10. Daire 1995/8209 E. , 1996/8630 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1995/8209
Karar No : 1996/8630
Temyiz Eden (Davacı) : …
Vekili : ..
Karşı Taraf (Davalı) : …
İstemin Özeti : Davacıya ait silaha ruhsat verilmemesine ve silahın zaptedilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davayı reddeden … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının, davacı tarafından temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Olağanüstü hal bölgesinde ikamet eden davacı 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin değişik Geçici 1.maddesi uyarınca silahına ruhsat verilmesi isteminin reddedilerek silahına el konulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
285 sayılı KHK’nın 7.maddesinde “Bu kanun Hükmünde Kararnameyle Olağanüstü Hal Bölge Valisine tanınan yetkilerin kullanılmasıyla ilgili idari işlemler hakkında iptal davası açılamaz” kuralı bulunmaktadır.
Bu hükmün Anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla açılan iptal davası üzerine Anayasa Mahkemesi sözkonusu hükmün Anayasaya aykırılığı öne sürülemeyecek kanun hükmünde kararnameler kapsamında olduğundan bahisle yetkisizlik gerekçesiyle iptal istemini E:1990/25, K:1991/1 sayılı kararıyla reddetmiştir. Ancak bu kararın gerekçesinde “Bu hükmü hukuk devleti ilkesi ile bağdaştırabilmek olanağı yoktur. Olağanüstü hal bir keyfilik ve denetimsizlik yönetimi değildir. Olağanüstü yönetimlerde yetkili makamların yaptıkları bireysel ve düzenleyici işlemlerin idare yargı denetimine bağlı olması gerektiğinden kuşku duyulamaz…” şeklinde yapılan belirlemeyle aslında bu hükmün Anayasaya aykırı olduğunu da belirtmiştir.
Öte yandan Anayasanın, “Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü” başlıklı 11.maddesinde “Anayasa hükümleri yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır” hükmü yer almakta ve Anayasanın 125.maddesinde “idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır” hükmüne yer verilmiş olup, Anayasa da yargı denetimi dışında tutulan işlemler istisnai olarak belirtilmiş, bunlar arasında Olağanüstü Hal Bölge Valiliğinin idare işlemleri sayılmamıştır.
Anayasa Mahkemesinin 21.6.1991 tarih ve E:1991/25, K:1991/18 sayılı ve 17.9.1995 tarih ve 22407 sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan kararında ise “….. Yasama, yürütme ve yargı organları Anayasa’ya uymak zorundadırlar. Ve yargı kuvveti gerektiğinde Anayasa’yı diğer yasalar gibi uygulayabilecektir….” ifadesine yer verilmiştir.
Bu kuralların ve Anaya Mahkemesi kararlarının birlikte değerlendirilmesinden kanunların ve kanun hükmünde kararnamelerin Anayasa’ya aykırı hükümlerinin Anayasa’ya rağmen uygulanmasının Anayasının özüne ve sözüne uygun bir yorum biçimi olarak kabul edilemiyeceği ve bu durumda Anayasa’ya aykırı hükmün ihmal edilerek doğrudan konuyla ilgili Anayasa hükmünün uygulanmasının gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Durum böyle olunca; davalı idarenin ilk derece yargılaması sırasındaki savunmasında dava konusu işleme karşı iptal davası açılamıyacağı yolundaki iddiasına yukarıda anılan Anayasa kuralları ve Anayasa Mahkemesi kararları uyarınca itibar edilmeyerek işin esasını inceleyerek davayı reddeden temyize konu kararın onanması gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1.fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp idare mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin reddiyle idare mahkemesi kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, davacıya ait silaha ruhsat verilmesi isteminin reddedilmesi ve silahla mermilerine Emniyet Genel Müdürlüğüne teslim edilmek üzere el konulmasına ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi 285 sayılı Olağanüstü Hal Bölge Valiliği İhdası Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına ilişkin 387 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle getirilen ve 3601 sayılı Kanunla değiştirilen geçici 1.maddeyle Olağanüstü Hal Bölge Valisine 387 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Yayın tarihi olan 6.11.1989 tarihinden başlayarak bir ay içinde mücavir iller dahil olağanüstü hal