Danıştay Kararı 10. Daire 1997/1666 E. 1998/6039 K. 23.11.1998 T.

10. Daire         1997/1666 E.  ,  1998/6039 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1997/1666
Karar No : 1998/6039

Davacı : …
Vekili : …
Davalı : Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
Genel Müdürlüğü – ANKARA
Vekili : …
İstemin Özeti : TRT Kurumuna ait radyo ve televizyon kanallarından yayımlanacak reklamların planlanması ve pazarlanması işinin … Medya Hizmetleri A.Ş.ünvanlı yapımcı bir şirkete devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmenin feshinden sonra, reklam yayın ücret tarifelerinin uygulanmasını düzenleyen 25.3.1997 tarih ve 93/222 sayılı TRT Kurumu Genel Müdürlüğü işleminin ve bu işlemin dayanağı olan 23.3.1997 tarih ve 1997/44 sayılı TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararının ve ücret tarifelerinin kabulüne ilişkin 24.1.1996 tarihli TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararının iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Aynı dava dilekçesiyle birden çok işleme karşı dava açıldığı, davanın 24.1.1996 tarihli TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararına yönelik kısmının süresinde olmadığı, 2954 sayılı Yasa’nın 8.maddesi ve bu maddede yollamada bulunulan 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 2.maddesine göre karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda ücret tarifesinin hazırlandığı, fiyatların enflasyon nedeniyle revize edilmesi gerektiğinden ücretlerin dolar cinsinden belirlendiği, ancak Türk Lirası karşılığının alındığı, isteyenlerin TRT’ye reklam vermeyebileceği, genel müdür ve yönetim kurulu için usule uygun bir görevden alma sözkonusu olmadığından işlemin yetki yönünden hukuka aykırılığı iddiasının da dayanaksız kaldığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Yasal düzenleme gereği karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda reklam ücret tarifelerini serbestçe belirleyebilecek olan idarenin hertürlü idari tasarrufunun hukuka uygunluğunun davetlenebileceği de açıktır.
Dosyada hizmetin yürütülebilmesi için elde edilmesi gereken gelirler arasında bulunan reklam ücretlerinin belirlenmesi sırasında karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda somut veri ve hesaplamalara dayanıldığına ilişkin hiç bir bilgi ve belge bulunmamaktadır.
Bu itibarla bir ara kararıyla davalı idareden reklam ücretlerinin belirlenmesi sırasında yapılan değerlendirme ve tesbitlere ilişkin tüm bilgi ve belgelerin istenilerek, ücretlerin hangi ölçütlere dayanılarak belirlendiğinin de sorulmasından sonra verilen cevaba ve gönderilen bilgi ve belgelere göre bir karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.
Buna karşın davalı idarenin karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda yapılan değerlendirmeler sonucu ücret tarifesinin kabul edildiği yolundaki savunmasının yeterli bulunması halinde ise davacının öne sürdüğü iddiaların yasal düzenleme ve davalı idarenin yürüttüğü hizmet ve hukuki statüsü karşısında hukuki dayanağı bulunmadığından davanın, reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Dava, TRT Kurumuna ait radyo ve televizyon kanallarından yayınlara ilişkin, reklam yayın ücret tarifelerinin uygulanmasını düzenleyen 25.3.1997 günlü ve 93-222 sayılı TRT Genel Müdürlüğü işleminin, bu işlemin dayanağı olan 23.3.1997 günlü ve 1997/44 sayılı TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararının ve ücret tarifesinin kabulüne ilişkin 1996/16 sayılı TRT Yönetim Kurulu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Davacı tarafından, uyuşmazlık konusu reklam yayın ücret tarifesini yürürlüğe koyan Genel Müdür ve Yönetim Kurulunun yetkisiz olduğu, TRT Kurumuna ait radyo ve televizyon kanallarından yayınlanacak reklamların planlanması ve pazarlanması işinin … Medya Hizmetleri A.Ş. ünvanlı yapımcı bir şirkete devredilmesine ilişkin yönetim kurulu kararının iptali istemiyle açılan dava sonucunda … İdare Mahkemesince verilen iptal kararının gereklerine aykırı olarak, … A.Ş. ile yapılmış olan sözleşmenin feshinden sonra da bu sözleşmeye göre belirlenen tarifenin uygulanmasına devam edilmesinin yasaya aykırı olduğu, tarifenin abartılı ve ekonomik gerçeklere aykırı bulunduğu iddia edilmektedir.
TRT Reklam zamanlarının planlanması ve pazarlanmasının özel bir şirkete verilmesine ilişkina 217 sayılı Yönetim Kurulu kararının iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararında, uyuşmazlık konusu tarifenin uygulanmasını engelleyici bir hüküm bulunmamakta, Mahkeme kararında, bu işin anılan şirkete verilemeyeceği, idarece doğrudan yapılması gerektiği belirlenmiş bulunmaktadır.
