10. Daire         1995/926 E.  ,  1996/5932 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1995/926
Karar No : 1996/5932

Davacı : …
Vekili : …
Davalılar : 1-Başbakanlık
2-Sanayi ve Ticaret Bakanlığı – ANKARA
İstemin Özeti : 21 Ekim 1994 tarih ve 22088 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 10.10.1994 tarih ve 94/6105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi’nin Eki Karar’ın “… Bankası dışında kalan bankalardan alınan ticari kredilere mahsuben Tarım Satış kooperatifleri Birliklerince bu bankalara yapılacak ödemelerin … Bankası’nın ilgili dönemlerde Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri için uyguladığı faiz ve masraf kriterleri esas alınarak hesaplanacak miktarlarla sınırlı olduğu” na ilişkin 2.maddesinin;yasal dayanağı bulunmadığı, özel hukuk hükümlerine göre yapılan sözleşmenin düzenleyici işlemlerle değiştirilemeyeceği, idari istikrar ve güven ilkesinin zedelendiği, siyasi amaçlarla banka kaynaklarının kullanılmaya çalışıldığı öne sürülerek iptali istenilmektedir.
Başbakanlık Savunmasının Özeti : Davanın süresinde açılmadığı, davacının dava konusu kararın iptalinde hukuki bir yararı bulunmadığı, uygulanan faiz oranlarının yüksek olması nedeniyle kredinin geri ödenemeyecek boyutlara ulaştığı, esasen kararnamenin 1. maddesiyle davacı lehine düzenleme getirildiği, davacının özel hukuk hükümlerine göre alacağını tahsil etmekte ekonomik ve hukuki olanaksızlıklarla karşılaşacağı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Savunmasının Özeti : Kararname’nin ödenemez hale gelen kredi borçlarının ödenebilir hale getirilerek tasfiyesi amacıyla yürürlüğe konulduğu, esasen kararnamenin 1. maddesiyle davacının alacağının tahsil edebilmesi için kaynak yaratıldığı, 2. maddesiyle de makul ölçülerde ödeme esaslarının belirlendiği, aksi halde davacının özel hukuk hükümlerine göre alacağını tahsil etmekte ekonomik ve hukuki olanaksızlıklarla karşılaşacağı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Özel hukuk hükümlerine göre yapılan sözleşme hükümlerini ortadan kaldırmaya yönelik dava konusu düzenleyici işlemin bu yönüyle hukuka aykırı olması sebebiyle iptali gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Dava, 94/6105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Fiskobirlik tarafından üreticilerden satın alınacak tarımsal ürünlerin bedellerinin ödenmesinde kullanılmak üzere Fiskobirliğe, … Bankası tarafından kullandırılan kredi ile ilgili olarak Bankaya yapılacak ödemelerde, dava konusu Bakanlar Kurulu kararının 2. maddesi hükmüne göre, … Bankasının ilgili dönemlerde Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri için uyguladığı faiz ve masraf kriterlerinin esas alınacağı belirtilmiş bulunmaktadır.
3186 sayılı Yasanın 17. maddesinde Tarım Satış Kooperatifleri Birliklerinin kredi ihtiyaçlarının, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının itniyle, … Bankası dışındaki bankalar tarafından da karşılanabileceği hükme bağlanmış olup, mevzuatta, … Bankası dışındaki bankalardan kredi alımı için “izin” dışında herhangi bir koşul ve sınırlama getirilmemiştir.
Uyuşmazlığın temelinde bulunan kredi de, Bakanlığın izniyle, özel hukuk hükümlerine göre taraflar arasında yapılan ve ödeme masraf ve faiz koşullarına sözleşmede belirlenmek suretiyle alınmış bulunmaktadır.
3182 sayılı Bankalar Yasasının 40. maddesinde Bakanlar Kuruluna verilen kredilerde faiz oranlarını ve masrafları belirleme yetkisinin, Bakanlığın izniyle alınan ve özel hukuk hükümlerine göre sözleşmeye bağlanmış olan krediler ile ilgili koşulları, sözleşme hükümlerini değiştirecek şekilde kullanılmasına olanak yoktur.
Dava konusu 94/6105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 2. maddesi hükmü, taraflar arasında özel hukuk hükümlerine göre yapılmış olan kredi sözleşmesi hükümlerini değiştirici nitelikte olup, yasal dayanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu Bakanlar Kurulu kararının 2. Maddesinin iptali gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Üreticilerden satın alınacak tarımsal ürünlerin bedellerinin ödenmesinde kullandırılmak üzere FİSKOBİRLİK ile yapılan kredi sözleşmesi hükümlerine göre kredi kullandıran … Bankası; 21.Ekim.1994 tarih ve 22088 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 10.10.1994 tarih ve 94/6105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi’nin Eki Karar’ın “… Bankası dışında kalan bankalardan alınan ticari kredilere mahsuben Tarım Satış kooperatifleri Birliklerince bu bankalara yapılacak ödemelerin … Bankası’nın ilgili dönemlerde Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri için uyguladığı faiz ve masraf kriterleri esas alınarak hesaplanacak miktarlarla sınırlı olduğu” na ilişkin 2.maddesinin iptali istemiyle dava açmıştır.
