Danıştay Kararı 10. Daire 1997/578 E. 2000/1623 K. 19.04.2000 T.

10. Daire         1997/578 E.  ,  2000/1623 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1997/578
Karar No : 2000/1623

Davacı : …
Vekili : …
Karşı Taraf (Davalı) : Tarım ve Köyişleri Bakanlığı – ANKARA
İstemin Özeti : 23.6.1996 tarih ve 22675 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kanatlı Hayvan Eti ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 4.maddesindeki “Tesis” tanımı, Geçici 1.maddenin 1.cümlesi, Geçici 1.maddenin (b) fıkrası, 19.8.1996 tarih ve 22732 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 4.maddesindeki “Tesis” tanımı, Geçici 1.maddenin 1.cümlesi, Geçici 1.maddenin (c) fıkrası ile bu yönetmeliğe dayanılarak Ankara İl Müdürlüğünce tesis edilen 1.11.1996 tarih ve 3870 sayılı işlemin; “Tesis” tanımının netleştirilmediği, et konusunda faaliyet gösteren ne tür işletmelerin yönetmelik kapsamında kaldığı hususunda tereddüt olduğu, işyerinde sadece et satışı yapıldığı, yönetmeliğin tanımladığı tarzda bir tesis olmalarının söz konusu olmadığı, dolayısıyla yönetmelik hükümlerine tabi olmalarına hukuken imkan bulunmadığı iddialarıyla iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Davacıya ait işyerinde kırmızı et ve beyaz etin küçük bir alanda parçalandığı, satış reyonlarında kuşbaşı, bonfile, biftek, kıyma, göğüs, kanat vb. şeklinde tüketiciye sunulduğu, bu haliyle “et satış yeri” özelliğini yitirdiği, belediyeden alınan ruhsatta belirtilen faaliyet alanı dışına çıkıldığı, sonuçta işletmenin bu faaliyetleriyle gıda (et) üretim yeri olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Yönetmeliklerin dava konusu edilen maddelerinde dayanağı Yasa ve Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine aykırılık görülmemektedir.
Davanın işleme Yönelik kısmına gelince; bir işletmenin tesis sayılabilmesi için kasaplık hayvanların kesiminden, işlenip mamül madde haline getirilmesine, muhafazasına ve ambalajlanıp paketlenmesine kadar olan işlemlerden herhangibirinin yapılması gerekmektedir.
Asıl faaliyet konusu bakkaliye olan, bununla beraber tavuk, kasap ve parça tavuk reyonunda bulunan davacıya ait işyerindeki faaliyet, etleri parçalayıp işlemek suretiyle mamul madde haline getirmek olarak kabul edilemeyeceğinden dava konusu işlemde Yönetmelik hükümlerine uygunluk görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle, davanın Yönetmelik iptaline ilişkin kısmının reddi, işleme yönelik kısmının ise kabulü ile dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : 3285 sayılı “Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu”nun 33 ncü maddesinin ikinci fıkrasında “Hayvanların kesim şartları, kesim öncesi ve sonrası muayeneleri ve mecburi kesimlerle ilgili hususlar Bakanlıkça yönetmelik ile düzenlenir” hükmü, 560 sayılı KHK. nin 18 inci maddesinde “Tüm et kesim yerleri (kanatlı dahil) mezbahalar ve entegre et tesislerinin kuruluş ve çalışma izni Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca verilir. Bu konudaki usul ve esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir” hükmü getirilmiştir.
Yukarıda metinleri açıklanan madde hükümlerinin beraberce incelenmesinden anlaşılacağı üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı hayvan kesimi için (kanatlı dahil) yönetmelik ile düzenleme yapmaya 3285 sayılı kanunun 33 ncü, 560 sayılı KHK. nin 18 nci maddesi hükmü ile görevli bulunmaktadır.
Hukuktaki Normlar sıralaması kuralına göre yönetmelikler düzenlenmelerine olanak veren kanunlara aykırı olamazlar bu kanunlarda öngörülmeyen bir hususu düzenleyemezler.
