10. Daire         1996/5007 E.  ,  1998/5873 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1996/5007
Karar No : 1998/5873

Davacı : …
Vekili : ….
Davalı : T.C Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve
Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü – ANKARA
Vekili : …
İstemin Özeti : Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’ne bağlı kreş ve gündüz bakımevlerinde bakım gören çocuklar için velilerden alınması öngörülen ücretleri düzenleyen ve davalı Genel Müdürlükçe yayınlanan 24.1.1996 gün ve B.02.1-SÇE.0.01.02/Ç.3.1.104 sayılı Genelgenin; 2828 sayılı Yasanın amacına aykırı olduğu, idareye ücretleri belirleme konusunda tanınan yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, düzenlemenin sosyal hukuk devleti ve kamu yararı amacı ile bağdaşmadığı, ücret artışının ne tür bir hizmet karşılığı istendiğinin bilinmediği, verilen hizmette eksikler olduğu halde artış yapıldığı, % 130 gibi bir oranda yapılan artışta hukuka uyarlık bulunmadığı, Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen enflasyon oranındaki artışla orantılı olmadığı, Maliye Bakanlığınca 1996 yılı Bütçe Uygulama Talimatında belirtilen kreş ve gündüz bakımevlerine ilişkin ücretin üstünde olduğu iddiaları ile iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : 2828 sayılı Yasa ile idarelerine kreş ve gündüz bakımevleri ücretlerini belirleme konusunda yetki verildiği, ücret artışlarının Devlet İstatistik Enstitüsünün açıkladığı enflasyon oranları dikkate alınmak ve hesaplanan maliyet tutarı eklenmek suretiyle saptandığı, bir çocuğun maliyet masrafları ile velilerden alınan ücret arasında fark olduğu, kurumun ancak bu farkı karşılayabildiği, zira bütçelerinin kısıtlı olduğu, ücretsiz bakım yapılan çocukların giderlerinin büyük bir bölümünü kapsadığı ve sübvanse edildiği öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : 2828 sayılı Yasada davalı idarenin amacının korumaya, bakıma ve yardıma muhtaç aile, çocuk, özürlü, yaşlı ve diğer kişilere sosyal hizmet götürmek olduğu belirtilmiştir.
Davalı kuruma verilen ödeneğin bu amaca uygun olarak kullanılması gerekmektedir. Her çocuğun kuruma maliyet unsuru dikkate alındığında davalı idare tarafından belirlenen ücretin hakkaniyete uygun olduğu görülmektedir.
Ayrıca kurumun kendi çalışanlarına çocuklarına yönelik olarak uyguladığı ücret politikası çalışanların sosyal güvenlik hakları arasında yer alan kreş sağlama zorunluluğunun devamı olarak değerlendirilmelidir. Bu açıdan kurum çalışanı ile başka kurumda çalışanların aynı durumda bulunmadığından ve dolayısıyla aralarında eşitsizlik yaratıldığından sözedilemez.
Açıklanan nedenlerle, hukuka ve hakkaniyete uygun bulunan davalı idarenin 24.1.1996 tarihli Genelgesinin iptali istemiyle açılan davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : 3.12.1983 tarih ve 18240 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kreş ve Gündüz Bakımevleri Yönetmeliği”nin değişik 30 uncu maddesinde “Çocuk başına alınacak aylık ücret yıl içindeki maliyet artışları gözönünde tutularak mali yıl başında Genel Müdürlükce tespit edilir” hükmü getirilmiştir.
Yukarıda metni açıklanan madde hükmünden anlaşılacağı üzere Çocuk Esirgeme Kurumu bünyesindeki kreş ve çocuk yuvalarında çocuk başına alınacak aylık ücreti tespit etmeğe yetkilidir.
Dosyanın incelenmesinden davalı kurumun bünyesindeki kreş ve çocuk yuvalarında 1996 yılı için alınacak çocuk bakım ücretlerinin gerekli yasal usullere uyarak tespit etmiş olduğu anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklanan nedenle yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiği düşünüldü.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
… bünyesinde sözleşmeli personel olarak çalışan ve çocuğu Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’ne bağlı … Kreş ve Gündüz Bakımevine devam eden davacı, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’ne bağlı kreş ve gündüz bakımevlerinde bakım gören çocuklar için velilerden alınması öngörülen ücretleri düzenleyen ve davalı Genel Müdürlükçe yayınlanmış olan 24.1.1996 gün ve B.02.1-SÇE.0.01.02/Ç.3.1.104 sayılı Genelgenin iptalini istemektedir.
2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunun 1. maddesinde; Yasanın amacının, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç aile, çocuk, özürlü yaşlı ve diğer kişilere götürülen sosyal hizmetlere ve bu hizmetleri yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş görev, yetki ve sorumlulukları ile faaliyet ve gelirlerine ait esas ve usulleri düzenlemek olduğu açıklanmıştır. Anılan Yasanın “Tanımlar” başlıklı 2.maddesinde “kreş ve Gündüz Bakımevleri”; 0-6 yaş grubundaki çocukların bakımlarını gerçekleştirmek, bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumak ve geliştirmek ve bu çocuklara temel değer ve alışkanlıkları kazandırmak amacıyla kurulan ve sunduğu hizmetler karşılığında ücret alan ve yatılı olmayan sosyal hizmet kuruluşları olarak tanımlanmıştır.
