10. Daire 1997/1548 E. , 1997/4387 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1997/1548
Karar No : 1997/4387
Davacı : …
Vekilleri : …
Davalı : Başbakanlık – ANKARA
Davanın Özeti : 30.1.1997 tarih ve 22893 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme, Sınav, Vardiya Tutma, Kütükleme ve Donatılma Esasları Hakkında Yönetmelik”in 66/a maddesinin iptali istenilmektedir.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İdarenin bütün eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açık olan hukuk devletinde, iptal davaları; idarenin hukuka uygunluğunun sağlanmasında en etkin araçlardan biridir. Anayasa Mahkemesinin 21.9.1995 tarih ve E:1995/27, K:1995/47 sayılı kararıyla da belirlendiği üzere, iptal davalarındaki subjektif ehliyet koşulu; doğrudan doğruya hukuk devletinin yapılandırılması ve sürdürülmesine ilişkin bir sorundur. Dolayısıyla sübjektif ehliyet koşulunun; idari işlemlerin hukuka uygunluğunun iptal davası formunda denetlenme alanını genişletecek yönde düzenlenmesi ve yorumlanması gerekmektedir.
Davacı yabancı uyruklu bir kişiyle evlenmiş, dava konusu Yönetmelik hükmü de yabancı uyrukluyla evlenmesi nedeniyle TSK’nden ilişiği kesilen subay ve astsubaylara ilişkin bulunmakta olduğundan ve iptal davası açılabilmesi için “hak” değil “menfaat” ihlali öngörüldüğünden; ehliyetli kişi tarafından açılmış bulunan davanın esasının incelenmesi gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince, 2577 sayılı Yasanın 14.maddesi uyarınca Tetkik Hakiminin raporu ve sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra, gereği düşünüldü:
Dava; Deniz Kuvvetleri Komutanlığı … Liman Emniyet Komutanlığında üsteğmen rütbesinde çalışan ve 17.5.1996 tarihinde Filipinler Cumhuriyeti uyruklu bir kişiyle evlenen davacı tarafından; 30.1.1997 tarih ve 22893 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme, Sınav, Vardiya Tutma, Kütükleme ve Donatılma Esasları Hakkında Yönetmelik”in; “Mesleki Yetersizlik, Mahkeme kararı ile tard ve 926 sayılı TSK Personel Kanunu hükümleri dışında firar, yabancı uyruklu ile evlenmek suretiyle TSK’den ilişiği kesilen subay ve astsubaylara servis belgelerine göre alabilecekleri yeterlilik belgesinin bir alt derecesinden gemiadamı cüzdanı ve yeterlik belgesi düzenlenir” hükmünü getiren 66/a maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2/1-a maddesinde, iptal davasının subjektif ehliyet koşulu “menfaat ihlali” olarak yer almışken; bu koşul, 4001 sayılı Yasayla; çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması ve imar uygulamaları gibi kamu yararını yakından ilgilendiren hususlar hariç olmak üzere “kişisel hak ihlali” olarak değiştirilmiş; ancak 2577 sayılı Yasanın 4001 sayılı Yasayla değişik 2/1-a maddesi 21.9.1995 tarih ve E:1995/27, K:1995/47 sayılı Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edilmiştir. Dolayısıyla, yeni bir yasal düzenleme yapılıncaya kadar, belirtilen konuda yasal boşluk bulunmaktadır.
İdari dava türlerinden iptal davalarının tanımı ve tanımı kapsamındaki subjektif ehliyet koşulu konusunda mevzuat boşluğu var olmakla birlikte; iptal davasının içtihat ve doktrinde belirlenen hukuki nitelikleri gözönüne alındığında, idare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idari işlemlerin ancak bu idari işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceğinin kabulü zorunludur.
Davacı; 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’nun yabancı uyruklu kişiyle evlendiği tarihte yürürlükte olan 112. maddesi hükmü uyarınca istifa etmiş sayılması gerektiği ve bu işlemin bir tesbit işlemi niteliğinde olduğu, dolayısıyla bu tesbit işlemi tamamladığında kendisinin de iptalini istediği Yönetmelik hükmü kapsamına gireceğinden bahisle; dava konu işlemle menfaatinin ihlal edildiğini ileri sürmektedir.
Davanın açıldığı tarihte 926 sayılı Yasa uyarınca istifa etmiş sayılmayan ve Türk Silahlı Kuvvetleriyle ilişiği kesilmeyen davacının; firar ve yabancı uyruklu ile evlenmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiği kesilen subay ve astsubaylara yönelik düzenleyici işlemle; kişisel, meşru ve aktüel bir menfaat ilgisi bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle davanın ehliyet yönünden reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, yürütmenin durdurulması istemi incelenmediğinden alınan … TL. harç ile artan posta giderinin istemi halinde davacıya iadesine 13.11.1997 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.