10. Daire 1996/5023 E. , 1998/807 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1996/5023
Karar No : 1998/807
Temyiz Eden (Davacı) : …
Vekili : …
Karşı Taraf (Davalı) : İçişleri Bakanlığı – ANKARA
İstemin Özeti : Davacı; askerliğini yaptığı halde bigisayar kayıtlarında bakaya olduğundan bahisle yurtdışına çıkışının engellenmesi nedeniyle uğradığını ileri sürdüğü maddi ve manevi zararın tazmini istemiyle açtığı davayı reddeden … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının; temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
Savunmanın Özeti : Yerinde olmadığı ileri sürülen temyiz isteminin reddi gerekeceği savunulmuştur.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Davacının bakaya kaydının bilgisayar kayıtlarından düşülmemesi nedeniyle yurtdışına çıkış hürriyetinin sınırlandırılması açık bir hizmet kusuru olup, davanın reddi yolundaki mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünüldü.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Davacının askerlik durumunun bilgisayara girilmemesi davalı idarenin yürütmekle zorunlu olduğu bir hizmetin hiç işlememesine müncer olduğundan bu hal açık bir “hizmet kusuru” teşkil etmektedir.
Diğer taraftan vatandaşlardan Devlete olan her türlü yükümlülüklerin yerine getirildiğini kanıtlayan belgelerin her zaman yanlarında bulundurmalarını istemek hukuk Devleti kavramı ile olanaklı değildir.
Yukarıda açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile mahkemece verilen tazminat red kararının bozulması gerektiği düşünüldü.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava; … Üniversitesinde Öğretim üyesi olan davacının askerliğini yapmış olduğu halde, Kıbrıs’ta yapılacak bir sempozyuma katılmak üzere yurtdışına çıkışına, bilgisayar kayıtlarında bakaya ve tahditli gözükmesi nedeniyle izin verilmemesi sonucu uğradığını ileri sürdüğü uçak bileti tutarı karşılığı 885.000 TL maddi ve 30.000.000 TL manevi zararın tazmini istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi; bilgisayardaki kaydın düşülmemesinden kaynaklanan olayda davalı idarenin kasıtlı bir hareketinin olmadığı, kaydın düşülmemesinin açık bir hizmet kusuru oluşturmayacağı, davacının terhis belgesini göstermemesinin de kendi ihmali olduğu ve sonucu itibariyle zararla eylem arasında illiyet bağı olmadığı ve ilgilinin kısa bir süre yurtdışına çıkışının ertelenmesi halinin de manevi zarar oluşturmayacağı gerekçeleriyle; davayı reddetmiştir.
Davacı; bilgisayardan bakaya kaydının düşülmemesi nedeniyle yurt dışına çıkışının engellendiği, kasıt unsurunun tazmin sorumluluğunun mutlak koşulu olmadığı, terhis belgesini yanıda taşımak zorunluluğunun bulunmadığı ve illiyet bağının açık ve kesin olduğu savlarıyla, anılan mahkeme kararının temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
Kamu hizmetinin görülmesi sırasında kişilerin uğradıkları özel ve olağandışı zararların idarece tazmini; Anayasanın 125. maddesi gereği ve Türkiye Cumhuriyetinin ” Sosyal Hukuk Devleti” niteliğinin doğal bir sonucudur.
Davacının bakaya durumunun kaldırıldığı Isparta Askerlik Şubesinin 26.12.1988 tarihli yazısıyla davalı idareye bildirilmiş, tahdit durumu ortadan kalkmış ve davacı da askerliğini tamamlayarak 31.5.1993 tarihinde geçici terhis belgesini almış olduğu halde; yurtdışına çıkış tahdidi bilgisayar kayıtlarından düşülmeyen ve … Üniversitesinde doçent olarak öğretim üyeliğini sürdüren davacının 8-12 Eylül 1993 tarihleri arasında …’ta yapılacak olan … Sempozyumuna katılmak üzere 30 kadar meslektaşıyla gittiği havaalanında, bilgisayar kayıtları nedeniyle yurtdışına çıkışı engellenmiştir.
Bilgisayar kayıtlarını düzenli bir şekilde tutmak ve güncellemek yükümlülüğündeki idarenin, bu hizmetini gereklerine uygun olarak yürütmemesi, davacının Anayasayla teminat altına alınan, seyahat ve yurt dışına çıkma hürriyetinin sınırlandırılması sonucunu doğurmuştur. Adı geçenin bakaya durumu 26.12.1988 tarihli işlemle kaldırıldığı halde bunun bilgisayar kayıtlarına işlenmemiş olması nedeniyle 7.9.1993 tarihinde yurtdışına çıkışının engellenmesi olayında idarenin hizmet kusuru ve tazmin sorumluluğu bulunmaktadır.
Diğer taraftan, davacının çalışmalarını tamamladığı sempozyuma katılmaması ve 30’a yakın öğretim üyesi meslektaşıyla gittiği havalanında yurtdışına çıkışının tahdit nedeniyle engellenmesi sonucu manevi zarara uğradığını kabul etmek gerekmektedir. Ayrıca kişilerin geçici terhis belgesini yanında bulundurma gibi bir yükümlülüğü de bulunmamaktadır.
Bu durumda, maddi zararın tesbiti ve manevi zararın takdiri suretiyle idarenin hizmet kusuruna dayalı olarak tazminatla yükümlü kılınması gerekirken, davanın reddi yolunda verilen mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davacının temyiz isteminin kabulüne, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dava dosyasının yeniden karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine 24.2.1998 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.