Danıştay Kararı 10. Daire 1997/6883 E. 1999/685 K. 02.03.1999 T.

10. Daire         1997/6883 E.  ,  1999/685 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1997/6883
Karar No : 1999/685

Davacı : …
Vekilleri : …
Davalı : Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü – ANKARA
Vekili : …
İstemin Özeti : Sosyal Sigortalar Kurumu Beyoğlu Sigorta Müdürlüğü’nün 19.9.1997 tarih ve 26188 sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan SSK Yönetim Kurulu’nun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararı ile bu karara dayanılarak çıkarılan 3.9.1997 tarih ve 16-147 Ek sayılı Genelgenin; Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında imzalanan sözleşmelerin kanun hükmünde olduğu ve bu sözleşmelere göre Libya mevzuatındaki oranların esas alınması gerektiği, kaldı ki düzenleyici işlemlerin geçmişe yürür nitelikte düzenlemeler içerdiğinden hukuki güvenlik ilkesine de aykırı olduğu öne sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Davacının iptalini istediği ve 506 sayılı Yasa’nın uygulanması hakkındaki Sosyal Sigortalar Kurumu Beyoğlu Sigorta Müdürlüğü’nün sigorta primlerinin 506 sayılı Yasadaki oranlara göre düzenlenmesine ve önceki devreye ilişkin ek tahakkuk işlemi yapılacağına ilişkin işlem 506 sayılı Yasaya göre adli yargı yerinde dava konusu edilebileceğinden, idari yargı yerinin görevine girmemektedir.
Dava konusu Yönetim Kurulu Kararı ve Genelge ile Türkiye mevzuatındaki oranlar esas alınarak prim belirlenmesinde ise hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Buna karşın Dairemizin 2.3.1999 tarih ve E:1998/1399, K:1999/684 sayılı kararıyla aynı konudaki 26.4.1993 tarih ve 16-61 sayılı Genelgeye dayalı SSK Yönetim Kurulu’nun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararının Türkiye mevzuatındaki oranların esas alınmasına ilişkin kısmında hukuka aykırılık görülmeyerek davanın bu kısma yönelik bölümünün reddine, ancak önceki dönemler için de ek tahakkuk öngören kısmının hukuka aykırı bulunarak davanın bu kısma yönelik bölümünün kabulüyle işlemin bu kısmının iptaline karar verildiğinden, düzenlemenin 16-61 sayılı Genelge’den önceki dönem için de ek tahakkuk yapılmasını öngören kısmının hukuki dayanağı kalmamıştır.
Açıklanan nedenle, davanın Beyoğlu Sigorta Müdürlüğü işlemine yönelik bölümünün görev yönünden reddine, düzenleyici işlemlerin Türkiyedeki oranlar esas alınarak %24.5 oranında prim belirlenmesine ilişkin kısmına yönelik bölümünün esas yönünden reddine, düzenleyici işlemlerin 16-61 sayılı Genelge’den önceki dönemi de kapsar nitelikte ek tahakkuk öngören kısmının iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Dava; Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Anlaşmanın uygulama esaslarını belirlemek amacıyla Sosyal Sigortalar Kurumu Yönetim Kurulunun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararı ve bu karara istinaden çıkarılan 3.9.1997 tarih ve 16-147 sayılı genelge ve SSK. Genel Müdürlüğünün 19.9.1997 tarih ve 21188 sayılı işleminin iptali talebiyle açılmıştır.
Davacının iptalini istediği ve 506 sayılı Yasanın uygulanması hakkındaki Sosyal Sigortalar Müdürlüğü Beyoğlu Sigorta Müdürlüğünün sigorta primlerinin hesap şeklinin davacıya bildirimine ilişkin işlemin idari yargıda dava konusu edilmesine olanak bulunmadığından, davanın S.S.K. Yönetim Kurulunun 21.8.1997 tarih ve VII/3457 kararı ve bu karara istinaden çıkarılan genelgenin iptali istemine yönelik olarak incelenmesi gerekmektedir.
