerin faturalandırıldığı ayı izleyen ayın son gününe kadar işletmeci tarafından Hazineye ödenecektir” hükmü ile aynı sözleşmenin 5 inci maddesinin “Brüt gelirler; her türlü vergi, resim, harç ve fonlar dahil olmak kaydıyla tesis ücretleri, aylık sabit ücretler, haberleşme ücretleridir” hükmüne ve Danıştay 1 inci Dairesinin Esas No:1999/85 Karar No:1999/103 sayılı kararı hükümlerine uygun bulunduğundan hukuki mesnedi bulunmayan davanın reddi gerekeceği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü:
Dava, Davacı şirket ile Ulaştırma Bakanlığı arasında imzalanan GSM-PAN Avrupa Mobil Telefon Sisteminin Kullanılması ve İşletilmesi ile İlgili Lisans Verilmesine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin 8. ve 5/L maddelerinin uygulanmasında, davacı şirket tarafından Hazineye ödenecek %15 oranındaki payın matrahına Incoming Roaming, 8081 Bilgi Hattı, 8080 Finans Hattı, 7532 Tele Sekreter, 7500 Fatura Bilgi Hattı, SMS Geliri, Fax, Data, Ayrıntılı Fatura Geliri, Hat Açma-Kapama, Ünvan Değiştirme, Devir Ücreti, Kapama Ücreti, Şebeke Ücreti, Simkart Değişiklik Ücreti, Fal Servisi, Flash Haber, Fatura Güncelleme, Bilinmeyen Numaralar Ücreti ve abonelerinin zamanında faturalarını ödememelerinden kaynaklanan gecikme zammı ve faizlerinden elde edilen gelirlerin dahil edilmesi yönündeki davalı idarenin 2.11.2000 tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Uyuşmazlık, davacı şirket ile Ulaştırma Bakanlığı arasında imzalanarak 27.4.1998 tarihinde yürürlüğe giren imtiyaz sözleşmesinin 8 ve 5/L maddelerinin uygulanmasından kaynaklanmaktadır.
Davacı şirket ile Ulaştırma Bakanlığı arasında imzalanan GSM-PAN Avrupa Mobil Telefon Sisteminin Kurulması ve İşletilmesi ile İlgili Lisans Verilmesine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin, “Hazineye Ödenecek Pay” başlığını taşıyan 8 nci maddesi “İşletmeci, tüm abone sayısı üzerinden elde edilecek brüt gelirin % 15 ini Hazineye ödeyecektir. Aylık pay ödemeleri en geç brüt gelirlerin faturalandırıldığı ay’ı izleyen ay’ın son gününe kadar işletmeci tarafından Hazineye ödenecektir” ve “Tanımlar ve Kısaltmalar” başlığını taşıyan 5/L maddesi ise “Brüt Gelir; Her türlü vergi, resim, harç ve fonlar dahil olmak kaydıyla, tesis ücretleri, aylık sabit ücretler, haberleşme ücretleridir.” hükümlerini amir bulunmaktadır.
Anılan sözleşmenin “Sözleşmenin konusu başlıklı 2. maddesinde sözleşmenin konusunun GSM standartlarında bir mobil sisteminin kurulması, değiştirilmesi, işletilmesi olduğu kuralına yer verilmiştir.
Bu hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden, GSM işletmecisinin sözleşme konusu kapsamında elde edeceği brüt gelirin %15’ini Hazineye ödemesi gerektiği, brüt gelir tanımına “tesis ücretleri” ve “haberleşme ücretleri”nin dahil olduğu, brüt gelire dahil hizmetlerin tek tek sayılması yerine sözleşmenin yapılmasından sonra uygulamaya konulabilecek yeni hizmet türleri olabileceği göz önüne alınarak “tesis ücretleri” ve “haberleşme ücretleri” gibi geniş anlamlı kavramların tercih edildiği sonucu çıkmaktadır.
İmtiyaz sözleşmesinde tesis ücretleri ve haberleşme ücretlerinin tanımı yapılmamış ise de, yukarıda açıklanan 2. madde kuralı uyarınca sözleşmenin konusunu oluşturan mobil telefon sisteminin kurulması, geliştirilmesi ve işletilmesi kapsamında verilmeye başlanan her türlü hizmet nedeniyle alınan ücretlerin tesis ücreti veya haberleşme ücreti sayılması gerekeceği açık olduğundan davacı iddialarının kabulüne olanak görülmemiştir.