2828 sayılı Yasanın 4.maddesinin (d) bendinde ise, hizmetlerin yürütülmesi ve sunulmasında sınıf, ırk, dil, din, mezhep veya bölge farklılığı gözetilmeyeceği, hizmet talebinin arzından fazla olması halinde önceliğin muhtaç olma derecesi, başvuru veya tespit sırası esasına göre belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Aynı Yasanın 15.maddesinde de; 3.maddedeki tanımlar ve 4.maddede belirtilen genel esaslar dikkate alınmak suretiyle sosyal hizmet kuruluşlarının görevleri, bu kuruluşlarda çalışan personelin görev, yetki ve sorumlulukları konusunda Yönetmelik çıkarılması öngörülmüştür.
Bu düzenlemeye dayalı olarak davalı idare tarafından Kreş ve Gündüz Bakımevleri Yönetmeliği çıkartılmıştır. Yönetmeliğin 25.maddesinde Kreş ve Gündüz Bakımevlerine sırasız ve sıra dahilinde kabul edilecek çocukların ailevi durumları gözetilmiştir. Anılan Yönetmeliğin 29.maddesinde; kuruluşun bakımının ücretli olduğu, ancak ekonomik gücü yeterli olmayan ailelerin (sosyal inceleme sonuçları ve kuruluş müdürlüğünün tebliği ve Genel Müdürlüğün kabul ve onayına bağlı olarak) çocuklarının ücretsiz bakılacağı kabul edilmiştir.
Yönetmeliğin 30.maddesinde; çocuk başına alınacak aylık ücretin yıl içindeki maliyet artışları gözönünde tutularak, mali yıl başında genel müdürlükçe tespit edileceği, bu tespitte ilin nüfusu, sosyal ve ekonomik yapısı, Kreş ve Gündüz Bakımevlerinin bina, yakıt, şehre uzaklık, kira, personel ve kapasite özellikleri dikkat edilerek, aylık ücretin her il için ayrı ayrı belirleneceği, Genel Müdürlüğün yıl içinde aylık bakım ücretini günün şartlarına göre her zaman düzenlemeye yetkili olduğu hükmüne yer verilmek suretiyle, ücret tesbitinin esasları ve bu konuda davalı idarenin yetkili olduğu belirtilmiştir.
Ancak, 30.maddenin devamında kurum personeli açısından ayrı bir düzenlemeye yer verilmiş ve kurum personelinin çocuklarından alınacak aylık bakım ücretinin her yıl Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın diğer kamu kurum ve kuruluşları için tespit ettiği ücretin aynı olması öngörülmüştür.
Dava konusu Genelge ile; Genel Müdürlüğe bağlı olan I.Grup Kreş ve Gündüz Bakımevleri için 3.500.000.-lira + KDV, II.Grup Kreş ve Gündüz Bakımevlerinde 2.000.000.-lira + KDV, III.Grup Kreş ve Gündüz Bakımevlerinde ücretsiz hizmet yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Kreş ve Gündüz Bakımevleri Yönetmeliği’nin 30. maddesi uyarınca bu düzenleme davalı kurum personeli haricindeki kamu kurumunda çalışan personelin çocukları için geçerli olacaktır. Kurum personelinin çocukları için ise; Yönetmeliğin 30. maddesinin son fıkrasındaki atıf uyarınca 8.1.1996 gün ve 22517 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1996 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatına ilişkin Sıra No:1 Tebliğ hükümleri uygulanacaktır. Yani kurum personelinin çocuklarından 2.000.000.-lira alınacaktır.
Davalı idarenin Kuruluş Yasasında yer alan amaç ve görevlerine ilişkin hükümler dikkate alındığında, esasen korunmaya ve bakıma muhtaç çocukların bakımını gerçekleştirmek ve gerekli teşkilatı kurmanın asli görevi olduğu açıktır. Dolayısıyla davalı Kurumun bakımını yaptığı çocuklardan aldığı ücret tesbitinde objektif kriterlerden hareket etmesi gerekmekte olup, asli görevi olan bir konuda kar amacı gütmek suretiyle ücret tesbiti yoluna gitmesi yasal amacına aykırı düşmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davalı Genel Müdürlüğün 24.1.1996 gün ve B.02.1.SÇE-0.01.00.02/Ç 3.1.104 sayılı Genelgesinin iptaline, aşağıda dökümü yapılan …-lira yargılama giderinin davalı idareden alınarak, davacıya ödenmesine, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre …-lira Avukatlık ücretinin davalı idarece davacıya ödenmesine, artan posta pulunun isteği halinde davacıya iadesine, 18.11.1998 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

AZLIK OYU (X) : 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ve buna dayalı olarak çıkartılarak 3.12.1983 gün ve 18240 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Kreş ve Gündüz Bakımevleri Yönetmeliği” çocuk esirgeme kurumu bünyesindeki kreş ve çocuk yuvalarında çocuk başına alınacak aylık ücreti tespit etme konusunda davalı idareyi yetkili kılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; davalı idare bünyesindeki kreş ve çocuk yuvalarında 1996 yılı için alınacak ücretlerin maliyet unsuru dikkate alınmak ve gerekli yasal prosedürlere uyulmak suretiyle tesbit edildiği anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla hukuka ve hakkaniyete uygun bulunan Genelgenin iptali istemiyle açılan davanın reddi gerektiği görüşü ile çoğunluk kararına katılmıyorum.