3148 sayılı Kanunla onaylanan ve 11.3.1985 tarih ve 18691 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 3.maddesinde akit taraflardan birinin ülkesinde iş üstlenen, diğer taraf kuruluş ve şirketlerinde çalışan daimi işçilerin sosyal sigortaya tabi olduğu, bunların sağlık ve sosyal hizmetlerine ilişkin primlerin işin yapıldığı ülkenin mevzuatı gereğince ödeneceği; 4.maddesinde de taraflardan birine ait şirketlerin sigorta primleri (işçi ve işveren payları) ile maktu yardımlarını ana ülkedeki ilgili kuruluşa transfer etmekle yükümlü oldukları kurala bağlanmıştır.
22.9.1985 tarih ve 188876 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında İmzalanmış olan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin uygulanmasına dair İdari Antlaşmanın 2.maddesinde, akit taraflardan birine ait olup karşı taraf topraklarında iş üstlenen kuruluş ve şirketler nezdinde çalışan daimi işçilerin sosyal güvenliğe tabi olacakları bunların işin yapıldığı ülkede sigortalı olarak tescil edilecekleri sadece sağlık ve sosyal hizmetlerine ilişkin primlerinin işin yapıldığı ülkenin mevzuatına göre ödeneceği ve bu primlere tekabül eden hizmetlerin o ülkenin mevzuatına göre aynı ülkenin ilgili kurumunca üstlenileceği, bunların işin yapıldığı ülkede sigorta aylıkları ve maktu yardımlarla ilgili primlerden muaf tutulacağı; 3.maddesinde ise, akit taraflardan birinin vatandaşı olup diğer akittaraf topraklarında iş üstlenen kuruluş ve şirketlerin çalıştırdıkları daimi işçilerin sigorta aylıkları ve maktu yardımlarına ilişkin sigorta primlerinin işçi ve işveren paylarının işverenler tarafından ana ülkenin mevzuatına göre ana ülke ile ilgili kuruma transfer edileceği” yine aynı antlaşmanın 5.maddesinin b.bendinde ise; Libya’da işyapan Türk firmaları nezdinde çalışan Türk işçilerinin hastalık işkazası ve doğumdan dolayı kısa vadede nakti yardımlarını Libya mevzuatına göre işveren ödemekle yükümlüdür” hükümleri yer almıştır.
Yukarıda yer alan Sözleşme ve Antlaşma hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; Libya’da iş alan T.C. Vatandaşı müteahitlere ait işyerlerinde çalışan T.C. vatandaşı daimi işçilerin hastalık sigortası koluna ilişkin primlerinin Libya mevzuatına göre hesaplanarak iş alınan ülkede
ödeneceği, işçilerin işin yapıldığı ülkedeki sigorta aylıkları ve yardımlarla ilgili primlerden muaf tutulacağı ve daimi işçilerin sigorta aylıkları ve maktu yardımlarına ilişkin sigorta primlerinin işçi ve işveren paylarınında işverenler tarafından ana ülke mevzuatına göre, ana ülkede ilgili kurumuna transfer edileceği esası getirilmiştir.
