10. Daire         1998/2071 E.  ,  1999/6224 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1998/2071
Karar No : 1999/6224

Temyiz Eden (Davalı) : …
Karşı Taraf (Davacı) : …
İstemin Özeti : Pazar yerlerindeki esnaflardan gezerek ve dolaşarak para toplanmasının yasaklanmasına ilişkin 27.2.1997 tarih ve 20807 sayılı işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda; işlemin iptaline karar veren … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Pazar yerlerinde para toplama konusunda istenmeyen olayların meydana gelmesini önlemek amacıyla gezerek ve dolaşarak para toplanmasını yasaklayan dava konusu işlem; amacı itibariyla, 5442 sayılı Yasanın 11/C maddesinin mülkü amire verdiği hak ve yetki açısından değerlendirildiğinde hukuka uygun olup işlemin iptaline karar veren idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Pazar yerlerindeki esnaflardan gezerek ve dolaşarak para toplanmasının yasaklanmasına ilişkin … Valiliği işleminin iptali talebiyle açılan dava üzerine … Valiliği işlemini iptal eden … inci İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması talep edilmektedir.
507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 36 ncı maddesinde, kayıt ücreti ve yıllık aidat ile bağış ve yardımlar Esnaf ve Küçük Sanatlar Odalarının gelirleri arasında sayılmıştır. Aynı Kanunun değişik 37 inci maddesinde odaların kayıt ücreti yıllık aidat ve hizmet karşılığında tahsil edecekleri ücretlerin maddede belirlenen asgari ve azami hadler içinde kalınmak şartıyla konferedasyonca çıkarılacak ve Bakanlıkça onaylanacak yönetmelik hükümleri ile illere ve meslek gruplarının özelliklerine göre belirlenecek tarife grup ve esaslarına göre tespit olunacağı belirtilmiş, Kanunun 109 uncu maddesinde, bu Kanuna tabi kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarında kullanılacak her türlü defter, makbuz ve belgelerin basım ve dağıtımından konfederasyonun yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. 507 sayılı Kanunun değişik 37 inci maddesine istinaden çıkarılan Esnaf ve Sanatkarlarca Üretilen Mal ve Hizmetlere Ait Ücret Tarifelerinin Düzenlenmesi Hakkındaki Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde, yıllık aidat ve kayıt ücreti, 5 inci maddesinde belge ve hizmet karşılığı alınacak ücretler belirlenmiştir.
2860 sayılı Yardım Toplama Kanununun 2 inci maddesinin ikinci fıkrasında ise mesleki kuruluşlara üyeleri ve diğer kişiler tarafından yapılacak bağış ve yardımların bu kanun kapsamı dışında olduğu yolunda düzenleme getirilmiştir.
Bu durumda zikri geçen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, kamu kurumu niteliğinde meslek teşekküllerinden olan Esnaf ve Sanatkar odalarının aidat ile düzenlenecek belge ve hizmet karşılığı ücretler ve bağış ve yardımlar hakkında 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu hükümlerinin uygulanması mümkün olmadığından dava konusu işlem ile pazar yerlerinde yardım (para) toplayan veya toplamaya tevessül eden kişi ve kuruluşların ve bu arada 507 sayılı Kanun kapsamında olan davacı derneği (odayı) kapsayacak şekilde yasaklayan … Valiliği işlemini iptal eden … İdare Mahkemesi kararı; 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 36 ıncı 37 inci ve 109 uncu maddeleri ile aynı Kanunun 37 inci maddesine müstenid Esnaf ve Sanatkarlarca Üretilen Mal ve Hizmetlere Ait Ücret Tarifelerinin Düzenlenmesi Hakkındaki Yönetmeliğin 4 üncü ve 5 inci maddeleri hükümlerine ve 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununun 2 inci maddesi 2 inci fıkrası hükmüne uygun bulunduğundan hukuki mesnedi bulunmayan temyiz talebinin reddi ile … İdare Mahkemesi kararının tasdiki gerekeceği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, pazar yerlerindeki esnaflardan gezerek ve dolaşarak para toplanmasının yasaklanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesince; 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununun 2. maddesinin 2. fıkrasında mesleki kuruluşlara üyeleri ve diğer kişiler tarafından yapılacak bağış ve yardımların bu kanun kapsamı dışında olduğunun belirtildiği, dolayısıyla kamu kurumu niteliğindeki mesleki teşekküllerden olan Esnaf ve Sanatkar odalarının aidat, düzenlenecek belge ve hizmet karşılığı ücretler ile bağış ve yardımları hakkında 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu hükümlerinin uygulanamayacağı, dava konusu işlem ile pazar yerlerinde yardım (para) toplayan veya toplamaya tevessül eden kişi ve kuruluşların bu faliyetten men edilmesinin öngörüldüğü, 507 sayılı Küçük Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu kapsamında olan davacı derneği(oda) kapsayacak şekilde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idare, 2860 sayılı Yasanın kapsam dışında tuttuğu yardım ve bağışların üyelerin ve diğer kişilerin sözkonusu kuruluşlara bizzat giderek verdikleri bağış ve yardımlar olduğu, üyelerden ve diğer kişilerden yardım toplamanın anılan Yasanın istisna kapsamına girmediği, 507 sayılı Yasada kayıt ücretleri, üye aidatları ve hizmet karşılıklarının gezerek ve dolaşılarak tahsil edileceğine ilişkin bir hüküm bulunmadığı, üyelerin istemleri dışında toplanacak yardımlar için izin alınması gerektiği iddialarıyla kararın temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 11. maddesinin (c) bendinde, İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteallik emniyetin kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisinin Valinin ödev ve görevlerinden olduğu, bunları sağlamak için Valinin gereken karar ve tedbirleri alacağı öngörülmüştür.