Bu durumda, bir bütün olan haberleşme hizmeti nedeniyle alınan her türlü ücretin hazine payı hesabına esas alınması gerektiğinden dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Davanın hazineye ödenecek %15 nispetindeki payların matrahına gecikme zamları (faizleri)nin dahil edilmesine ilişkin kısmına gelince;
Gelir, kişinin mal varlığında meydana gelen artış başka bir anlatımla üretime katılma karşılığında elde edilen hasılattan, bu üretimin gerektirdiği giderlerin indirilmesi suretiyle bulunan tutardır.
Brüt gelir ise müteşebbisin elde ettiği hasılatın, giderlerin indirilmesinden önceki tutarını ifade etmektedir. Bu bağlamda bir tahsilatın, tahsil eden yönünden gelir sayılabilmesi tahsil edenin mamelekine girmiş olmasına bağlıdır.
Uyuşmazlık konusu olayda ise; davacı şirketin abonelerin faturalarını zamanında ödememesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zamları ( faizleri) nin, haberleşme ücretlerine sıkı sıkıya bağlı olması ve mamelekine girmesi nedeniyle “Brüt Gelir” tanımı içinde kaldığının dolayısıyla % 15 Hazine payı ödenmesi gerektiğinin kabulü gerekmektedir.
Dolayısıyla tesis edilen işlemin bu kısmında da hukuka aykırılık görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle davanın davacı şirket tarafından Hazineye ödenecek %15 oranındaki payın matrahına Incoming Roaming, Bilgi Hattı, Finans Hattı, Tele Sekreter, Fatura Bilgi Hattı, SMS Geliri, Fax, Data, Ayrıntılı Fatura Geliri, Hat Açma-Kapama, Ünvan Değiştirme, Devir Ücreti, Kapama Ücreti, Şebeke Ücreti, Simkart Değişiklik Ücreti, Fal Servisi, Flash Haber, Fatura Güncelleme, Bilinmeyen Numaralar Ücretinden elde edilen gelirlerin dahil edilmesi yönündeki kısmının oybirliğiyle reddine, davanın abonelerin zamanında faturalarını ödememelerinden kaynaklanan gecikme zammı ve faizlerinden elde edilen gelirlerin dahil edilmesi yönündeki kısmının oyçokluğuyla reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına 20.10.2003 tarihinde karar verildi.
K A R Ş I O Y
Anlaşmazlık davacı şirketle Ulaştırma Bakanlığı arasında 27.4.1998 tarihinde imzalanan imtiyaz sözleşmesinin 8 ve 5/L maddelerinin uygulanmasından kaynaklanmaktadır.
Sözleşmenin “Hazineye ödenecek pay” başlığını taşıyan 8.maddesinde” işletmecinin, tüm abone sayısı üzerinden elde edilecek brüt gelirin % 15’ini her ay Hazineye ödeyeceği, bu ödemelerin bürt gelirlerin faturalandığı ayı izleyen ayın son gününe kadar yapılacağını, 5/L maddesinde ise brüt gelir : her türlü vergi, resim, harç ve fonlar dahil olmak kaydıyla, tesis ücretleri; aylık sabit ücretler, haberleşme ücretleri olarak tanımlanmıştır.
Bu hükümlerden, işletmecinin Hazineye % 15 pay ödeme borcunun brüt gelirin tahsiline bağlı olmadığı, abonelere faturalanmasının yeterli olduğu, sayarak tanımlanan brüt gelir içerisinde gecikme zammının yer almadığı anlaşılmaktadır.
Bir başka anlatımla Hazine, işletmecinin brüt geliri tahsil edip etmediğiyle ilgilenmemekte, tahakkuk eden brüt gelirden payını almaktadır. Hâl böyle olunca da geç tahsilat nedeniyle işletmecinin aldığı temerrüt faizinin, daha doğrusu vaktinde tahsil etmiş olsaydı yatırımda veya tasarrufta değerlendireceği paradan yoksun kalmanın karşılığı olan gecikme faizinin, brüt gelirle bir alâkası bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, dava konusu işlemin bu kısmının iptal edilmesi gerektiği oyuyla, çoğunluk kararına katılmıyorum.