Dava konusu düzenleyici işlemin 21.Ekim.1994 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmasına karşın, Fiskobirlik Genel Müdürlüğü’nün 20.12.1994 tarih ve 2343-19884/9719 sayılı yazısıyla, dava konusu kararnameye dayanılarak, kararnamede öngörülen oranlara göre hesaplanan miktar üzerinde bir ödeme yapılmayacağının bildirilmesi sonucu 17.2.1994 tarihinde açılan davanın, 2577 sayılı Yasa’nın 7/4 maddesinde öngörülen dava açma süresi içinde açıldığı anlaşıldığından süre def’i yerinde görülmeyerek esasa geçildi.
3182 sayılı Bankalar Kanunu’nun 40. maddesinde, kredi işlemlerinde alınacak faiz oranları ile temin edilecek diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelik ve azami sınırlarının tesbitine, bunların kısmen veya tamamen serbest bırakılmasına Bakanlar Kurulu’nun yetkili olduğu; bankaların, her ne şekil ve surette olursa olsun kendilerine kredi açtıkları gerçek ve tüzelkişilerden belirlenen sınır ve oranlar üzerinde faiz ve masraf tahsil edemeyecekleri hükme bağlanmıştır.
Aktarılan yasa hükmüyle Bakanlar Kuruluna kredi işlemlerinde alınacak faiz oranları ile temin edilecek diğer menfaatleri ve tahsil olunacak masrafların nitelik ve azami sınırlarını önceden tesbit etme konusunda yetki verilmişse de, bu genel yetkiye dayanılarak özel hukuk hükümlerine göre sözleşmeye bağlanan kredilere yönelik olarak sözleşme hükümlerini değiştirir yada ortadan kaldırır nitelikte, geçmişe yönelik düzenleyici işlem yapmaya olanak bulunmamaktadır.
Öte yandan, 3186 sayılı Tarım Satış Kooperatifleri ve Birliklerinin Kuruluşu Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek kabulüne Dair Kanun’un 17. maddesinde de, Tarım Satış Kooperatifleriyle birliklerin kredi ihtiyaçlarının esas itibariyle … Bankası tarafından karşılanacağı, lüzum ve ihtiyaç halinde diğer bankalarla da çalışılabilmesinin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın iznine tabi olduğu belirtilerek başkaca bir kısıtlama ve sınırlandırma getirilmemiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, Fiskobirlik’in 1989/1990 iş yılında, kendi nam ve hesabına olmak üzere üreticilerden fındık alımı yaptığı, ancak … Bankasınca, ürün bedellerinin ödenmesi için zamanında ve yeterli kredi açılmadığından, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 9.1.1990 tarih ve 247 sayılı yazısıyla izin verildiği, davacı … Bankası ile Fiskobirlik arasında yapılan kredi sözleşmesinde öngörülen koşullara göre kredi kullandırıldığı, ancak sözkonusu kredi borçlarının vadelerinde ödenememesi nedeniyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 29.9.1994 tarih ve 016946 sayılı yazıları üzerine dava konusu Bakanlar Kurulu Kararı’nın yayımlandığı, Fiskobirlik Genel Müdürlüğü’nün 20.12.1994 tarih ve 2343-19884/9719 sayılı yazısıyla da sözkonusu kararda yer alan esaslara göre hesaplanan miktarın dışında bir ödeme yapılmayacağının bildirildiği, bu bildirim üzerine de dava açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu Karar’ın 1. maddesiyle, … Bankası dışında kalan ticari bankalara ticari kredi borcu olan Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri’nin üreticiden satın alacağı 1994 yılı ürünleri hakkında 16.7.1993 tarihli ve 92/3280 sayılı kararname’nin Eki kararın 3. ve 4. maddelerinin bazı kısımlarının uygulanmayacağı karara bağlanarak, anılan kooperatiflerin ürünleri üzerinde … Bankasının rehin tesisi ile satış hasılatlarının bu bankaya olan kredi borçlarına yatırılması ve vadeli satışına ilişkin alacakların yine bankaya temlik edilmesi zorunluluğunun kaldırılarak, fiskobirliğin ürün satış hasılatlarının diğer bankalara olan kredi borçlarına yatırılabilmesine olanak sağlanmakla birlikte, iptali istenilen 2. maddesiyle … Bankası dışında kalan bankalardan alınan ticari kredilere mahsuben yapılacak ödemelerin, … Bankası’nın ilgili dönemlerde anılan kooperatifler için uyguladığı faiz ve masraf kriterleri esas alınarak hesaplanacak miktarla sınırlı olduğu belirtilmiştir.
Bu haliyle dava konusu düzenleyici işlemin iptali istenilen 2. maddesi, 3186 sayılı Yasa’nın 17. maddesinde öngörülen izin alınarak, Fiskobirlik ile … Bankası arasında özel hukuk hükümlerine göre tarafların serbest iradesiyle ve ticari esaslara göre yapılan kredi sözleşmesi hükümlerini ortadan kaldırmaya yönelik olup, yasal dayanaktan yoksun bulunan anılan düzenleme sözleşme serbestisi ve hukuki güvenlikle bağdaşmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 21.Ekim.1994 tarih ve 22088 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 94/6105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın Eki Kararın iptali istenilen ve hukuki dayanağı bulunmayan 2. maddesinin iptaline, aşağıda dökümü gösterilen yargılama giderlerinin ve dava açma tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenen … lira avukatlık ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine 10.10.1996 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.