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Antlaşmanın yürürlüğe girmesi üzerine davalı idare 20.9.1985 tarih ve 3430 sayılı genelgesi ile Libyada çalışan daimi Türk işçilerinin sigorta aylıkları ve maktu yardımlarına ilişkin sigorta primlerinin Türkiye’de uygulanan % 24,5 oranında tahakkuk ve tahsili ön görülmüşken, ilgili işverenlerce uygulanmakta olan % 24,5 oranına itiraz edilmesi üzerine, 7.8.1992 tarih ve K VIII/2394 sayılı Yönetim Kurulu kararına dayalı olarak Sosyal Sigortalar Müdürlüğünce çıkarılan 23.9.1992 tarih ve 16-56 ek sayılı genelge ile, Libya’da çalışan türk işçilerinin prime esas kazançları üzerinden % 24,5 prim oranı yerine, 1.9.1995 tarihinden itibaren % 5,1 oranında, 1.6.1991 tarihinden itibaren de % 8,5 oranında prim alınacağı belirlenmiştir. Bilahare Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Türkiye’de uygulanan prim oranları üzerinden prim alınması gerektiğinin belirtilmesi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü Yönetim kurulunun 9.4.1993 tarih ve VIII-1248 sayılı kararı doğrultusunda 26.4.1993 tarih, 16-61 ek sayılı genelgeçıkartılarak sigorta primi tahakkuk ve tahsilatında Türkiye’de uygulanan prim oranlarına göre belirlenmiş olan % 24,5 oranının esas alınacağı, 23.9.1992 tarih ve 16-56 ek sayılı genelgenin yürürlükten kaldırılan maddeleri uyarınca % 5,1 ve % 8,5 prim oranı üzerinden yürürlük süresince yapılmış herhangi bir tahakkuk veya tahsilat varsa, prim oranının ek tahakkuk ve ek tahsilat yapılmak üzere % 24,5 oranına tamamlanacağı öngörülmüştür. Bu işleme karşı açılan davada Danıştay Onuncu Dairesince Libya’da işyapan Türk işverenlerin yanında çalışan Türk vatandaşı işçilere aylık gelir bağlanmasını gerektiren uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primlerine Türkiye’de uygulanan prim oranlarının uygulanmasının hukuka uygun bulunduğu yolunda verilen 2.5.1995 gün ve E:1993/2472; K:1995/2351 sayılı kararın bu kısmı temyiz incelemesi sonunda Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulunun 17.10.1997 gün ve E:1995/828; K:1997/527 sayılı kararı ile onanmıştır.
Daha sonra 1.9.1985 tarihi itibariyle tekrar Libya mevzuatında belirtilen oranlarda prim alınması uygulamasına geçilmesine ilişkin Başbakanlık yazıları ve 24.3.1994 tarih ve VIII-1156 sayılı Yönetim Kurulu kararları doğrultusunda çıkarılan 10.6.1994 tarih ve 16-84 ek sayılı genelge ile Libya’da geçerli prim oranları uygulanmasına dönülmüştür. Libya’da çalışan Türk işçileri hakkında uygulanacak prim oranları konusunda ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi ve bu konuda verilmiş yargı kararları ışığı altında saptanması amacıyla yapılan inceleme sonucunda Sosyal Sigortalar Kurumu Teftiş kurulu Başkanlığı’nın 28.7.1997 tarih ve 2 sayılı raporu ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 18.8.1997 tarih ve 5892 sayılı talimatı ve Sosyal Sigortalar Kurumu Yönetim Kurulunun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararına istinaden 3.9.1997 tarih ve 16-147 ek sayılı dava konusu genelgenin çıkarıldığı anlaşılmaktadır. Sözü geçen 16-147 ek sayılı genelge ile, Libya’da çalıştırılan Türk işçilerinden hastalık sigortası primi hariç olmak üzere diğer sigorta kollarına ilişkin sigorta primlerinin Libya mevzuatında öngörülen prim oranı üzerinden tahakkuk ettirilmesi uygulamasına son verilerek Türkiyede uygulanan mevzuat hükümlerine göre belirlenmiş % 24,5 oranında tahakkuk ve tahsil edilmesi uygulamasına 1.9.1985 tarihinden itibaren geçildiği ve bu konuda daha önce yayınlanmış bulunan 16-51 ek, 16-56 ek, 16-61 ek, 16-84 ek sayılı genelgelerin yürürlükten kaldırıldığı geçmişe yönelik tahakkuk ettirilecek olan fark primlerin hesaplanmasına ilişkin usul ve esaslar açıklanmaktadır.