Dosyanın incelenmesinden, gerek “Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” ve gerekse “Kanatlı Hayvan Eti ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik”te yer alan esas ve usullerin yukarıda anılan kanun hükümlerine aykırılık teşkil etmediği anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenle, yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiği düşünüldü.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, 23.6.1996 tarih ve 22675 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kanatlı Hayvan Eti ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 4.maddesindeki “Tesis” tanımı, Geçici 1.maddenin 1.cümlesi, Geçici 1.maddenin (b) fıkrası, 19.8.1996 tarih ve 22732 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair yönetmeliğin 4.maddesindeki “Tesis” tanımı, Geçici 1.maddenin 1.cümlesi, Geçici 1.maddenin (c) fıkrası ile bu yönetmeliğe dayanılarak Ankara İl Müdürlüğünce tesis edilen 1.11.1996 tarih ve 3870 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve ve Zabıtası Kanununun amacı hayvanlar ve hayvan maddelerinden insan ve hayvanlara geçebilen hastalıklardan korunulmasını ve bulaşıcı hayvan hastalıkları ile mücadele edilmesini sağlamak olup; Yasanın 33. maddesinde, hayvanların kesim şartları, kesim öncesi ve sonrası muayeneleri ve mecburi kesimlerle ilgili hususları düzenleme konusunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığına yetki verilmiştir.
Yine 28.6.1995 tarih ve 22327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 1. maddesinde amacın; gıda maddelerinin teknik ve hijyenik şekilde üretim, işletme, muhafaza, depolama, pazarlama ve halkın gereği gibi beslenmesini sağlamak, üretici ve tüketici menfaatleriyle, halk sağlığını korumak üzere, gıda maddelerinin üretimde kullanılan her türlü ham ve yardımcı maddeler, mamul ve yarı mamul gıda maddeleri ile yan ürünlerinin özelliklerinin tesbit edilmesi, gıda maddeleri üreten işyerlerinin asgari teknik ve hijyenik şartlarının belirlenmesi, denetiminin yapılması ve gıda maddeleri ile ilgili hizmetlere dair esas ve usullerin belirlenmesi olduğu açıklanmıştır. KHK’nin 18. maddesinde de, tüm et kesim yerleri (kanatlı dahil) mezbahalar ve enteğre et tesislerinin kuruluş ve çalışma izninin Sağlık Bakanlığı’dan uygun görüş alınarak, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca çıkarılacak Yönetmelikle belirleneceği belirtilmektedir.
560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin 18. maddesi ile 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun 33. üncü maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanan ve 19.8.1996 tarih ve 22732 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelikle; kasaplık küçükbaş, büyükbaş, domuz ve tektırnaklı hayvanlardan elde edilecek etlerin gerekli teknik ve hijyenik şartlarda üretilip işlenmesi, mamül madde haline getirilmesi, ambalajlanması, paketlenmesi, soğutulması, muhafazası, nakledilmesi güvenli et ve ürünlerinin üretiminin sağlanması, işletmenin atık ve artıklarının çevre ve toplum sağlığına zarar vermesinin önlenmesi, 23.6.1996 tarih ve 22675 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kanatlı Hayvan Eti ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelikle de; kasaplık kanatlı hayvan etlerinin, gerekli teknik ve hijyenik şartlarda üretilip işlenmesi, mamül madde haline getirilmesi, ambalajlanması, paketlenmesi, soğutulması, muhafazası, nakledilmesi, güvenli kanatlı hayvan eti ve ürünlerinin üretiminin sağlanması, işletmenin atık ve artıklarının çevre ve toplum sağlığına zarar vermesinin önlenmesi amaçlanmaktadır.