bölgesinde ikamet edenlerin müracaatı üzerine ellerinde bulunan ruhsatsız ateşli silahlara menşelerine bakılmaksızın taşıma veya bulundurma ruhsatı verme yetkisinin tanındığı, bu madde hükmüne göre taşıma ve bulundurma ruhsatı verilecek kişiler, ruhsat verilecek silahların nitelikleri ve bu konuyla ilgili diğer hususların Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceğinin yine aynı maddede belirtildiği, bu hükme dayanılarak 1989/14780 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla çıkarılan ve 30.11.1989 tarih ve 20358 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmeliğin 4.maddesinde ruhsat verilebilecek kişilerin niteliklerinin belirtildiği, dosyadaki belgelerin incelenmesinden davacının elinde bulundurduğu silaha ruhsat verilmesi istemiyle 28.11.1989 tarihinde başvurduğunun, yapılan inceleme sonucu 1970 doğumlu olan davacının başvuru tarihide yönetmeliğin 4.maddesinin (b) bendinde öngörülen 21 yaşını doldurmuş olmak şartını taşımadığının tespit edilerek isteminin reddine ve silahın teslim edilmesi gerektiğine 3.9.1990 tarih ve 1002 sayılı … işlemiyle karar verildiğinin ancak davacının askerde olması nedeniyle bu kararın babasına tebliğ edildiğinin, daha sonra 9.11.1993 tarihinde yenilenen tebligattan sonra 15.9.1994 tarihinde silaha el konulduğunun ve yeniden aynı yolda yapılan başvurusununda dosyanın işlemden kaldırıldığından bahisle reddedildiğinin anlaşıldığı, bu durumda 285 sayılı kanun Hükmünde kararnamenin Geçici 1.maddesi uyarınca çıkarılan yönetmeliğin 4.maddesinin (b) bendinde yer alan başvuru tarihinde 21 yaşını doldurmuş olmak şartını taşımayan davacının silah ruhsatı isteminin reddedilerek silahına el konulmasında hukuka aykırılık bulunmadığı diğer yandan silah taşıma ve bulundurma ruhsatı verilebilmesi için başvuruda bulunanlarda aranan 21 yaşını doldurmuş olmak şartının söz konusu yönetmelikten önce yürürlükte bulunan konuyla ilgili yönetmelikte de yer almış olduğu gibi Olağanüstü Hal Valisine silah ruhsatı verme konusunda takdir yetkisi de tanınmış olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı; 285 sayılı Kanun Hükmünde kararnamenin Geçici 1.maddesinde yaş şartı aranmadığı, başvuru tarihinden sonra yönetmelikle getirilen yaş sınırının kendisine uygulanamayacağı, silahına el konulmasını sırasında 21 yaşını doldurduğundan bu tarihte ruhsat verilmesinin gerektiği, bu konulardaki yasaların Anayasaya aykırı olduğu iddilarıyla anılan kararın temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
285 sayılı Olağanüstü Hal Bölge Valiliği İhdası Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 425 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle yeniden düzenlenmiş olan 7.maddesinde; bu kanun hükmünde kararnameyle Olağanüstü Hal Bölge Valisine tanınan yetkilerin kullanılmasıyla ilgili idari işlemler hakkında iptal davası açılamayacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan hükmün Anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla açılan iptal davası; sözkonusu kanun hükümde kararnamenin bir olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesi olduğu ve bu haliyle Anayasanın 121/3 maddesi kapsamında olduğu, 148.madde uyarınca biçim ve özyönünden Anayasaya aykırılık iddiasıyla iptal davası açılamayacağı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinin 10.1.1991 tarih ve E:1990/25, K:1991/1 sayılı kararıyla yetkisizlik yönünden reddedilmiş ve bu karar 5.3.1992 tarih ve 21162 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Dava konusu işlem 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 7.maddesinde belirtilen “iptal davası açılamayacak işlemler” kapsamındadır.
Bu durumda iptal davasına konu edilmeyecek işlemlerden olan dava konusu işleme karşı açılan davanın bu nedenle reddi gerekirken, işin esasına geçilerek davanın reddine hükmedilmesinde sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; 2577 sayılı Yasanın 49.maddesinde uygun bulunmayan davacı temyiz isteminin reddiyle, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda açıklanan gerekçeyle onanmasına 24.12.1996 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.