10. Daire         1997/2038 E.  ,  1997/2464 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1997/2038
Karar No : 1997/2464

Temyiz Eden (Davacılar) : …
Vekili : …
Karşı Taraf (Davalı) : Başbakanlık – ANKARA
İstemin Özeti : Özelleştirme Yüksek Kurulunun 19.1.1996 gün ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan dava sonucunda, … İdare Mahkemesince; davanın ehliyet yönünden reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Hizmetten faydalananın, yürütülen kamu hizmeti ve buna tahsis edilen kamu malının organizasyonun değiştirilmesi, bunun bir başkasına devri gibi hallerde, bu yolda tesis edilen işlemin kamu zararına uygunluğunun yargısal denetimini sağlamakta menfaati şüphesiz bulunmaktadır.
Dava konusu, olayda, Özelleştirme Yüksek Kurulunca satışına karar verilen … Sanayii İşletmesinde işçi olarak çalışan davacıların yürütülmesine katıldıkları kamu hizmetine tahsis edilen malın şeklinin değiştirilmesi, işyerinin üretim şekli çalışma koşulları ve işyerinin hukuki nitelikleri ile ilgili değişiklikler oluşturan dava konusu işlemin iptali istemekte menfaatlerinin olduğu tartışmasızdır.
Açıklanan nedenle davacıların temyiz isteminin kabulüyle, idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : 20 Ocak 1996 günlü ve 22529 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve … Holding A.Ş. … Pamuklu Sanayi İşletmesinin satışına ilişkin 96/1 sayılı Özelleşttirme Yüksek Kurulu kararının iptali istemiyle açılan dava sonucunda, Konya İdare Mahkemesince; davanın ehliyet yönünden reddi yolunda verilen kararın temyizen incelenen bozulması istenilmektedir.
Anayasanın 2.maddesinde; Türkiye Cumhuriyetinin nitelikleri arasında yer verilmiş bulunan “hukuk devleti” kavramı bir Anayasa Mahkemesi kararında “idarenin her işlem ve eyleminin hukuka uygunluğunu başlıca geçerli koşul bilen,her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurmayı amaçlayan ve bunu geliştirerek sürdüren, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, insan haklarına saygı duyarak bu hak ve özürlükleri koruyup güçlendiren,Anayasa ve hukukun üstünlüğü kurallarına bağlılığa özen gösteren, yargı denetimine açık olan, yasaların üstünde yasa koyucunun da bozamıyacağı temel hukuk ilkeleriyle, Anayasa bulunduğu bilincinden uzaklaşmayan devlet” olarak tanımlanmaktadır.
Hukuk devletinin ögesi olan idarenin yargısal denetiminin sağlanması iptal davaları yolu ile olur.İptal davaları ile, idari işlemlerin hukuka uygun olup olmadığının saptanmasına, hukukun üstünlüğüne saygı duyulmasına,sonuçta idarenin hukuka bağlılığının sağlanmasına çalışılmaktadır.
Özelleştirme Yüksek Kurulunca satışına karar verilen … Pamuklu Sanayii İşletmesinde işçi olarak çalıştığı anlaşılan davacının, işyerinin üretim şekli, çalışma koşulları ve işverenin hukuki nitelikleri ile ilgili değişiklikler oluşturan idari işlemlerle meşru ve aktüel menfaat ilişkisinin bulunduğu tartışmasız olup, davacının bu davayı açmakta ehliyetli olduğu görüşüyle, yerinde bulunmayan İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava; … Holding A.Ş. İşletmesinin 4046 sayılı Özelleştirme Yasası kapsamında satış yöntemiyle bir kısım işletmeleri ile birlikte özelleştirilen … Pamuklu Sanayi İşletmesinin 635.000.000.000 lira bedelle satılmasına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulunun 19.1.1996 gün ve … sayılı Kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Açılan bu dava sonunda, … İdare Mahkemesince; iptal davalarının, idari işlem nedeniyle “menfaati ihlal” edilenler tarafından açılabileceği, iptal davalarında ön kabul koşulu olarak böyle bir sınırlama getirilmesinin amacının herkes tarafından açılabilecek davalar nedeniyle idarelerin devamlı dava tehdidi altında kalmasını önlemek ve idari işlemlerde istikrarı sağlamak olduğu, dava konusu olayda Özelleştirme Yasası kapsamına alınarak satış yöntemiyle özelleştirilen … Pamuklu Sanayii İşletmesinin ihale yoluyla satılmasında davacıların ihaleye katılmak için her hangi bir girişim ve başvurusunun bulunmadığı, bu durumda davacıların menfaatini ihlal edilen bir durum sözkonusu olmadığından dava açma ehliyeti bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacılar tarafından; dava konusu işlemle özelleştirilen kuruluşta, işçi olarak çalıştıkları yargı denetiminin hukuk devletinin olmazsa olmaz koşulu olduğu, hak arama özgürlüğünün ehliyet koşulu ile daraltıldığı, menfaat bağı kurulabilmesi için dava konusu işlemin doğrudan doğruya o kimse hakkında yapılmış olmasının gerekmediği, tüm toplumun hisse sahibi olduğu kamu malının el değiştirmesinde menfaatleri olduğu, dava konusu işlemin dayanağı Yasanın Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülerek anılan Mahkemenin … gün ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 4001 sayılı Yasayla değişik 2. maddesinin 1/a fıkrasında; idari işlemler hakkında, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması, imar uygulamaları gibi kamu yararını yakından ilgilendiren hususlar hariç olmak üzere, kişisel hakları ihlal edilenler tarafından açılan iptal davalarının idari dava türleri arasında olduğu vurgulanmıştır. Bu düzenlemede yer alan “…. kişisel hakları ihlal edilenler” ibaresi Anayasa Mahkemesinin 21.9.1995 gün ve 1995/47 sayılı kararı ile Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. 10 Nisan 1996 gün ve 22607 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararında iptal nedeniyle doğan kamu düzenini ve kamu yararını olumsuz yönde etkileyecek hukuksal boşluğun giderilmesi için iptal kararının Resmi Gazete’de yayımından başlayarak üç ay sonra yürürlüğe gireceği belirtilmiş bulunmaktadır.
Ancak iptal davalarının bu güne kadar gelen ve yargı yerlerince genel kabul gören teorisine göre, idari işlem nedeniyle iptal davasının kişisel, güncel ve meşru menfaati ihlal edilenler tarafından açılacağı bilinmektedir.
Dava konusu, olayda, Özelleştirme Yüksek Kurulunca satışına karar verilen … Pamuklu Sanayii İşletmesinde işçi olarak çalışan davacıların işyerinin üretim şekli, çalışma koşulları ve statülerinde hukuki değişiklikler oluşturan dava konusu işlemin iptali istemekte menfaatlerinin olduğu tartışmasızdır.
Bu nedenle, davacıların ihaleye katılmadıklarından bahisle davanın ehliyet yönünden reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Yasanın 40. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz ibteminin kabulüne, … İdare Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dosyanın yeniden karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine, yürütmeyi durdurma istemi hakkında karar verilmediğinden … lira yürütmeyi durdurma harcının davacılara iadesine, 17.6.1997 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.