Şu hale göre dava konusu genelge; 9.1.1985 tarih ve 3148 sayılı Yasa ile onaylanan ve Anayasanın 90. maddesi uyarınca yasa hükmünde olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve anılan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin uygulanmasına dair idari Antlaşma hükümlerine göre Libya’da Türk işverenler yanında çalışan Türk işçilerinin uzun vadeli sigorta kollarına (sakatlık, yaşlılık,ölüm sigortaları) ilişkin primlerin Türkiye Cumhuriyeti Mevzuatına göre Sosyal Sigortalar Kurumuna yatırılacağı yolundaki mevzuata ve yukarıda belirtilen yargı kararlarına uygun bulunmaktadır.
Hernekadar Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında 19-22 Aralık 1994 tarihleri arasında Türkiye Libya Karma Ekonomik komisyonu 18. Dönem toplantısı sonucunda daimi işçilerin sigorta primlerinin işin yapıldığı ülke mevzuatı uyarınca hesaplanması konusunda mutabakata varıldığına ilişkin protokoldan bahsedilmekte ise de, Anayasanın 90. Maddesi karşısında kanunlaşarak hukuki geçerlilik kazanmış olan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Antlaşmanın hükümlerinin değiştirilmesi ancak bir yasa ile mümkün olduğundan kabule şayan görülmemiştir.
Netice olarak dava konusu genelgenin Libya’da iş yapan Türk işverenlerin yanında çalışan Türk vatandaşı işçilerine aylık gelir bağlanmasını gerektiren uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primlerine Türkiye’de uygulanan prim oranlarının uygulanmasına ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Ancak genelgenin prim oranının geçmişe yönelik olarak tahakkuk yapılarak uygulanacağına ilişkin kısmı; geçmişe yönelik bir uygulama getirmek suretiyle hukuki güvenlik ilkesini zedelediğinden hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenle davanın dava konusu yönetim kurulu kararının ve bu doğrultuda çıkarılan genelgenin uygulanacak prim oranının tesbitine ilişkin kısmının reddine, genelgenin tesbit edilen prim oranı üzerinden geçmişe yönelik fark prim tahakkuku yapılması gerektiğine ilişkin kısmının kabulü ile bu kısmının iptali gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince duruşma için taraflara bildirilmiş bulunan 2.3.1999 tarihinde davacı vekilleri Av…. ile Av….’nun ve davalı idare vekili Av….’un geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilip dinlendikten, Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra duruşmaya son verildi. Dava dosyası incelenip, gereği düşünüldü;
Dava, Sosyal Sigortalar Kurumu Beyoğlu Sigorta Müdürlüğü’nün 19.9.1997 tarih ve 26188 sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan SSK Yönetim Kurulu’nun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararı ve bu karara dayanılarak çıkarılan 3.9.1997 tarih ve 16-147 Ek sayılı Genelgenin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu edilen Sosyal Sigortalar Kurumu Beyoğlu Sigorta Müdürlüğü’nün 19.9.1997 tarih ve 26188 sayılı işlemi, 506 sayılı Yasa’nın 73. Ve 78.maddelerine göre hesaplanacak oranlar üzerinden prim ödenmesinin istenilmesine ve ayrıca önceki devreye ilişkin olarak da aynı oranlar üzerinden ek tahakkuk yapılacağına ilişkin olup, bu haliyle 506 sayılı Yasa’nın uygulanması niteliğinde olan işlemin bu niteliği gereği 506 sayılı Yasa hükümlerine göre adli yargı yerinde dava konusu edilebileceğinden, davanın bu işleme yönelik kısmının idari yargı yerinde incelenmesine olanak bulunmadığına karar verilerek davanın SSK Yönetim Kurulu’nun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararı ve bu karara dayanılarak çıkarılan 3.9.1997 tarih ve 16-147 Ek sayılı Genelgeye yönelik bölümlerinin incelenmesine geçildi.
3148 sayılı Kanunla onaylanan ve 11.3.1985 gün, 18691 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 3 üncü maddesinde, akit taraflardan birinin ülkesinde iş üstlenen, diğer taraf kuruluş veya şirketlerinde çalışan daimi işçilerin sosyal sigortaya tabi olduğu, bunların sağlık ve sosyal hizmetlerine ilişkin primlerinin işin yapıldığı ülkenin mevzuatı gereğince ödeneceği, 4 üncü maddesinde de taraflardan birine ait şirketin, sigorta primleri (İşçi ve işveren payları) ile maktu yardımlarını ana ülkedeki ilgili kuruluşa transfer etmekle yükümlü oldukları kurala bağlanmış; 22.9.1985 günlü, 18876 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasında imzalanmış olan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin uygulanmasına Dair İdari Anlaşmanın 2 nci maddesinde, akit taraflardan birine ait olup, karşı taraf topraklarında iş üstlenen kuruluş ve şirketler nezdinde çalışan daimi işçilerin sosyal güvenliğe tabi olacakları,bunların işin yapıldığı ülkede sigortalı olarak tescil edilecekleri, bunların sadece sağlık ve sosyal hizmetlerine ilişkin primlerinin işin yapıldığı ülkenin mevzuatına göre ödeneceği ve bu primlere tekabül eden hizmetlerin o ülkenin mevzuatına göre aynı ülkenin ilgili kurumunca üstlenileceği, bunların işin yapıldığı ülkede sigorta aylıkları ve maktu yardımlarla ilgili primlerden muaf tutulacağı; İdari Anlaşmanın 3 üncü maddesinde ise, akit taraflardan birinin vatandaşı olup, diğer akit taraf topraklarında iş üstlenen kuruluş ve şirketlerin çalıştırdıkları daimi işçilerin sigorta aylıkları ve maktu yardımlarına ilişkin sigorta primlerinin işçi ve işveren paylarının işverenler tarafından Ana Ülkenin mevzuatına göre Ana ülke ilgili kurumuna transfer edileceği belirtilmiştir.
Yukarıda açıklanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Anlaşma hükümleri uyarınca Libya’da çalışan daimi Türk İşçilerinin sigorta aylıkları ve maktu yardımlarına ilişkin sigorta primlerinin Türkiye’de uygulanan % 24,5 oranında tahakkuk ve tahsili öngörülmüşken, ilgili işverenlerce uygulanmakta olan %24,5 oranına itiraz edilmesi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğünce çıkartılan 23.9.1992 günlü, 16-56 Ek Sayılı Genelge ile Libya da çalışan Türk işçilerinin prime esas kazançları üzerinden; % 24,5 prim oranı yerine, 1.9.1985tarihinden itibaren % 5,1 oranında, 1.6.1991 tarihinden itibaren de % 8,5 oranında prim alınacağı belirlenmiş, ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Türkiye’de uygulanan prim oranları üzerinden prim alınması gerektiğinin belirtilmesi üzerine Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 9.4.1993 günlü, Vlll/1248 sayılı kararı uyarınca,26.4.1993 günlü, 16-61 Ek sayılı Genelge çıkartılarak sigorta primi tahakkuk ve tahsilatında, Türkiye’de uygulanan prim oranlarına göre belirlenmiş olan % 24,5 oranın esas alınacağı, 23.9.1992 günlü, 16-56 Ek sayılı genelgenin yürürlükten kaldırılan maddeleri uyarınca % 5,1 veya % 8,5 prim oranı üzerinden yürürlük süresince yapılmış herhangi bir tahakkuk veya tahsilat varsa, prim oranının ek tahakkuk ve ek tahsilat yapılmak üzere % 24,5 tamamlanacağı öngörülmüş, ancak 24.3.1994 tarih ve 16/84 sayılı Genelge ile tekrar Libya’da geçerli prim oranları uygulamasına dönülmüştür.