Dava dosyasının incelenmesinden, … Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği’nin 9.8.1996 tarihli dilekçesiyle, 2908 sayılı Yasaya göre kurulmuş olan Pazarcı Koruma Derneklerinin 2908 sayılı Yasayla çizilmiş yetkilerinin dışına çıkarak Birliğe bağlı bulunan … Pazarcılar Odasının yetki sahasına girerek esnafı tedirgin ettiklerinin bu durumun önlenmesinin davalı idareden istenildiği, davalı idarenin 2.9.1996 tarihli yazısında 2908 sayılı Yasaya göre kurulmuş olup faliyette bulunan ve 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu hükümlerine göre maktu makbuz bastırmak suteriyle İl genelinde yardım toplama izni verilen Pazarcı Derneklerin faaliyetinin Valiliğin 23.8.1996 tarihli onayı ile iptal edildiğinin belirtildiği, 18.2.1997 tarihinde … Emniyet Müdürlüğüne yapılan bir telefon ihbarında, … Umum Pazarcılar Esnafı adaları Birliği tarafından semt pazarlarındaki satıcı esnaflardan birlik adına bastırılmış resmi yada sahte olup olmadığı anlaşılamayan makbuzlarla zorla para toplandığının bildirilmesi üzerine emniyetçe yapılan tahkikat sırasında ifadesine başvurulan … Umum Pazarcılar Esnaf Odası …, …, … ve … sahibinin ifadelerinde, 507 sayılı Yasa hükümleri gereğince yalnızca Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonunun bastırma hak ve yetkisine sahip olduğu ve oda’ya hizmet karşılığı kullankak üzere 21.1.1997 tarihinde teslim edilen … seri numara ile başlayıp 460000 seri numara ile sona eren hizmet makbuzlarından … ve … seri numaralı ve yine aynı içerikli seri numaraları yazılmamış makbuzları bastırdıklarını beyan ettikleri, ikinci kez bastırılan bu makbuzlarla pazarcı esnafından para toplandığı, bu tespitlerden sonra 2908 sayılı Yasa’ya göre kurulup faaliyette bulunan Pazarcı Dernekleri ile … Umum Pazarcılar Esnaf Odası arasında pazarcı esnafından para toplanmasında ortaya çıkan ve çıkacak ihtilafların önlenmesi amacıyla dava konusu olan 27.2.1997 tarihli işlem tesis edilerek bazı dernek ve kuruluşların pazar yerlerindeki esnaflardan gezerek ve dolaşarak para toplamalarının yasaklandığı anlaşılmıştır.
Dava konusu yapılan işlemin amacı, pazar yerlerinde para toplama konusunda çıkan ve çıkacak ihtilafların önlenmesi, istenilmeyen bazı olaylara meydan vermemektir. Dolayısıyla işlemin amacı dikkate alındığında; yukarıda anılan 5442 sayılı İl idaresi Kanununun 11/C maddesi uyarınca davalı idarenin, İl içinde, huzur ve güvenliği, kamu esenliğini sağlamak için gereken karar ve tedbirleri alma hak ve yetkisine sahip olması nedeniyle bu amaç doğrultusunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
İdare Mahkemesince dava konusu olayın belirtilen kapsamda değerlendirilerek işlemin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesi gerekirken 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu çerçevesinde olayın değerlendirilerek işlemin iptaline karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dava dosyasının yeniden bir karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine 23.11.1999 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.