3903 sayılı Yasanın 2/d maddesine göre yapılan radyo ve televizyon vasıtasıyla reklam yayıncılığı işinin tekel halinde yürütülen bir kamu hizmeti niteliği bulunmadığı, kuruma gelir sağlamak amacıyla yapıldığı açık bulunduğundan,kar amacı güdülmesi yerinde olup, reklamcılığın özel televizyon kanalları ile rekabet koşulları içinde yürütülmeside doğal olup, ilgililerin reklam vermek için diğer TV ve Radyo kanallarından yararlanmaları her zaman mümkündür.
Uygulamaya konulan ve uyuşmazlığa neden olan tarifenin, … Firmasının görüşleri dikkate alınarak hazırlanmış olması, tarifenin TRT Reklam Yönetmeliği ve Uygulama Esaslarına aykırı olduğu sonucunu doğurmaz.
Dava konusu tarifelerin yürürlüğe konulması konusunda karar veren Genel Müdür ve Yönetim kurulunun görevden alınmış olmaları nedeniyle yetkisiz oldukları yolundaki iddiaya, bu konuda açılan davada yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne karar verilmiş olması nedeniyle itibar etmek mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, dayanağı bulunmayan davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince davalı idarenin usule yönelik iddiaları yerinde görülmeyerek uyuşmazlığın esası incelenip, gereği düşünüldü:
TRT Kurumuna ait radyo ve televizyon kanallarından yayımlanacak reklamların planlanması ve pazarlanması işinin … Medya Hizmetleri A.Ş. ünvanlı yapımcı bir şirkete devredilmesi amacıyla yapılan sözleşmenin feshinden sonra, reklam yayın ücret tarifelerinin uygulanmasını düzenleyen 25.3.1997 tarih ve 93/222 sayılı TRT Kurumu Genel Müdürlüğü işleminin ve bu işlemin dayanağı olan 23.3.1997 tarih ve 1997/44 sayılı TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararının ve ücret tarifelerinin kabulüne ilişkin 24.1.1996 tarihli TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararının iptali istenilmektedir.
Dava dilekçesinde özete; reklam zamanlarının planlanması ve pazarlanması işinin üç yıl süreyle … Medya Hizmetleri A.Ş.’ne verilmesine ilişkin 4.10.1995 tarih ve 217 sayılı Yönetim Kurulu Kararı’nın idare mahkemesince iptal edilmesine karşın, bu şirket tarafından belirlenen ücret tarifesinin kabulüne ilişkin 24.1.1996 tarihli TRT Kurumu Yönetim Kurulu Kararının, 23.3.1997 tarih ve 1997/44 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla yürürlükte bulunan ücret tarifesinin uygulanmasına devam edilmesine karar verilmek suretiyle yürütülmesine devam edildiği, 3984 sayılı Yasa’nın 35.maddesine göre Radyo ve Televizyon Üst Kurulunca görevden düşürülen genel müdür ve yönetim kurulunun, bu işlemin yürütülmesinin durdurulması üzerine göreve başlatma konusunda idari bir işlem tesis edilmeden fiili durum yaratarak göreve başladıkları, yargı kararı üzerine göreve başlama yazısının 13.2.1996 tarihinde tesis edilmesi nedeniyle görevden düşürme işleminin tesis edildiği 27.11.1995 tarihi ile 13.2.1996 tarihleri arasında tesis edilen tüm işlemler gibi 24.1.1996 tarihli yönetim Kurulu Kararının da yok hükmünde olduğu, ücretlerin dolar olarak belirlenmesinin de hukuka aykırı olduğu, … Medya Hizmetleri A.Ş. tarafından belirlenen ücretin içerisinde bu şirket tarafından alınacak komisyonların da bulunmasına karşın, bu şirketle yapılan sözleşmenin feshinden sonra da aynı ücretin benimsendiği öne sürülmüştür.
2954 sayılı Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu Kanunu’nun 8.maddesinde tarafsız bir kamu tüzel kişiliğine sahip olduğu belirtilen Türkiye Radyo – Televizyon Kurumunun bu yasadaki özel hükümlerle düzenlenen hususlar dışında kalan konularda, kamu iktisadi kuruluşlarına uygulanan genel hükümlere tabi olduğu, 26.maddesinde kurumun görev ve yayın eseslarına uymak kaydıyla gerçek kişiler, kurumlar ve özel hukuk tüzel kişilerince hazırlanan programlı veya programsız reklam kuşaklarını radyo ve televizyondan yayımlayabileceği, reklam yayınlarıyla ilgili esasların bir yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
2954 sayılı Yasa’ya dayanılarak hazırlanan Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu Reklam Yönetmeliği’nin 10.2.1996 tarih ve 22550 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelikle değişik 8.maddesinde ise, Reklam Yayın Ücret Tarifeleri’nin kurum tarfından belirleneceği öngörülmüştür.
3093 sayıl Türkiye Radyo Televizyon Gelirleri Kanunu’nun 2/d maddesinde ise radyo ve televizyon vasıtasıyla yapılan her çeşit reklam faaliyeti geliri kurum gelirleri arasında sayılmıştır.
Aktarılan düzenlemelerden anlaşılacağı üzere TRT Kurumunun yürüttüğü hizmetin devamı için öngörülen gelirlerden olan reklam ücretlerini kendisinin belirlemesi ve reklam zamanlarının planlanması ve pazarlanması işini de kendisinin yapması gerekmektedir.
Nitekim, reklam zamanlarının planlanma ve pazarlanmasının 1.1.1996 tarihinden itibaren üç yıl süre ile yabancı sermayeli özel bir şirket olan … Medya Hizmetleri A.Ş.’ne verilmesine ilişkin 4.10.1995 tarih ve 217sayılı Yönetim Kurulu Kararı da açılan dava sonucunda …İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla reklam faaliyetlerine ilişkin görevin özel bir şirkete devredilebilmesi için yasal düzenleme yapılması gerektiği gerekçesiyle iptal edilmiştir.
Bu yargı kararı üzerine 23.3.1997 tarih ve 1997/44 sayılı Yönetim kurulu Kararıyla sözleşme feshedilmiş, ancak reklam yayın ücretlerinin mevcut reklam yayın ücret tarifeleri üzerinden alınacağı kararlaştırılmış, bu yönetim kurulu kararı 25.3.1997 tarihli Genel Müdürlük işlemiyle de duyurulmuştur.
Davacı, bu yönetim kurulu kararıyla “mevcut reklam yayın ücretleri” olarak benimsenen tarifenin … Medya Hizmetleri A.Ş. tarafından hazırlanan tarifenin kabulüne ilişkin Yönetim Kurulunun 24.1.1996 tarih ve 1996/16 sayılı kararına dayandığını, davalı idarenin kendisi tarafından belirlenen bir tarife olmadığını ve görevin özel şirkete verilmesine ilişkin işlemin iptali karşısında da işlemin bu aşamada dayanaksız kaldığını öne sürmüştür.
Dosyanın incelenmesinden, … Medya Hizmetleri A.Ş. tarafından hazırlanan Reklam Yayın Ücret Tarifeleri’nin Koordinasyon Kurulunca incelerek onaylandığı, Yönetim Kurulunun 24.1.1996 tarih ve 1996/16 sayılı kararıyla da yapılan görüşmeler sonunda kabul edildiği anlaşılmaktadır.
Reklam ücret tarifesinin Koordinasyon Kurulunca incelenerek onaylanması, Yönetim Kurulu kararıyla da yapılan görüşmeler sonucunda kabul edilmesi karşısında, yasal düzenlemeye uygun olarak kurumca tesbit ve ilan edildiğinin kabulü gerekmektedir. Başka bir deyişle tarifenin başlangıçta sözleşmesi feshedilen şirket tarafından önerilmiş olması, tarifenin gerekli inceleme ve görüşmeden sonra kabul edilmiş olması karşısında, düzenlemenin iptalini gerektiren bir sakatlık olarak görülmemektedir.
Ücretlerin dolar cinsinden belirlendiği ve sözleşmesi feshedilen şirket için öngörülen komisyon tutarında indirim yapılmadığı iddiası da, kurumun yürüttüğü hizmetin tekel niteliğinde olmaması, bu hizmetin yürütülmesi için öngörülen gelirlerden olan reklam ücretinin kurumca karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda serbestçe belirlenebilmesi ve tarifenin dolar cinsinden belirlenmesine karşın Türk Lirası olarak tahsil edilmesi karşısında dayanaksız kalmaktadır.
Diğer yandan kurumun genel müdürü ve yönetim kurulu’nun 3984 sayılı Yasa’nın 35.maddesi uyarınca görevlerinden düştüğüne ilişkin işlem nedeniyle yetkisiz oldukları ve alınan kararların yok hükmünde olduğu iddiası da görevden düşmeye ilişkin işlemin 14.12.1995 tarihli yargı kararıyla yürütülmesinin durdurulması ve dava konusu kararların da bu tarihten sonra alınması sebebiyle yerinde bulunmamıştır.
Açıkanan nedenlerle, hukuki dayanağı bulunmayan davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen … lira avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye ödenmesine 23.11.1998 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.