10. Daire         1997/160 E.  ,  1997/2583 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1997/160
Karar No : 1997/2583

Temyiz Eden (Davacı) : …
Karşı Taraf (Davalı) : …
Vekili : …
İstemin Özeti : Vazife malülü olan davacı; … San. ve Tic. A.Ş. tarafından yerine getirilen toplu taşım hizmetlerinden ücretsiz faydalandırılması yolundaki başvurusunun reddine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açtığı davayı reddeden … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : 1580 ve 3030 sayılı Yasalarda, muafiyetleriyle birlikte belediyelere tekel niteliğinde bir hak ve imtiyaz olarak tanınan toplu taşıma hizmetlerinin mülkiyetinin veya işletme hakkının devri, hizmetin hukuki niteliğini değiştirmeyecektir. Bu hizmetlerden ücretsiz faydalanacağı yasanın amir hükmü olan kişiler; işleticisi veya mülkiyetine bakılmaksızın belediye sınırları içinde ve belediyeye tanınan imtiyaz kapsamında bulunan toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz faydalanacaktır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ve kararın bu gerekçelerle bozulması gerekmektedir.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : 1580 sayılı Yasanın 19.maddesinin 4.bendinde belediye ve mücavir alan sınırları içinde vapurlarla toplu taşımacılık yapmak belediyelerin hakkıdır. Yine aynı maddeye göre bu hakların özel kişilere devride mümkündür.
3761 sayılı Yasanın 2.maddesi uyarınca belediye vasıtalarında ücretsiz seyahat etmek hakkı bulunan davacının; belediyenin kendi gemilerince üçüncü kişilere kiralayarak bu hatlarda çalışmalarına olanak sağlaması durumunda kanuna dayalı bu hakların devam edip etmediğine ilişkin uyuşmazlıkta, kiracı şirketce işletilen deniz otobüslerinin, öteden beri özel kişilerce de toplu taşımacılık yapılan hatlarda mı, yoksa belediyenin inhisarında bulunan hatlardamı çalıştırıldığını araştırması gerekirdi. Mahkeme ise bu konuyu incelemeksizin davayı karara bağlamıştır.
Belediye otobüslerinin, daha önce belediyece işletilmekte olan iskeleler arasında çalıştırılmak üzere kiralanması halinde 3761 sayılı kanunla tanınan hakkın sözleşme ile ortadan kalmıyacağı kabul etmek gerekir. Kira sözleşmesinde kural bulunsa da bulunmasa da işletmeyi devir alan şirketde bu hakkı tanımak zorundadır.
Açıklanan nedenlerle noksan incelemeye dayalı …İdare Mahkemesi kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava; vazife malülü olan davacının, 1005 sayılı Yasanın 3761 sayılı Yasayla değişik 2. maddesi uyarınca … San. ve Tic. A.Ş. tarafından işletilen deniz otobüslerinden ücretsiz faydalandırılması yolundaki başvurusunun; işletmeci şirketin ayrı bir tüzel kişilik olduğu ve Belediye bünyesinde hizmet veren bir birim niteliği taşımadığından bahisle reddine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi; mülkiyeti … ait olan deniz otobüslerinin sözleşme ile kiralandığı anonim şirketin belediyeye bağlı olmadığı anlaşılmakla, kanunla belediye vasıtalarından ücretsiz seyahat etme hakkı tanınmış olan davacının … San. ve Tic. A.Ş.nin işlettiği deniz otobüslerinden ücretsiz faydalanma imkanı bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemi hukuka uygun görmüş ve davayı reddetmiştir.
Davacı; şirketin belediye tarafından kurulduğu ve deniz otobüslerinin idaresinin bu şirkete devredildiği, işletilen araçların belediyenin malı olduğunun davalı tarafından da kabul edildiği ve yasanın amir hükmü gereği bu toplu taşım araçlarından ücretsiz faydalandırılmasının zorunlu olduğu savlarıyla; anılan mahkeme kararının temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 19/5 maddesinde “Belediye hudutları dahilinde muayyen mıntıkalar arasında yolcu nakil vasıtası olarak otobüs, omnibüs otokar, tünel, troley, füniküler işletmenin münhasıran Belediyenin hakkı olduğu belirtilmiş 3030 sayılı Yasanın 6/A-g maddesinde büyükşehir dahilindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak,kurdurmak işletmek veya işlettirmek Büyükşehir belediyelerinin görevleri arasında sayılmış, aynı yasanın 8.maddesinde büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görevli oldukları konularda 1580 sayılı Belediye Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri ile belediyelere tanınan hak, yetki, imtiyaz ve muafiyetlere sahip oldukları hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla belediyelerin, yasayla tanınan hizmetini bizzat yerine getirmeyip toplu taşımada kullanılan araçların mülkiyetini veya işletme hakkını devretmesi, hizmetin hukuki niteliğini değiştirmeyecektir.
Diğer taraftan; 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun’un, bu Yasada değişiklik yapılmasına ilişkin 3761 sayılı Yasayla değişik 2. maddesi 1. fıkrasında, belediye vasıtalarında ücretsiz seyahat edecekleri hükme bağlananlar arasında, vazife malülleri ve kendilerine refakat eden eşleri de sayılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, … Deniz Otobüslerinin toplu taşıma hizmetinde kullanılmak üzere … Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletildiği, bu şirketin Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş bir şirket olup; kurucu üyelerinden birinin de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı olduğu anlaşılmaktadır.
Toplu taşıma hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu olan belediyenin toplu taşıma ile ilgili görevlerinden bir kısmını yürüten … Sanayi ve Ticaret A.Ş.nin de, yürüttüğü kamu hizmetiyle ilgili mevzuata uygun biçimde faaliyette bulunması gerekir.
Bu durumda, mevzuatımızda bir kamu hizmeti olarak düzenlenen ve belediye sınırları içinde belediyeye tekel niteliğinde imtiyaz ve hak olarak verilen toplu taşıma hizmetlerinin bütününden; bu imtiyazın bir kısmının mülkiyeti veya işletme hakkı devredilmiş olsa dahi; 1005 sayılı Yasanın 3761 sayılı Yasayla değişik 2. maddesinde sayılanlar arasında bulunan vazife malülleri ve eşlerinin ücretsiz faydalandırılmaları yasanın amir hükmü gereği olup, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin kabulüne, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dava dosyasının yenilen karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine 25.6.1997 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.