Bu arada 16-61 Ek sayılı Genelge’ye dayanak olan Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 9.4.1993 tarih ve VIII/1248 sayılı kararının dava konusu edilmesi üzerine; Dairemizin 2.5.1995 tarih ve E:1993/2472, K:1995/2351 sayılı kararıyla, Türkiye’de uygulanan prim oranının uygulanmasına ve yürürlükten kaldırılan 16-56 Ek sayılı Genelge hükümleri uyarınca % 5.1. veya % 8.5 prim oranı üzerinden yürürlük süresince yapılmış tahakkuk ve tahsilatın da ek tahakkuk ve tahsilat yapılmak üzere %24.5’a tamamlatılmasına ilişkin düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Gerek Dairemizin belirtilen bu kararı, gerekse Sosyal Sigortalar Kurumu Teftiş Kurulu Başkanlığınca düzenlenen 28.7.1997 tarih ve 2 sayılı rapor ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 18.8.1997 tarih ve 5892 sayılı talimatı dikkate alınarak Sosyal Sigortalar Kurumu Yönetim Kurulunun dava konusu edilen 21.8.1997 ve VIII/3457 sayılı kararı alınarak, Libya’da çalıştırılan daimi Türk İşçilerinden dolayı hastalık sigortası hariç olmak üzere diğer sigorta kollarına ilişkin sigorta primlerinin, Libya mevzuatında öngörülen prim oranı üzerinden tahakkuk ettirilmesi uygulamasına son verilerek Türkiye’de uygulanan %24.5 oranında tahakkuk ve tahsil edilmesi uygulamasına geçilmesini teklifle, Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 1.9.1985 tarihi ile değişikliğin yapıldığı tarih arasında geçen sürede %5.1, %8.5 ve %10.5. oranı üzerinden yapılan tahakkuk ve tahsilatların ek tahakkuk yapılarak %24.5’a tamamlatılması konusunda Genel Müdürlüğün yetkili kılınmasına karar verilmiş, bu karara dayanılarak hazırlanan ve yine dava konusu edilen 3.9.1997 tarih ve 16-147 Ek sayılı Genelge ile de Türkiye’de uygulanan mevzuat hükümlerine göre belirlenmiş bulunan %24.5.oranında tahakkuk ve tahsil edilmesi uygulamasına 1.9.1985 tarihinden itibaren geçilmesi öngörülürken bu konuda daha önce yayımlanmış bulunan 16-51 Ek, 16-56 Ek, 16-61 Ek, 16-84 Ek sayılı Genelgeler de yürürlükten kaldırılmıştır.
Diğer yandan 16-61 Ek sayılı Genelgeye dayanak olan Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulu’nun 9.4.1993 tarih ve VIII/1248 sayılı kararının iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki Dairemizin 2.5.1995 tarih ve E:1993/2472, K:1995/2351 sayılı kararının temyizi üzerine; Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 17.10.1997 tarih ve E:1995/828, K:1997/527 sayılı kararıyla, sözkonusu sigorta primleri ve Türkiye’de uygulanan prim oranının uygulanmasına ilişkin düzenlemenin iptalini gerektiren haklı bir neden bulunmadığından Dairemiz kararının işlemin bu kısmına ilişkin bölümünün onanmasına, buna karşın 23.9.1992 tarih ve 16-56 Ek sayılı Genelgenin yürürlükten kaldırılan hükümleri uyarınca %5.1 veya %8.5 prim oranı üzerinden yürürlük süresince yapılmış tahakkukun %24.5’a tamamlatılmasının geçmişe yönelik bir uygulama getirmiş olduğu ve hukuki güvenlik ilkesini zedelediği gerekçesiyle Dairemiz kararının işlemin bu kısmına ilişkin bölümünün bozulmasına karar verilmiştir.
Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun belirtilen bu kararı üzerine de, Dairemizin 2.3.1999 tarih ve E:1998/1399, K:1999/684 sayılı kararıyla, 16-61 Ek sayılı Genelgeye dayalı Yönetim Kurulu Kararının önceki devrelere ilişkin tahakkuk ve tahsilatların %24.5’a tamamlatılacağına ilişkin kısmının iptaline karar verilmiştir.
Yargı kararları ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve bu sözleşmenin uygulanmasına ilişkin İdari Anlaşma hükümlerine göre, Libyada iş yapan Türk İşverenlerin yanında çalışan Türk vatandaşı işçilerine aylık gelir bağlanmasını gerektiren uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primlerine Türkiye’de uygulanan prim oranının uygulanmasına ilişkin düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Buna karşın düzenlemenin 16-56 Ek sayılı Genelge hükümleri uyarınca %5.1 veya %8.5 prim oranı üzerinden yürürlük süresince yapılmış tahakuk ve tahsilatların ek tahakkuk ve tahsilat yapılmak üzere %24.5’a tamamlanacağına ilişkin kısmının aktarılan yargı kararları da dikkate alınarak ayrıca incelenmesi gerekmektedir.
Yukarıda da aktarıldığı gibi, yargı kararlarıyla 16-61 Ek sayılı Genelgeyle prim oranının %24.5 olarak belirlenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığına karar verilirken; genelgenin yürürlüğünden önceki devreler için ek tahakkuk ve tahsilatla primlerin %24.5’a tamamlatılmasının hukuka aykırı olduğu belirlenmiştir.
Durum böyle olunca da, 16-61 Ek sayılı Genelge’nin yürürlüğünden önceki devreler için %24.5 oranında prim tahsiline olanak olmadığı gibi, öngördüğü oran hukuka uygun bulunan bu Genelgenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra da bu Genelgede belirlenen oran üzerinden prim tahsili yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan 16-61 Ek sayılı Genelgeden sonra yürürlüğe konulup, yargı kararları ve düşülen açık hata dikkate alınarak tekrar yürürlükten kaldırılan ve Libya’daki oranların uygulanmasını öngören 10.6.1994 tarih ve 16/84 sayılı Genelgenin ilgililere bir hak sağladığının kabulüne de olanak bulunmamaktadır.
Bu itibarla, 16/61 Ek sayılı genelge hakkındaki yargı kararları dikkate alınarak bu genelgenin yürürlük tarihinden itibaren belirlenen %24.5 oranında prim tahsili yapılmasının öngörülmesi gerekirken, 16-61 Ek sayılı Genelgenin yürürlüğünden önceki devreyi de kapsar şekilde 1.9.1985 tarihinden itibaren %24.5 oranında prim tahakkuk ve tahsili cihetine gidilmesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın SSK Yönetim Kurulu’nun 21.8.1997 tarih ve VIII-3457 sayılı kararı ile bu karar yönelik olarak çıkarılan 3.9.1997 tarih ve 16-147 Ek sayılı Genelgesinin 1.9.1985 tarihinden 16-61 Ek sayılı Genelgenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar ki dönem için de %24.5 oranında prim tahsilini öngören kısmının iptaline, davanın belirtilen düzenleyici işlemlerin diğer kısımlarına yönelik bölümünün esas yönünden, Sosyal Sigortalar Kurumu Beyoğlu Sigorta Müdürlüğü’nün 19.9.1997 tarih ve 26188 sayılı işlemine yönelik bölümünün görev yönünden reddine, dava kısmen kabul edilip, kısmen reddedildiğinden aşağıda dökümü gösterilen yargılama giderlerinin yarısı olan … liranın davacı üzerinde bırakılmasına, diğer yarısı olan …- liranın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenen … lira avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, …- lira avukatlık ücretinin de davalı idareden alınarak davacıya verilmesine 2.3.1999 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.