Kanatlı Hayvan Eti ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde “Tesis”; kasaplık kanatlı hayvanların kesildiği, işlendiği, mamül madde haline getirildiği, soğutulduğu, muhafaza edildiği, ambalajlandığı, paketlendiği ve nakledildiği yerlerin herbirini ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin Geçici 1.maddesinde çalışmakta olan tesislerde uygulanacak hususlar düzenlenirken (b) fıkrasında yönetmeliğin yayımından önce kurulmuş ancak izin almamış işletmelerin bu yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren engeç 6 ay içerisinde çalışma izni almak üzere Bakanlığa müracaat etmek ve yönetmelik hükümlerine uyma esası yine Kırmızı Et ve Et Ürünleri Üretim Tesislerinin Kuruluş, Açılış, Çalışma ve Denetleme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde, “kombina”; kasaplık havyanların kesildiği, etlerinin parçalandığı, işlendiği, mamül madde haline getirildiği, soğutulduğu, muhafaza edildiği, ambalajlandığı ve paketlendiği bölümlerin tamamını veya mezbahaya ilaveten bu bölümlerden bir kısmını kapsayan tesisleri, “Tesis” ise; Kombina tanımında yer alan birimlerin her birini ifade eder şeklinde tanımlanmış, Geçici 1. maddesinde çalışmakta olan tesislerde uygulanacak hususlar düzenlenirken (c) fıkrasında Yönetmeliğin yayımından önce kurulmuş ancak ruhsat almamış tesislerin, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren en geç 6 ay içerisinde çalışma izni almak üzere Valiliğe müracaat etmek ve Yönetmelik hükümlerine uyma esası getirilmiştir.
Bu durumda; kırmızı ve beyaz et ve ürünlerini üreten gerçek ve tüzel kişiler ile kombinalar, tesisler ve buralarda çalışanların sahip olması gereken teknik, hijyenik ve sağlık şartları ile bu yerlerin kurulma, ruhsatlandırma, çalışma, denetleme esasları ve düzenlemeye uyulmaması halinde uygulanacak işlemleri düzenleyen yönetmeliklerin dava konusu edilen maddelerinde dayanağı Yasa ve Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır.
Davanın işleme yönelik kısmına gelince;
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için davacıya ait işyerinin her iki yönetmeliğin 4.maddesinde tanımı yapılan “Tesis” kapsamında olup olmadığının saptanması gerekmektedir.
Yönetmeliklere göre bir işletmenin “tesis” sayılabilmesi için kasaplık kanatlı hayvanlar ile yine kasaplık hayvanların kesiminden işlenip mamül madde haline getirilmesine, muhafazasına ve ambalajlanıp paketlenmesine kadar olan işlemlerden herhangi birinin yapılması gerekmektedir.
Davacıya ait işyerinde tüketicinin istemi doğrultusunda kırmızı et ve beyaz etin işletmenin bir bölümünde parçalanması, etin parçalanıp işlenmek suretiyle mamül madde haline getirilmesi olarak kabul edilemeyeceğinden, söz konusu işyerini dava konusu edilen yönetmelikler kapsamında değerlendirmeye imkan bulunmamaktadır.
Dolayısıyla davacıya ait işyerinin yönetmeliklerde tanımlanan “Tesis” kapsamında kaldığından bahisle tesis edilen işlemde mevzuata uyarlık görülmemektedir.

Açıklanan nedenlerle, davanın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ankara İl Müdürlüğünce tesis edilen işleme yönelik kısmının kabulüne, dava konusu işlemin iptaline oyçokluğuyla, davanın yönetmelik iptaline ilişkin kısmının reddine oybirliğiyle, aşağıda dökümü yapılan yargılama giderlerinin yarısı olan …-liranın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, diğer yarısı olan …-liranın davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre …- lira vakelet ücretinin davalı idareden alınıp davacıya verilmesine 19.4.2000 tarihinde karar verildi.

AYRIŞIK OY : Davacıya ait işyerinde kırmızı et ve beyaz etin işletmenin bir bölümünde parçalanıp satış reyonlarında kuşbaşı, bonfile, biftek, kıyma, göğüs ve kanat şeklinde tüketiciye sunulması karşısında, yönetmeliklerde tanımlanan “tesis” kapsamında kalan işyeri için yine yönetmeliklere dayalı olarak tesis edilen işlemde mevzuata aykırılık görülmemektedir.
Açıklanan nedenle uygulama işlemine yönelik olarak davanın reddedilmesi gerektiği düşüncesiyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyoruz.